Facebook seçimin kaderini cizer mi?

Dünyanın dört bir yanından 1.65 milyar insanın aktif olarak kullandığı sosyal medya devi Facebook, gezegenin en etkili haber kaynağına dönüşmüş durumda. Özellikle genç kullanıcılar, günlük haberlerini bu platformdan alıyor. Ancak Facebook’un hangi haberleri hangi kullanıcıya sunacağını ya da bu seçimlerin ne kadar tarafsız olduğunu bilmek imkânsız.

Bu hafta Gizmodo adlı bir siteye konuşan eski bir Facebook çalışanı, sitenin Cumhuriyetçilere dair haberleri bastırdığını ileri sürdü. Aynı site geçen ay da şirket kurucusu Mark Zuckerberg’e çalışanlarından “Donald Trump’ın başkan olmasını önlemeye çalışmalı mıyız” sorusunun geldiğini yazmıştı. Facebook “asla seçimleri manipüle etmeye çalışmayacağını” beyan etse de sitenin editoryal tercihlerini çevreleyen sır perdesinin gerisini görmek güç.

Haberlerin algoritması

New York Times’a göre asıl tehlike, Facebook’un kendi gücünün farkında olmaması. Çoğu kullanıcı, sitede gördüğü haberlerin bilgisayarların yürüttüğü bir çeşit veri madenciliğiyle, insani önyargılardan muaf biçimde sunulduğunu düşünüyor. Haberlerin algoritmalarla seçildiği doğru, ancak algoritmalar da taraflı olabiliyor. Şirketin mühendisleri, tasarımcıları ve diğer çalışanlarının uzmanlığı, düşünerek verilmiş kararları, bilinçli ve bilinçaltı önyargıları, hatta olası suiistimal ve yolsuzlukları, Facebook’ta neyi görüp göremeyeceğimizi belirliyor. Sırf ‘beğeneceğimiz’ haberleri görmemiz dahi, yankı odalarına hapsolmamız ve siyasi kutuplaşmanın derinleşmesine yarıyor.

Bir teknoloji şirketi olarak Facebook, haberciliğin etik ve prensiplerini benimseme ihtiyacı duymuyor. Geleneksel medyada önyargı araştırmaları karşılaştırmalarla yapılıyor. Bir gazetenin bir haberi sansürleyip sansürlemediği, rakiplerinin haberi nasıl gördüğünden anlaşılıyor. Ancak kullanıcılarına kişiselleştirilmiş haberler sunan Facebook’un karşılaştırılabileceği başka bir platform yok. Site şimdilik arkadaşlarınızın oy verdiğini göstererek sizi sandık başına gitmeye teşvik ediyor. İleride belli görüşleri, adayları ya da partileri öne çıkarırsa bunun farkına dahi varmayabilirsiniz.