Haslet Soyöz’ün ‘Buharlı Gemiler’i

Rahmi M. Koç Müzesi, sanatta 40 yılı geride bırakan usta karikatürist ve ressam Haslet Soyöz’ün “Türk Armatörlerin Buharlı Gemileri” isimli sergisine ev sahipliği yapıyor. Soyöz, böylece Rahmi M. Koç Müzesi’ndeki beşinci sergisini açmış oldu. “Türk Armatörlerin Buharlı Gemileri”, isminden de anlaşılacağı üzere Türk ticaret donanmasının buharlı gemilerinden örnekler sunuyor. Sergide toplam 19 tane yağlıboya resim bulunuyor.

Rahmi Koç, sergi katoloğunda Soyöz’, “Kuvvetli bir ressam” olarak tanımlanırken, “Tablolarındaki konularda detay vardır, ruh vardır, hakikat vardır” şeklinde ayrıntıya iniliyor. Koç’a göre sergi, Türk denizci aileleri ve Türk ticari denizciliğine değer biçilemez bir arşiv kazandırıyor.

Sergi kataloğunda Amiral Cem Gürdeniz’in de “Deniz Ticaret Tarihimize Kısa Bir Bakış” isimli bir yazısı bulunuyor. Gürdeniz yazısında, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kapitülasyonlar nedeniyle çok büyük yetenekleri olmasına karşın Türklerin denizcilikte gelişemediğine vurgu yapıyor. Gürdeniz, Lozan Antlaşması’yla kapitülasyonların kalkmasının ardından Kabatoj Kanunu sonrası “1926’da 13 milli yolcu vapur firması ve çoğu tek gemiye sahip 25 yük firma sahibi armatör vardı” derken, “Türk bayraklı filo o kadar yaşlı ve yetersizdi ki pek çoğu seyre elverişli olmadığı halde, kabotaj hakkını sulandırmamak için kaptanlar çok zor ve yetersiz koşullarda denize çıkıyor ve denizde bir nevi kurtuluş savaşı veriliyordu” diye ekliyor. Bugün Türk armatörlerin 1500 gemisi olduğunu belirten Gürdeniz, “Rahmi Koç ve sanatçı Haslet Soyöz’e bu dönemin öncü gemilerinin ölümsüzleştirilmelerini sağladıkları” için teşekkür ediyor.

‘Arşivciliğimiz zayıf’

Soyöz de tabloları hayata geçirirken arşiv bulmakta büyük zorluk yaşadığını ifade ediyor. Denizcilik İşletmeleri’nin arşivlerine girdiğini ama eli boş döndüğünü söyleyen sanatçı, “Türk milleti olarak böyle şeylere önem vermiyoruz. Buradaki tablolarda gördüğümüz gemiler de elde kalan, siyah beyaz, yırtık pırtık fotoğraflardan ortaya çıktı” diye konuşuyor. Soyöz, ilk serginin nasıl hayata geçtiğini ise şu sözlerle anlatıyor: “Rahmi M. Koç Müzesi benim resimlerim için çok uygundu. Rahmi Bey’e oturdum mektup yazdım, o da anında dönüş yaptı ve süratle ilk sergimizi açtık. Çok büyük ilgi gördü, izdiham oldu. Bu büyük ilgi karşısında da devamı geldi ve bugün 5. sergimizi açıyoruz.”
Rahmi M. Koç Müzesi, geçen yıllarda Haslet Soyöz’ün “Cennetin Gemileri”, “Delkos’tan Karaburun’a”, “Vesait-i Havaiye, Berriye, Bahriye” ve Fenerler” sergilerine ev sahipliği yapmıştı.