‘Güçlü bebekler’ yolda

Kadınların tüp bebek yöntemiyle hamile kalamamasının en önemli nedenlerinin başında, kaliteli yumurta bulunamaması geliyor. Bu nedenle pek çok kadın anne olamıyor. Son yıllarda dünyada ve ülkemizde kullanılan “Güçlendirilmiş yumurta” elde edilmesini sağlayan “Mitokondri Nakli” ile bu sorun aşılabiliyor. Ülkemizdeki “Mitokondri Nakli”ni ilk gerçekleştiren hekimlerden olan Prof. Dr. Kutluk Oktay, başarısız tüp bebek denemesi yaşamış ve yumurta kalitesi düşük hastalarda bu yöntemin etkili olduğunu belirterek, “Bu yöntem ülkemizde 10 hastada denendi, 4’ünde gebelik görüldü. 2 ile 7 arasında tüp bebek başarısızlığı olan hastalarda ortalama başarı oranı doğum oranı yüzde 5’ten yüzde 20’ye çıktı” dedi.

Tüp bebek yönteminde uygulanan “Güçlendirilmiş Yumurta” tedavisi, yumurta kalitesi düşük olduğu için gebe kalamayan kadınlara umut oldu. Dünyada Kanada’nın ardından “Öncül hücre tedavisi” adı verilen yöntem ile ülkemizde de başarılı şekilde uygulanıyor. Söz konusu yöntemi, Amerika’nın en iyi doktorları arasında gösterilen, aynı zamanda dünyada ilk yumurtalık naklini yapmasıyla bilinen Prof. Kutluk Oktay ile mitokondri nakli hakkında merak edilenleri konuştuk.

- Mitokondri nakli nedir?

K. Oktay: Mitokondri, hücre içinde enerji üretimini sağlayan parçacıklardır. Hücrenin enerji fabrikası denir. Mitokondri nakli ise bir hücreden diğerine mitokondri transferidir.

- Kimlere uygulanır?

Embriyo gelişmesi mitokondrinin enerji işlevine bağımlı. Bu nedenle mitokondri fonksiyonu bozulunca yumurta kalitesi de düşüyor. Özellikle kromozom hataları ortaya çıkabiliyor. Bu da yumurtaların ve embriyoların gelişimini bozuyor. Yaşla birlikte, mitokondri fonksiyonu bu şekilde bozulduğu için bu kişilere mitokondri tedavisi öneriliyor.

‘Öncül hücre yaşlanmaz’

- Nasıl uygulanır?

Yumurtalıkta bulunan öncül hücreler, hastadan ayıklanarak alınıyor. Bu yapılırken, mitokondrilerin de ayıklanması yapılıyor. Öncül hücreler kendilerini yeniledikleri, yaşlanmadıkları için bazen mitokondri kaynağı oluyor. Diyelim ki kaliteli yumurtası bulunamayan bir hasta, birçok kez tüp bebek başarısızlığı yaşadı. Bu hastaya önce laparoskopi yapılıyor. Laparoskopiyle yumurtadan küçük bir parça alınıyor. Oradan da özel bir laboratuvar ortamında öncül hücreler toplanıyor. Onlardan da mitokondri ayıklanıyor. Sonra bu hasta tüp bebek tedavisine geçiyor. Sperm enjeksiyonu yapılırken ayıklanan mitokondriler yumurtaya veriliyor. Bunun sonunda yumurtanın kalitesinin artması bekleniyor. Yaklaşık 5. günün sonunda transfer yapılıyor. Eğer her şey olumlu giderse 10. günün sonunda gebelik gerçekleşiyor.

- Türkiye’de bu yöntemle doğum yapan oldu mu?

Evet oldu. 10 hastada denendi, 4 gebelik oldu. 1 doğum, 1 devam eden gebelik var, 2’de düşük şeklinde. Mitokondri Nakli, ülkemizde yaklaşık 2-3 yıldır uygulanıyor. Dünyada ve Türkiye’de aynı anda uygulanmaya başlandı. Bir biyoteknoloji şirketi bu tekniğin ilk denemelerini yapmaya başladığında, ben de Türkiye’yi önerdim. Aynı anda Dubai, Kanada, Türkiye’de başladı. Prof. Dr. Volkan Baltacı, Prof. Dr. Murat Sönmezer ve ben Türkiye’deki uygulamayı gerçekleştirdik.

‘İdeal yaş 40 yaş altı’

- Sonuçları nasıl?

2 ile 7 arasında tüp bebek başarısızlığı olan hastalarda ortalama başarı oranı doğum oranı yüzde 5’ten yüzde 20’ye çıktı. Dubai ve Kanada da vaka sayıları 100’leri geçti. Bebek sayısı 30-40’larda. 40 yaşın üstü hastalarda çok başarılı olmayabiliyor. Onun için ideal yaş grubu 40’ın altında.

‘Yeni bir yöntem’

- Bebek üzerinde bir etkisi olur mu?

Bu yöntem henüz yeni. Uzun süreli bir takip ve bir bilgi yok. Bu yöntemle dünyaya gelen çocuklar yıllarca takip edilecek. Bilinmeyen yönleri tabii ki var. Uzun vadede çocuklara nasıl bir etkisi olur, bunu yüzde 100 bilmiyoruz. Ama hastanın kendi mitokondrisi olduğu için mantıki olarak bir şey beklemiyoruz.

- Tüp bebeğin dünyada ve ülkemizde geldiği son durum nedir?

Embriyoların genetik olarak taranmasından, mitokondrilerin tazelenmesine kadar, genetik embriyoskop dediğimiz, kameralarla embriyoların izlenmesinden, büyüme hızlarının takibine dek çok sayıda teknoloji mevcut. Türkiye her zaman ileri teknolojiyi takip eden, bilim alanında da en son teknolojiyi takip eden bir ülke. Türkiye, dünyadaki tüp bebek çizgisinin gerisinde değil.,