Güven bunalımı: Sözleri yangını söndüremiyor

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak (solda) ve Cumhurbaşkanı Erdoğan (sağda)

Erdoğan’ın ‘faiz düşecek’ açıklamasıyla yükselişini hızlandıran dolar/TL’nin ateşini Berat Albayrak’ın ‘Merkez Bankası bağımsız’ vurgusu da düşüremedi. Kur 4.79’un altına gerilese de kısa sürede 4.88’e geri döndü.

Belirsizlik vurgusu yapan uluslararası kuruluşlar ve yatırımcılar bundan sona TCMB’nin 24 Temmuz’daki faiz toplantısına ve ekonomi yönetiminin adımlarına odaklandı. Bugünkü Fitch kararı da piyasalar için test olacak.

Yeni sistemin devreye girmesiyle birlikte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gücü tek elde topladığı endişeleri piyasaların gündeminden düşmüyor. Önceki akşam Erdoğan’ın “Dolar ve faizin düştüğünü göreceksiniz. Bu kadar emin konuşuyorum” sözlerinin ardından, kabine açıklandığından beri yükselişi hız kesmeyen dolar/ TL 18 kuruş birden fırladı. Kur önceki gece 4.9767 ile tarihinin en yüksek seviyesini gördü. Bundan önceki zirve 23 Mayıs’ta gerçekleşen 4.9290’dı. O dönemde de Erdoğan Londra’da yatırımcılara faizle ilgili söylemlerde bulunmuştu. Piyasalarda Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak döneminde ekonomi politikalarının nasıl şekilleneceğine belirsizlik ve Merkez Bankası’nın bağımsızlığına ilişkin endişeler hâkimken, hem ticaret savaşı kaynaklı küresel satış baskısı ve hem de Erdoğan’ın TCMB’ye düşük faiz çağrısı olarak algılanan açıklamaları kayıpların ağırlaşmasına neden oldu.

Yüksek belirsizlik

Asya piyasaları açıkken gerçekleşen zirvenin ardından dolar/TL, yurtiçinde güne 4.90’nın hemen altında başladıktan sonra 4.84’lü seviyelere geldi. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s de hazırladığı raporda, Merkez Bankası’nın bağımsızlığına dönük endişeler ve politika belirsizliğine dikkat çekerken, eleştirilerin odağındaki Berat Albayrak’tan piyasaları sakinleştirmek adına açıklamalar geldi. Albayrak’ın Merkez’in bağımsızlığına vurgu yaptığı sözleri kuru ancak 5-6 kuruş düşürebildi. Açıklama öncesi 4.84’te olan kur 4.79’un altına inse de yönünü tekrar yukarı çevirdi ve 4.8795’i geçti. Kurun kabine açıklanmadan önceki 4.58’li seviyelere geri dönmesi ise artık zor görünüyor. Analistlere göre yatırımcılar sözlü değerlendirmeden çok gelecek dönemdeki politika sürecini dikkate alıyor. Turkey Macro View Consulting Yönetici Direktörü İnanç Sözer piyasalardaki yüksek oynaklığının tek sorumlusunun yüksek belirsizlik ortamı olduğunu kaydetti. Reuters’a konuşan bir bankanın döviz masası işlemcisi, “Erdoğan ‘faiz düşmeli’ dedi. Bu bence uzun yıllardır süren ‘düşük faiz istekliliği’ söyleminin devamı niyeti tanışıyor. Ancak piyasalardaki algılamaya bakarsak 24 Temmuz’da, TCMB’den belki de ek sıkılaştırma beklenen bir dönemde, enflasyonun yüzde 15’leri aştığı bir dönemdeki faiz indirimi isteği olarak algılanıyor. TL’deki değer kaybına bakarsak kabine sonrası açık ara negatif ayrışma var. Küresel piyasalarda da iyimserlik yok. Tüm bunlar TL’deki kayıpların ana belirleyicileri” dedi.

Yine Japonlar

Bir bankacı, “Bu hafta Fitch izlenecek, ardından Merkez Bankası faiz kararı piyasalar için önemli bir test olacak. 24 Temmuz’daki TCMB faiz kararının önemi Erdoğan’ın faiz çağırısı sonrası daha da arttı” yorumunu yaptı. Analistler Japon bireysel yatırımcıların pozisyonlarına da dikkat çekti. TL’deki satışların Asya işlem saatine taşındığına dikkat çeken Ueda Harlow Analisti Naoto Ono, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, “Bu durum bir ihtimal Japon bireysel yatırımcının liranın dolara karşı değer kaybettiğini görmesinin ardından zarar kesmeye yönelmesi sonucu gerçekleşmiş olabilir” dedi. Londra Merkezli Old Mutual Global Investors fon yöneticisi Delphine Arrighi ise artan enflasyon baskısına rağmen mevcut koşullarda TCMB’nin faiz indirimine gitmesinin ya da faizleri mevcut seviyelerde bırakmasının beklendiğini belirterek Arrighi, “Bu da lira için çok güçlü bir şekilde negatif” değerlendirmesini yaptı.

Rekorlar günü Dolar kurunun 4.9767 ile rekorunu yenilediği saatlerde sepet bazında/TL 5.3423 ile zirve yaparken, Avro/TL 5.7249 ile rekor kırdı. Gösterge iki yıllık tahvilin bileşik faizi yüzde 20.26 seviyesinden işlem görürken 10 yıllık gösterge tahvil faizi yüzde 18.70’i aşarak tarihi zirvesini yineledi. Borsa ise Albayrak’ın açıklamalarının ardından artıya dönse de bu durum kısa sürdü ve endekste düşüşler yüzde 3’ü buldu. Banka hisseleri yüzde 1 civarı düştü. Borsadaki 3 günlük kayıp yüzde 10’a ulaştı. BIST 100 endeksi yüzde 1.88 düşüşle kapandı. Serbest piyasada dolar/TL 4.8550, Avro 5.6760’tan kapandı.