‘Gerçeği söylediği için özür diledi’

ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın geçen perşembe Harvard Üniversitesi’ndeki konuşmasında Türkiye’nin yanı sıra bazı Körfez ülkelerini Suriye’de cihatçıları desteklemekle suçlaması, ardından dilediği diplomatik özrün yankıları sürerken Amerikan kamuoyunda aslında “gerçekleri yüksek sesle dile getirdiği” yorumları öne çıkıyor. Biden’ın tepkiler üzerine önce Türkiye ardından da Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) özür dilemesinin arkasında diplomatik teamüllerin yanı sıraObama yönetiminin IŞİD’le mücadelede koalisyonun dağılması kaygısının etkili olduğu kaydediliyor.

ABD Başkanı Barack Obama’nın eski danışmanı ve metin yazarı David Axelrod, özür tartışmalarını “Biden’ın düşüncelerinin doğru olup olmadığı değil, bunları söylemesinin diplomatik olup olmadığının sorulması gerekir” değerlendirmesi eşliğinde “Bence bu arkadaşlar (müttefikler) ortalarında gelişen bu aşırı uç hareketle yaşayıp yaşayamayacaklarına karar vermek zorundalar” yorumunu yapmışken Washington’daki hissiyat Amerikan medyasına yansıdı. New York Times, “Biden doğruları söylediği için özür diledi” başlıklı makalede, Biden’ın Türkiye, Katar ve BAE’nin Suriye’de Esad yönetiminin yıkılması için Sünni cihatçılara koşulsuz mali ve lojistik destek sağlandığı iddiasıyla ilgili “Müttefiklerimiz Esad karşıtı olan herkese yüzlerce milyon dolar, on binlerce ton silah aktardı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da sınırdan geçişler konusunda bana haklısınız, şimdi kontrol altına almaya çalışıyoruz dedi” ifadesini yineledi. Carol Giacomo imzalı yazıda Biden’ın temel söylemlerinin doğruluğundan çok az şüphe olduğuna işaret edilerek, gerek basında gerekse Batılı yetkililerce benzer konuların zaten dile getirildiği anımsatıldı. Yazıda Biden’ın kamouyunda böylesine açık konuşmaması ya da Erdoğan’la özel görüşmesine atıf yapmaması gerektiği yer alsa da cihatçıların güçlenmesine yol açan hataların itirafı ve düzeltilmesinin gereğine dikkat çekildi. Buna silah, yabancı savaşçı ve IŞİD’e gelir sağlanmasına ilişkin Türkiye geçiş koridorunun kapanmasının da dahil olduğu belirtildi.

Washington Post da Biden’ın gafının aslında ABD’nin, müttefiklerinin IŞİD’in yükselişindeki payından duyduğu kaygıyı göz önüne serdiğini yazdı. Biden’ın sözleri ve özrüne atfen “dış siyaset camiasındaki sağduyulular için bu düşüncelere sahip olması, her ne kadar kamu önünde dile getirmesi sürpriz olsa da, şaşırtıcı değil” denildi. Biden’ın Harvard’da bir öğrencinin “Suriye’de daha önce eyleme geçilemez miydi” sorusuna verdiği “Ortada ılımlı muhalefet yoktu” yanıtı da hatırlatıldı. Haberde ayrıca Türkiye’nin yanı sıra BAE, Suudi Arabistan, Katar ve Kuveyt ayrı bölümler halinde ele alınarak haklarında geçmişte de Suriye’de cihatçı yapılanmalara yönelik destek verdiklerini gösteren sahadan haberlerden alıntılar yer aldı.

Amerikan AP ajansının haberinde de Biden’ın en büyük yanlışının ABD yetkililerinin özel görüşmelerde dile getirdiği müttefiklere dair ithamları kamu önünde yapması olduğu kaydedildi. Wilson Center’den Marina Ottaway’ın “Türkiye’nin Suriye’ye cihatçı savaşçıların geçişine uzun süre göz yumduğuna şüphe yok” sözlerine yer verildi.

Hal böyleyken Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest, Biden’a yönelik Obama’nın desteğini aktarırken “Başkan Yardımcısı bir hata yaptığında bunu kabul edecek güçte bir karaktere sahiptir” dedi. Sözcü, Biden’ın özrünün nedeni, “özel bir sohbette Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşlerini yanlış nitelendirmesi” diye yorumladı. Biden, ABD’de gaflarıyla ünlü bir siyasetçi. Kısa süre önce ABD ordu personelinin kredi ve mali alımları konusunda Shakespeare’ın Yahudi karakteri Shylocks’a yaptığı atıf yüzünden özür dilemiş olan Biden, yine Asya kıtasına atıf yaparken “Orient-şark” ifadesini kullanmıştı.