'HES yapma boşuna yıkacağız başına!'
Rize’nin 1 ve 3.Derecede Doğal SİT Alanı ilan edilmiş bölgelerinden olan Fındıklı’nın Arılı Vadisinde yapılmak istenen HES projelerine karşı Fındıklı halkı, HES ve yaşam mücadelesini bırakmıyor.
Ömer Şan / Cumhuriyet<video:1288647>
Fındıklı’nın Arılı Vadisine adını veren Arılı Deresi üzerindeki Yaylacılar Köyü’nde Parsan Elektrik Üretim ve Sanayi Ticaret A.Ş.’nin yapmayı planladığı Hayat Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali için, 11 Mart 2019 Pazartesi günü, Ankara’da Çevre ve Şehircilik Bakanlığında, ‘İnceleme Değerlendirme Komisyonu’ (İDK) toplantısı yapacağı, duyuruldu.
Duyurunun ardından, Fındıklı Derelerini Koruma Platformu öncülüğünde harekete geçen Fındıklılılar, toplantının yapılacağı 11 Mart’ta, Fındıklı’da da bir protesto gösterisi düzenledi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığında yapılacak olan İDK toplantısına, ilgili bakanlıkların yetkililerinden Kurul üyelerinin yanında sadece 2-3 sivil toplum örgütü temsilcisinin katılabileceği kaydedildi.
Duymayan Kulaklara Duyuracaklar!
Fındıklı Derelerini Koruma Platformundan Avni Ertaş, Arılı Deresi Yaylacılar Köyü sınırlarında yapılmak istenen Hayat HES projesi için yapılacak toplantıyı protesto ettiklerini belirterek; “Aylar önceden aynı proje için ilçemiz Halk Eğitim Merkezinde ÇED toplantısı yapmak istemişlerdi. Fındıklı halkının tepkisi ile toplantı yapılamadı ve buna ilişkin tutanak tutuldu. Şimdi, kalkmış Fındıklı’ya ve Arılı Vadisine giremeyen şirket ve ilçemizde toplantı yapamayan bakanlık yetkilileri Ankara’da bir araya geliyor! Çevre ve Şehircilik Bakanlığında İDK toplantısı yapacaklarmış! Gözleri kör, kulakları sağır olanlara, en yüksek ses tonu ile seslenmek, sözümüzü Ankara'ya iletmek için biz de aynı gün Fındıklı da bir kez daha bir araya geliyoruz. Unutulmasın ki bu halk 12 yıldır susmadı, susmayacak” dedi.
Fındıklı halkının bu çağrısına destek olan TEMA Vakfı Ankara Temsilcisi Nevzat Özer ise Fındıklı Halkının çağrısı ile change.org’ta 3 gün sürecek bir imza kampanyası başlattı.
Özer, kampanya açıklamasında, “Binlerce bitki türü ve yaban hayatının olduğu gibi bizlerin sosyal, kültürel, ekonomik hayatına can veren sularımız enerji şirketlerine sunulmaktadır. Fındıklı halkı, çok önemli iki vadisi Çağlayan ve Arılı için gece gündüz nöbettedir. Vadi, yerel halkın girişimleriyle 1. Derecede Doğal SİT Alanı ilan edilmiştir. Kamu kuruluşları ve şirketlerin bütün çabasına rağmen yargı, ‘burası Doğal SİT Alanıdır’ demektedir. Rize de halkın tepkisiyle yapılamayan ÇED toplantısı Ankara’da 11 Mart pazartesi günü ÇŞB’ de yapılmak istenmektedir. Hukuk, bilim, akıl ve vicdanın bizimle olduğu bu toplantıdan ‘hayır’ bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
Sen Kimsin ki Doğamızı Planlayacaksın?
Fındıklı halkının 11 Mart’ta Fındıklı’da, Ankara’daki toplantıyı protesto edeceğini söyleyen Fındıklı Derelerini Koruma Platformu Sözcüsü Hüseyin Acar, 12 yıldır süren direnişten vazgeçmeyeceklerini söyleyerek; “Fındıklı halkı yıllardır kararlılığını gösterdi. Biz Ankara’ya gidip çatışmak istemiyoruz, bu insanları devlete düşman etmeye kimsenin hakkı yoktur. Hadi Fındıklı insanını geçtim, sen kimsin ki bu doğanın kuşunun, böceğinin, balığının haklarını Ankara’da masa başında planlayacaksın” dedi.
Ölürüz, Doğamızı Öldürtmeyiz!
Son 2 yıldır bölgedeki kar yağışının ciddi şekilde azaldığına dikkat çeken Acar, Fındıklı doğasının can damarı olan derelerdeki su miktarında kayda değer kayıplar olduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Doğu Karadeniz’e gözünü dikenlerin istedikleri bu suyun bugüne kadar değerini bilemedik ama artık anladık. Bu su olmadan yaşam olmaz, tarım olmaz, hayvancılık olmaz. Su ilaçtır, candır, ibadettir. Suyumuz için doğamız için geleceğimiz için yaşam alanımızı savunmaya devam edeceğiz. İsterlerse bugüne kadar yaptıkları gibi yine gelsinler, denesinler karşılığını göreceklerdir. Bizi tamamen çileden çıkarmasınlar. Biz iyi kötü kimseden bir şey beklemeden yaşamaya çalışıyoruz. Bizi yok etmeye çalışmasınlar biz yok olmayız. Sularımızı, doğamızı, çevremizi kimseye yok ettirmeyiz. Biz yalnız kendimizin değil doğada yaşayan canlıların haklarını kimseye teslim edemeyiz. Biz ölürüz doğamızı öldürtmeyiz.”
Ne Olmuştu?
Bilindiği üzere, dönemin Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Trabzon Bölge Kurulunun, 18 Şubat 2010 tarih ve 2536 sayılı kararıyla 1. ve 3. Derecede Doğal SİT Alanı ilan edilen Fındıklı’nın Arılı Vadisi üzerinde 8 ayrı HES projesi yapılması planlanıyordu.
HES firmalarından sadece biri olan ve vadideki Çatak HES’in planlayıcısı Zeki Enerji firması, SİT Kararına itiraz ederek, Rize İdare Mahkemesinde açtığı dava sonucunda Mahkeme, 6 Aralık 2011'de, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Trabzon Bölge Kurulunun SİT Alanı kararı için ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı verdi.
Bu karara, süresi içinde Danıştay’a itiraz eden Fındıklılılar’ın başvurusu üzereine, Danıştay 14. Dairesi, oybirliği ile Rize İdare Mahkemesinin, ‘yürütmeyi durdurma’ kararını 10 Temmuz 2012’de iptal ederek, vadinin 1 ve 3. Derecede Doğal SİT Alanı olarak kalmasını sağlamıştı.
Daha sonra SİT’e karşı davayı açan Zeki Enerji Elektrik Ür.Dağ.Paz.San. ve Tic.A.Ş.’nin Arılı Vadisi üzerinde geliştirdiği Çatak Regülatörü ve HES projesinin, 26.03.2009 tarih ve EÜ/2031-6/1443 numaralı enerji ‘Üretim Lisansı’, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK), 03.08.2017 tarih ve 7217-31 sayılı Kurul Kararı ile iptal edilmişti.
Bu kararın ardından Par-San Grup’a ait Paren Elektrik şirketi, Doğal SİT Alanı olarak onaylanan Arılı Vadisinde geliştirdiği Hayat HES projesi için bölgede başlattığı çalışmalar köylülerin tepkisi üzerine yarıda kalmıştı. Yarım kalan çalışmaların ardından başlatılan ÇED süreci kapsamında Fındıklı’da düzenlenmek istenen Halkın ÇED sürecine katılımı ve Bilgilendirme toplantıları da Fındıklı halkının tepkisi üzerine yapılamamıştı.