Harita değişti, sorun bitmedi

ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’den çekilme kararı almasının ve Münbiç’e Şam güçlerinin yerleşmeye başlamasının ardından gözler Suriye’de sahada oluşan yeni güç dengesine çevrildi. Suriye’de halihazırda 11 bin civarında Türk askeri, 2 üssü merkez olarak kullanan 2 bin kadar Rus askeri ve bin civarında İran askeri ile yaklaşık 20 bin İran destekli milis bulunuyor. Ankara’nın terör örgütü saydığı YPG’ye desteğini sürdüreceğini bildiren Fransa’nın ise ülkede 200 kadar askeri bulunuyor. Suriye’nin 2019 yılındaki başlıca kriz sahalarını kuzey bölgeleri, Münbiç, Deyr ez Zor, İdlib ve El Tanf oluşturacak.

Suriye’de 2011’de çatışmaların başladığı sırada 220 bin kişilik güçten oluşan Suriye ordusunun, savaş ilerledikçe güç kaybettiği ve 2015’te asker sayısının 100 binin altına düştüğü haberleri yapılmıştı. Halihazırda Suriye ordusundaki asker sayısı net olarak bilinmezken ordu güçleri dışında Suriye hükümeti için savaşan milis sayısının ise 60 bin olduğu tahmin ediliyor.

IŞİD’in elindeki son bölge

Suriye’de IŞİD büyük ölçüde yenilgiye uğratılmış olsa da halen Suriye’nin doğusunda ve ortasında, dağılmış durumda IŞİD unsurları yer alıyor. Suriye’nin doğu ucunda bulunan ve Deyr ez Zor vilayetindeki Hacin kentinin güney bölgeleri, IŞİD’in elinde tuttuğu son bölgelerden biri. Bölgedeki YPG kuvvetleri ile IŞİD arasında sık sık çatışmaların yaşandığı ve IŞİD’in elindeki son kentsel yerleşim olan bu bölge, Türkiye sınırına yaklaşık 300 kilometre uzaklıkta bulunuyor.

2 binden fazla ABD askeri

Sahada YPG güçleri ile birlikte çalışan ABD Özel Kuvvetleri’nin sayısının, Trump’ın çekilme kararını verdiği sırada 2 bin kadar olduğu belirtildi. Ancak ABD askerlerinin sayısının 4 bini bulabileceği, daha önce ABD resmi makamlarınca kaydedilmişti. Suriye’deki ABD askerlerinin tamamına yakını YPG’nin kontrolündeki Fırat nehrinin doğusundaki bölgede bulunurken bir kısmı da Ürdün sınırındaki El Tanf bölgesindeki koalisyon üssünde bulunuyor. Bölge civarında konuşlanmış bulunan ABD destekli muhalif gruplar ise Washington’ın çekilmesinin ardından Şam ile anlaşmaya hazır olduklarını açıklamışlardı.

PYD, Şam’la temasta

Suriye’de Fırat nehrinin doğusunda yer alan bölgenin tamamına yakını ile Fırat’ın batı kıyısındaki Münbiç kasabası ve Türkiye’nin Zeytin Dalı operasyonunu gerçekleştirdiği Afrin’in güneydoğusunda yer alan Tel Rıfat kasabalarını kontrol eden YPG’nin de içinde bulunduğu Suriye Demokratik Güçleri’nin, (SDG) 50 bin civarında silahlı militanının olduğu tahmin ediliyor. YPG/PYD, ABD’nin çekilme kararının ardından Şam’la görüşmelerini son dönemde yoğunlaştıran PYD/YPG’nin kontrol ettiği alanları Suriye ordusuna bırakması gündemde. Ancak müzakerelerde en önemli başlığı bu bölgelerde ilan edilen özerk statülerin akıbeti oluşturuyor.

Beş noktada Fransız askeri

ABD’nin çekilme kararına karşın Suriye’de YPG’ye desteğini sürdüreceğini açıklayan Fransa’nın ise Suriye’de 200 kadar askerinin olduğu belirtiliyor. Buna göre Fransa, Suriye’nin kuzeyindeki Kobani’ye yakın Miştanur Tepesi, Sırrin ilçesi, Ayn İsa beldesi, Harab Işk köyündeki Fransız Lafarge çimento fabrikası, Rakka üssü, Kabiba petrol sahası, Kahar askeri noktası, Tabka havaalanındaki askeri üste ve Münbiç’te Sacu çayı civarında varlık gösteriyor. Deyr ez Zor ilindeki Kabiba petrol sahasının güney kesiminde Fransız top bataryaları bulunuyor. Petrol sahasının işletme binaları Fransızlar tarafından merkez olarak kullanılıyor. Deyr ez Zor’un Mayadin ilçesinin doğusundaki Kahar petrol sahası içinde Fransız topçu bataryaları ve özel kuvvetleri yer alıyor.

Halen 11 bin Türk askeri Suriye’de

Türkiye’nin, Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı operasyonu bölgelerinde 10 binden fazla askerinin olduğu tahmin ediliyor. Türkiye, Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı operasyonu bölgeleri ile İdlib etrafındaki gözlem noktalarındaki asker sayılarına ilişkin resmi açıklama yapmazken Suriye’nin BM Daimi Temsilcisi Beşar Caferi, kasım ayında yaptığı açıklamada Suriye’nin kuzeyinde 11 bin Türk askeri bulunduğunu söylemişti.

Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı operasyonu bölgelerinde “Özgür Suriye Ordusu” kuvvetlerinin sayısının ise 40 bin kadar olduğu tahmin ediliyor.

İdlib bilmecesi

Türkiye ve Rusya’nın, burada bulunan silahlı radikal grupların çıkartılması için üzerinde mutabakata vardığı ancak son tarihin üzerinden 2 ayı aşkın süre geçmesine rağmen tampon bölgenin oluşturulamadığı İdlib’de ise 70 bin kadar silahlı militanın bulunduğu düşünülüyor. İdlib’in yüzde 60’ını Nusra bağlantılı Heyet Tahrir Şam, kalanını ise diğer silahlı muhalif gruplar kontrolünde bulunduruyor. Suriye’de gelecek dönemin en önemli gündem maddelerinden birini, Türkiye’nin çok sayıda gözlem noktasının da bulunduğu İdlib’in geleceği oluşturacak.

Suriye’deki Rusya: 2 üs, S-300 ve S-400’ler... Suriye’de süren savaşa dahil olmasıyla sahadaki tabloyu tamamen değiştiren Rusya’nın da halen 2 bin kadar askerinin bölgede olduğu tahmin ediliyor. Rusya, 30 Eylül 2015’te Suriye hükümetinin davetiyle IŞİD ve diğer terörist gruplarla savaşa yardımcı olmak üzere Suriye’ye asker göndermiş, fakat net asker sayısı hakkında hiçbir zaman bir açıklama yapılmamıştı. Rusya Devlet Başkanı Putin, 11 Aralık 2017’de Rus vurucu güçlerine Suriye’den çekilme emri verdiği sırada bu ülkede 45 bin civarında Rus askeri bulunduğu gözlemciler tarafından dile getiriliyordu. Bu yıl 18 Mart’ta gerçekleştirilen Rusya Devlet Başkanlığı seçimleri için Suriye’de yaklaşık 3 bin Rus askeri oy kullanmıştı. Haziran ayında ise binden fazla Rus askeri Rusya’ya geri çekilmişti. Halen çoğunluğu Suriye’de Rusya’nın Hmeyim Hava Üssü ve Tartus Deniz Üssü’nde olmak üzere 2 bin civarında Rus askeri olduğu tahmin ediliyor. İdlib etrafındaki gözlem noktalarında da Rus askerleri bulunuyor. Milisler önemli güç Rusya Savunma Bakanlığı, Eylül ayında yayımladığı bir videoda 3 yılda Suriye’de toplam 63 bin Rus askerinin savaştığını bildirdi. Rusya’nın Hmeyim ve Tartus üslerinde S-400 hava savunma füzeleri bulunurken İsrail uçaklarının Şam’ı bombaladığı sırada Suriye’nin yanlışlıkla bir Rus uçağını düşürmesinin ardından Şam’a da S-300 hava savunma füzeleri konuşlandırıldı. Suriye hükümetinin en büyük destekçilerinden İran’ın da bin kadar askerinin Suriye’de olduğu belirtilirken İran destekli silahlı milis sayısının ise 20 bin kadar olduğu tahmin ediliyor. İsrail ise bu yıl mart ayında Suriye’de 80 bin İran destekli milis bulunduğunu öne sürmüştü.