F-35'lerde 'hesap sorma yolu' kapalı

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “F-35 projesinden hiçbir akılcı, haklı dayanağı olmayan gerekçelerle dışlanmamızın hesabını tüm platformlarda soracağız” demesine karşın Türkiye’nin diğer F-35 ortaklarıyla imzaladığı mutabakat muhtırası, F-35’le ilgili anlaşmazlıkların çözümü için ulusal ya da uluslararası mahkemeye başvurulmasına izin vermiyor. TBMM’de onaylanan mutabakat muhtırasında, “ortaya çıkan anlaşmazlıkların yalnızca katılımcılar arasında görüş alışverişi yoluyla” çözülebileceği hükmü yer alıyor.

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a 6 Haziran’da gönderdiği mektupta Türkiye’nin Rusya’dan S-400 alımı kararından 31 Temmuz’a kadar vazgeçmemesi durumunda Türkiye’nin F-35 programına katılımının askıya alınacağını bildirmişti. Günler süren sessizliğin ardından önceki gün Bakan Akar mektubun “müttefiklik ruhuna uygun olmadığını, cevap hazırlandığını” söylemiş, Erdoğan ise AKP Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşmada “F-35 projesinden hiçbir akılcı, haklı dayanağı olmayan gerekçelerle dışlanmamızın hesabını tüm platformlarda soracağız” demişti.

Mahkemeye gidemiyor
25 Ocak 2007’de Türkiye, ABD, İngiltere, İtalya, Avustralya, Kanada, Norveç, Hollanda ve Danimarka tarafından imzalanan, daha sonra TBMM tarafından kabul edilerek yasalaşan “Müşterek Taarruz Uçağının Üretimi, Desteklenmesi ve Sürekli İyileştirilmesine İlişkin Mutabakat Muhtırası”nda, mutabakatla ilgili olası anlaşmazlıklar durumunda ne yapılacağı “anlaşmazlıkların çözümü” bölümünde ele alınıyor. F-35 mutabakat muhtırasıyla ilgili anlaşmazlıkların “yalnızca katılımcılar arasında görüş alışverişi yoluyla çözülebileceği” hükme bağlanırken yine muhtıranın bu bölümünde F-35’le ilgili herhangi bir sorunun çözümü için “bir kişiye, bir ulusal mahkemeye, bir uluslararası mahkemeye ya da başka herhangi bir kişi ya da kuruluşa başvurulmayacağı” belirtiliyor. Dolayısıyla Türkiye’nin herhangi bir uluslararası mahkemeye başvuru hakkı bulunmuyor.