Hijyenik ped satışı yasak mı: Temel ihtiyaçsa neden yüzde 18 KDV alınıyor?

Market Tedbirleri Genelgesi kapsamında zorunlu temel ihtiyaçlar hariç diğer ürünlerin satışı yasaklandı. Bazı marketlerde hijyenik ped gibi menstrüel ürünlerin de satışının yapılmadığı görüldü. Ped satışının yasaklandığı market fotoğraflarının sosyal medyada soru işaretleri yaratması üzerine Konuşmamız Gerek Derneği, durumu Gazete Kolektif’ten Miray Mert‘e değerlendirdi.

İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Market Tedbirleri Genelgesi ile zorunlu temel ihtiyaçlar kapsamındaki ürünlerin dışında herhangi bir ürünün satışına izin verilmeyeceği açıklandı. Marketlerde satılmasını engellemek için bant çekilen ürünler arasında hijyenik pedlerin de yer aldığı, menstrüel ürünlerin satışının yapılmadığı görüldü.

Gazete Kolektif’e açıklama yapan Konuşmamız Gerek Derneği, sosyal medyaya yansıyan ped satışının yasaklandığı market fotoğrafları üzerine bu ürünlerin satışının kişilerin insiyatifine bırakıldığını söyledi. Regl yoksulluğu ve tabusuyla mücadele ettiklerini belirten Konuşmamız Gerek Derneği, bu genelgeyle regl olan bireylerin menstrüel ürünlere erişiminin bir insan hakkı ve temel ihtiyaç olduğunun bir kez daha vurgulanması gerektiğini dile getirdi.

“GENELGEDE AÇIKÇA İFADE EDİLMİYOR”

Konuşmamız Gerek Derneği, yayımlanan genelgede hijyenik ped gibi menstrüel ürünlerin metinde açıkça ifade edilmediğini belirtti. Dernek, bazı marketlerde hijyenik ped vb. ürünlerin yasaklı ürünler arasında yer almasının nedenini bu ürünlerle ilgili genelgede satış yasağı kapsamına girip girmediğinin yoruma açık bırakılması olarak yorumladı.

Dernek, “Bu fotoğrafların bütün Türkiye’deki marketlerin tümünü yansıtmadığını ve birçok yerde menstrüel ürün satışının devam ettiğinin farkındayız. Genelge içerisinde açıkça ‘hijyenik ve menstrüel ürünler’ yazılmamış olmasının, yani regl olmak ve menstrüel ürünler ile ilgili açıkça konuşulmuyor olmasının yol açabileceği kafa karışıklığını göstermektir. “ dedi.

“TEMEL İHTİYAÇ ÜRÜNÜ NEDEN YÜZDE 18 KDV İLE SATILIYOR”

Dernek, yüzde 18 oranla en yüksek KDV’li ürünler arasna giren hijyenik pedin lüks tüketim olarak değerlendirildiğini ancak zorunlu ihtiyaçlar kısmında kimi yerde satışı devam ederken kimi yerde satışının sürdürülmediğini belirtti. İçişleri Bakanlığı’na “ Menstrüel ürünler satışına izin verilen temel ihtiyaçlar kapsamında mı? Öyle ise neden bunu açıkça yazmadınız ve bunu neden muhatapların insiyatifine bıraktınız” sorusunu yönelten Konuşmamız Gerek Derneği şu ifadeleri kullandı:

“Bu satış yasağı bakımından hijyenik pedler temel ihtiyaç kategorisinde gibi görünüyor, çünkü kısıtlamalara rağmen tıpkı temel gıda ürünleri, veya tuvalet kağıdı gibi satışı devam ediyor. Burada problem, genelgede ‘hijyenik ped’ kelimesininin kullanılmamasından dolayı satışı yapan kişilerin (ve bu sosyal medya tartışmasından anlaşıldığı üzere, tüketicilerin) bu ürünleri hangi kategoride değerlendireceğini bilemiyor olmasıdır. Eğer hijyenik ped ve menstrüel ürünler satılmaya devam ediliyorsa bu onların temel ihtiyaç olduğunu göstermez mi? Eğer öyle ise, bu ürünler neden lüks tüketim ürünü (%18 KDV) gibi vergilendiriliyor?”

“MENSTRÜEL HIJYEN ÜRÜNLERINE ÜCRETSIZ ERİŞİM”

Konuşmamız Gerek Derneği, menstrüel hijyen ürünlerin fiyatlarının giderek arttığına değinerek açıklamasını şöyle sonlandırdı:

“Son dönemlerde, özellikle COVID19 sürecinin yarattığı gelir düşüşüne rağmen hijyenik ped, tampon gibi ürünlerin fiyatında ciddi bir artış söz konusu. Bu regl yoksulluğu sorununu kötüleştiriyor. Her geçen gün daha fazla kişi için erişilmez hale geliyor bu ürünler. Bunun en önemli sebeplerinden biri, menstrüel ürünlerin, sanki lüks bir tüketim ürünüymüş gibi %18 KDV ile vergilendirilmesi. Bu çok yüksek bir oran. Bizim çözüm önerimiz ve uzun vade planımız Türkiye’de menstrüel hijyen ürünleri bakımından, günümüzde İskoçya‘nın uyguladığı modeli getirmek ve kamusal alanlarda, örneğin devlet okullarında bu ürünlere ücretsiz erişim sağlamak. Bunun için öncelikle adaletsiz vergilendirmeden kaynaklanan pahalılık sorununa yönelmek gerekiyor. Hijyenik ped vb. ürünlerin lüks ürün olarak değil, temel ihtiyaç olarak vergilendirilmesini sağlamak istiyoruz (%18 oranındaki KDV’nin %5’e düşürülmesi). Bu konuda milletvekili Sera Kadıgil, kadınların ve trans bireylerin menstrüel dönemde zorunlu ve temel olarak kullanmak zorunda oldukları hijyen ürünlerindeki vergi oranının düşürülmesi için bir kanun teklifi vermişti Ocak 2019’da. Hala komisyonda bekliyor. Aynı şekilde, yakın bir zamanda milletvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, menstrüel ürünlerin ücretsiz erişimine ilişkin bir kanun teklifi verdi, hatta teklif metninde Konuşmamız Gerek’in çalışmalarına atıfta bulundu. Dünyada birçok ülkede kadın hareketinin başarılı mücadelesi sonucu kaldırılan bu verginin, Türkiye’de indirilmesi için Change.org’dan 18 ve 15 yaşlarındaki Yeşim ve Nehir Çetintaş kardeşler imza toplanıyor. İkinci olarak, hijyenik ped gibi ürünlerin kamusal alanlarda, ortaokul lise ve üniversitelerde, spor ve gençlik merkezlerinde ücretsiz temin edileceği bir sistemi hayata geçirmek istiyoruz. Konuşmamız Gerek olarak, en azından somut bir fark yaratmaya başladığımızı, çabalarımız sonucu regl yoksulluğu ve regl tabusu konularının Türkiye’de artık daha fazla konuşulduğunu söyleyebiliriz.”

KONUŞMAMIZ GEREK DERNEĞİ

“Konuşmamız Gerek 2017 yılından beri Türkiye’de regl yoksulluğu ve regl tabusu ile mücadele ediyor. Özellikle mevsimlik tarım işçileri, mülteciler ve köy okullarındaki çocuklara sponsorlar aracılığıyla menstrüel hijyen ürünleri ulaştırıyor ve aynı zamanda da regl hakkında açıkça konuşabilecekleri, soru sorabilecekleri güvenli alanlar oluşturuyorlar. İki doktora öğrencisi olan İlayda Eskitaşçıoğlu ve Bahar Aldanmaz’ın ortak olarak yürüttükleri Konuşmamız Gerek projesi, Şubat 2021 itibarıyla Konuşmamız Gerek Derneği olarak regl yoksulluğu ve tabusu ile mücadelesine hem içerik üreterek hem de saha çalışmalarıyla devam ediyor.”