Gıdada denetimsizlik ve ucuzluk zehir saçtı

Askeri birliklerde ardı ardına yaşanan gıda zehirlenmeleri gözleri toplu yemek üreten firmalara çevirdi. Türkiye’de toplu yemek pazarı alanında 5 bini aşkın firma faaliyet gösteriyor ve pazar 7 milyar dolara yaklaşmış durumda. Bu alanda 400 binden fazla kişi istihdam edilirken günlük 6 milyon adet yemek üretiliyor.

Gün geçmiyor ki askeri birlikler, okul kantin ve yemekhaneleri, kamu kurumlarına ait yemekhaneler, hastaneler, nişan, sünnet, düğün gibi toplu yemek tüketiminin olduğu yerlerde gıda zehirlenmesi vakalarına rastlanmasın. Sektör temsilcilerine göre kaliteli bir yemeğin belli bir maliyeti var, bunu ucuza satma yoluna giderseniz sağlık ve hijyenden feragat edersiniz. Yeterli gıda mühendisi denetçisinin de olmaması gıda zehirlenmelerine hatta buna bağlı ölümlere davetiye çıkardı.

Uzmanların verdiği bilgilere göre normal bir firma yemeği 10 TL’ye mal oluyor. En son Manisa’da 730’u aşkın askerin zehirlenmesine neden olan askeri birlikteki yemeğin maliyeti 28.30 TL. Ancak yemek üreticisi firma bunu 18 TL’ye veriyor. Yemek ucuza satılınca gerek hijyen gerek kalite ve sağlık kriterlerinden ödün verildi. Bu durum da zehirlenmelere neden oldu.

Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu (YESİDEF) Yönetim Kurulu Başkanı Sedat Zincirkıran’a göre, zincirin yemek yeri hazırlanmasından başladığını belirterek “İhale verilen şirketlerin hijyenik olup olmadığına ta yemek yeri hazırlanırken müdahil olmak gerekiyor. Üretim teknolojileri sürekli değişiyor, bunları iyi denetlemek ve takip etmek gerekiyor. Şirket ihale şartlarına uyabilir ama hijyen kurallarını başta belirlemek şart” dedi.

5 bin firma

Toplu yemek üreten firmaların Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından denetlendiğini, askeri birliklerin denetimlerinde Milli Savunma Bakanlığı’nın sorumlu olduğunu anımsatan Zincirkıran, “30 liralık yemeği 18 TL’ye verirseniz belli ki bazı kuralların dışına çıkıyorsunuz ve sağlık ve hijyenden feragat ediyorsunuz” ifadesini kullandı.

Türkiye’de 5 bin tane toplu yemek üretimi yapan firmanın olduğunu anlatan Zincirkıran, üretimin AB standartlarında yapıldığını aktardı.

Denetleyen mühendis az TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Songül, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kendi içindeki denetimleri, eksiksiz ve donanımlı bir şekilde yapabilmesi için gelişen teknolojiye uygun olarak kadrolu ya da muvazzaf personel istihdamına önem vermesi ve acil olarak Gıda Mühendisi istihdamına gitmesi gerektiğini vurguladı. Gıda Mühendisinin olmadığı gıda üretiminin eksik ve güvensiz olduğuna işaret eden Songül’ün değerlendirmesi şöyle: * Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nda yeterli sayıda denetçi gıda mühendisi bulunmuyor. Geçen hafta bakanlık tarafından yapılan personel atamalarından 328 tanesini gıda mühendisleri oluşturuyor. Bu sayı etkin ve güvenilir bir gıda denetiminin olması için yeterli değil. * Önümüzde yaz tatili olduğunu ve otellerde de binlerce porsiyon yemek üretimi ve tüketimi olduğunu düşünürsek, buralarda da gerekli denetimlerin şimdiden yapılması, önlemlerin alınması gerekiyor. * Güvenli gıdayı tüketiciye ulaştırmak ve etkin bir gıda denetimi yapabiliyorum diyebilmek için, mevzuata uygun olmayan bir ürünün market raflarına çıkmaması lazım. * Toplu yemek üretimi ve dağıtımı özel bir konudur. Denetleme sıklığının fazla olması gerekir. Bu fazla sayıda olması gereken denetim mevzuatta yer almakla birlikte önemli olan denetimi yapacak “irade”dir.

Düşük fiyatlı ürüne yöneldiler

Enflasyon oranlarının yüksek seyretmesi gıda fiyatlarını da artırdı. Bu da toplu yemek üreten şirketlerin mali yapılarını zorlarken birçok firma ayakta kalmak için ucuz gıda ham maddelerine yöneldi. Askerlere toplu yemek işinin özel sektör tarafından yapılması gerektiğini vurgulayan Parıltım Yemek Yönetim Kurulu Başkanı Necat Aydın, “Ham maddeyi, eti, sebzeyi en ucuza veren ile çalışıldığı sürece zehirlenme olayları yaşanır. Firmalarda ham maddeyi kontrol eden ve teslim alan personelin eğitimi çok önemli” dedi. Aydın, “Sadece askeriyelerde değil, fabrikalarda da fiyat baskısından vazgeçilmeli. Aynı ayda 5 bin kişinin çalıştığı bir fabrikada ucuza mal edilen yemekleri yiyerek rahatsızlandığını düşünün. Üretim aksar. İşverenin ucuza veren değil ehline işi vermesi gerekiyor” dedi.