Fark küçük, büyük etki

Sadece Homo sapiens, özel bir nükleik asit olan microRNA miR-941’in üretiminden sorumlu bir gene sahip. Bu molekül beyindeki belli başlı sinyal yollarını çalıştıran genlerin etkinliğini ayarlıyor. Bundan bir ila altı milyon yıl önce atalarımızın kalıtımında meydana gelen bu değişim, insana özgü dil ve uzun ömür gibi tipik özellikleri tetiklemiş olabilir (Nature Communications). “Bu molekül ilkel insanın önemli bir değişim geçirdiği bir zamanda ortaya çıktı: Daha uzun ömür, dik yürüme yetisi, dil ve alet kullanımı” diyor Martin Taylor (Edinburg Üniversitesi).

Genetikçiler bugüne kadar bilinen 1700’ü aşkın microRNA’lardan hangilerinin diğer memelilerde de üretildiğini kontrol etti. Karşılaştırma, aralarında şempanze, goril ve orangutan gibi üç insansı maymunun da yer aldığı on bir türle gerçekleştirildi. On microRNA’nın genleri eşsiz çıktı ve bunlar sadece insanda saptandı. Fakat bunlardan sadece bir yani miR-941, büyük miktarda olmak üzere beyinde- prefrontal korteks ve beyincik - de üretiliyor. microRNA’lar 20 ila 24 yapıtaşından oluşan kısa nükleik asit molekülleridir. Görevleri genlerin etkinliğini yavaşlatarak hücrelerin gelişim süreçlerini ve işlevlerini çalıştırmaktır.

Bilim insanları, miR-941’in, beyinde sinir hücresi ileticisi (nörotransmitter) üzerinden sinyal göndermede önemli olan ve özellikle de konuşma yetisiyle ilgili olan genleri çalıştırdığını gösteren belirtiler bulmuş. Ayrıca microRNA’lar, yaşam beklentisiyle ilgili olan genleri de etkiliyor olabilir, bizi insan yapanın neler olduğunu açıklamaya yardımcı olabilecek daha fazla gen bulunabilir.