Futbol yayın gelirlerinde Avrupa ile ara kapanıyor

Günümüzün en büyük endüstrilerden biri haline gelen futbolda, yayın gelirleri kulüplerin en önemli gelir kalemleri arasında yer alıyor. Bu konuda Avrupa'nın büyük liglerinin oldukça gerisinde kalan Turkcell Süper Lig, aradaki farkı giderek azaltıyor. Önceki ihale döneminde bu liglerle Turkcell Süper lig arasında 8-10 katı bulan fark, yeni ihaleyle birlikte 3-4 kata kadar indi.

Yeni ihaleyle birlikte yayın gelirleri, yayın haklarını Digitürk'ün aldığı A paketinden (naklen yayın gelirleri) gelecek 321 milyon dolar, TRT'nin aldığı B paketinden (1. Lig yayın gelirleri ve haber amaçlı özet görüntüler) gelecek 40 milyon dolar ve Türk Telekom'un aldığı C paketinden (Maç görüntülerinin 3G'li telefonlardan verilmesi) gelecek 13,5 milyon dolarla 374,5 milyon dolara ulaşacak. Önceki dönem Alman Ligi Bundesliga'nın 573 milyon dolarlık naklen yayın gelirinin ancak 4'te 1'ine sahip Süper Lig, yeni ihalede ulaşılan 374,5 milyon dolarla aradaki farkı 1,5 kata indirdi.

Avrupa'da yayın gelirlerinde 1,2 milyar dolarla ilk sırada yer alan İngiltere Premier Lig'i, 1,1 milyar dolarla İtalya Serie A, 971 milyon dolarla Fransa ligi Ligue 1, 743 milyon dolarla İspanya ligi La Liga, 573 milyon dolarla Almanya ligi Bundesliga ve 374,5 milyon dolarla Turkcell Süper Lig izliyor. Gelirlerin mevcut dağıtım sisteminin devam etmesi durumunda, yeni belirlenen yayın gelirlerinin yaklaşık 40 milyon doları şampiyonluk yaşayan 4 büyük kulüp arasında bölüşülecek. Yayın gelirlerinin yüzde 35'i dayanışma payı olarak 18 kulübe eşit olarak paylaştırılırken, yüzde 45'lik kısmı da kulüplerin performanslarına göre dağıtılacak. Yüzde 9'u da sezon sonu ligi ilk 6 içinde bitiren kulüplere verilecek.

Yeni ihaleyle, kulüplerin yayın gelirleri de yaklaşık iki kat artacak. Bu durum Türk spor kulüplerinin Avrupa'daki rakipleriyle rekabet gücünü yükseltecek. Turkcell Süper Lig'de mevcut durumda berabere kalan takımlara 177 bin lira ödeniyor, yeni dönemde bu rakamın 350 bin lirayı bulacağı tahmin ediliyor. Şu anda 354 bin lira olan galibiyet priminin ise 700 bin lirayı bulması bekleniyor. Yeni gelirlere göre, sezon sonunda şampiyon olan takıma yaklaşık 7 milyon lira şampiyonluk primi verilecek.
 

Avrupa'nın büyük liglerinde durum nasıl

İngiltere Premier Lig'de canlı yayın hakları son olarak 2009 yılında ihale edildi ve yüzde 4.25'lik bir artışla ihaleyi 1992'den bu yana 18 yıldır lig maçlarını yayımlayan BSkyB (Sky TV) kazandı. İngiltere'de, maçlar, 2 yayıncı kuruluş tarafından izleyiciye ulaştırılıyor. Hakların yüzde 8'lik bölümü (önem derecesi düşük 23 adet maç) Setanta şirketine aitti. İhale sonrasında Setanta şirketi gerekli ödemeyi yapamadığı için sözleşmesi feshedildi. Setanta'nın sahip olduğu yayın hakları ESPN adlı Amerikan kuruluşu tarafından 90 milyon pound karşılığında satın alındı. BSkyB yayın haklarının yüzde 92'sini elinde bulunduruyor ve derbiler dahil 115 maçı yayımlama hakkına sahip.

Her ihalede yayın haklarının paket dağıtımı (İnternet-özet-mobil-bant yayın) BSkyB ile İngiltere Futbol Federasyonu tarafından ortaklaşa belirleniyor. Yayın haklarından gelen gelirin yüzde 50'si eşit olarak Premier Lig'de mücadele eden 20 takıma dağıtılıyor. Gelirin yüzde 25'i takımların yayınlanan maç sayısına göre, kalan yüzde 25'lik bölümü de ligdeki başarılarına göre paylaştırılıyor. Geçen yılın şampiyonu Manchester United televizyon gelirlerinden 60 milyon sterlin kazandı.
 

Fransa

Fransız Ligi Ligue 1'de yayın gelirlerinin yüzde 83'ü 20 kulüp arasında 'Dayanışma Primi' adı altında her kulübe eşit olarak, yüzde 10'u sportif performansa göre, yani sezon sonundaki lig sırasına göre, kalan yüzde 7'si ise her hafta yayınlanan maçlar içinde en yüksek reytingi alan üç maçı oynayan kulüpler arasında popülaritelerine göre paylaştırılıyor. Fransa'da birinci lig futbol karşılaşmalarının yayın hakkını 2008 yılında düzenlenen açık artırmada şifreli yayın yapan Canal Plus televizyon kanalı ve Orange Telekom şirketi dört yıllık süre için aldı. Orange, cep telefonlarından da maçların seyredilmesine olanak sağlıyor. Canal Plus için abone olma ücreti ilk yıl aylık 20 avro, ikinci yıldan sonra aylık 30 avro.
 

İspanya

İspanya'da futbol maçlarının televizyon yayın hakları için şirketler, kulüplerle tek tek anlaşma yapıyor. Ülkede en güçlü medya gruplarından Mediapro'nın neredeyse İspanyol ligindeki tüm kulüplerle anlaşması bulunurken, sadece 2. lig takımlarından Real Betis'in Sogecable firmasıyla anlaşması var. 1. lig takımlarından Getafe ve Atletico Madrid ise Caja Madrid bankası ile Tele Madrid televizyonu konsorsiyumuna bağlı durumda. La Liga'da Mediapro'nun televizyon yayın haklarından dolayı futbol kulüplerine ödediği paralarla ilgili net bir bilgi yok. Buna karşın yine de yayın gelirlerinden Real Madrid ve Barcelona'nın aldığı pay ile La Liga'daki diğer kulüplerin aldıkları arasında ''uçurum'' denilecek boyutta fark olduğu biliniyor.
 

İtalya

Serie-A'da ise ligi domine eden dört büyük kulüp yayıncı kuruluşla (Sky-Italia) yaptıkları serbest pazarlık sonucunda toplam naklen yayın gelirlerinin yaklaşık yüzde 65'ini kendi aralarında paylaşıyorlar. Aslan payını alan bu kulüpler Milan, Inter, Roma ve Juventus. Kalan diğer 16 takım ise Federasyon aracılığıyla Sky-Italia ile maçlarının şifreli kanallardan yayınlanması koşuluyla serbest pazarlık yaparak naklen yayın geliri elde ediyorlar.
 

Almanya

Almanya'da yayın gelirinin yüzde 50'si bütün kulüplere eşit olarak dağıtılıyor. Gelirlerin yüzde 37,5'i son 3 yıl baz alınarak kulüplerin başarısına göre, kalan yüzde 12,5'i de kulüplerin sportif performanslarına göre dağıtılıyor. Almanya'da futbol maçları Gol TV tarafından yayınlanıyor.