Enerji içecekleri sağlığımızı tehdit ediyor

Enerji içecekleri, günlük hayatta enerjiyi yükseltmek için tercih edilen içeceklerden biri haline dönüştü. Son 10 yıldır hayatımızda yer eden enerji içecekleri, farklı markalar tarafından birçok çeşidiyle satışa sunuluyor. Ancak yoğun kafein içeren enerji içecekleri, özellikle gençlerin ve çocukların sağlığını tehdit ediyor. Kalp yetersizliğinden, kapakçık sorunlarına kadar birçok sağlık sorununa neden oluyor. Onkolog Dr. Yavuz Dizdar, kafein deposu enerji içeceklerinin içeriğini ve zararlarını Cumhuriyet’e anlattı.

• Enerji içeceği nedir, içeriğinde neler var?

Enerji içecekleri denen ürünler hayatımıza son on yıldır girdi. Amerika’daki tarihleri de çok eski değil. Bunlar esas olarak kafein ve taurin içeriyorlar ama başka başka maddelerin tek başına ya da bileşik olarak kullanıldıkları biçimleri de var. Bu maddeler metabolizma ve beyin işlevinde yapay bir yükselmeye neden oluyorlar. O nedenle özellikle aklınca daha çok enerji gerektiğini düşünenlerce ya da yeterince dinlenilemediğinde uyanık kalabilmek amacıyla tercih edilirler. Ancak bu elbette yapay ve karşılıksız bir metabolik artıştır. Bir cins deşarj olarak kabul edebilirsiniz, sonrasında daha yoğun bir tükeniklik hissiyle sonuçlanır.

• Enerji içeceklerinin zararları nelerdir?

Bu ürünler de pek çok benzeri gibi piyasaya sağlık etkileri araştırılmaksızın verildi. Bunun bir nedeni içerikteki maddelerin doğal ve makul sınırlarda olduğunun zannedilmesi. Oysa bir süre sonra, yoğun kullanımda anlaşıldı ki özellikle kalp ileti sistemiyle etkileşiyorlar. Geçen sene yayınlanan bir değerlendirme, enerji içeceğine bağlı olduğu düşünülen ölümlerin sayısının giderek arttığını anlatıyor. Kalp yetersizliklerinden tutun, kapakçık sorunlarına kadar pek çok yan etki bildirilmiş. Elbette olası böbrek ve karaciğer hasarları da var ama en hafif yan etki kalp ileti sisteminin bozulması.

“ALKOLLE BİRLİKTE TÜKETİLMESİ ANİ ÖLÜMLERE NEDEN OLUYOR.”

• Alkol ve kafein ile kullanıldığında etkileri neler oluyor?

Kafein bu tür içeceklerde zaten var, ek kafein alırsanız etki ağırlaşacaktır. Ama alkolle olan etkileşim çok yönlü, alkol bu içeceklerdeki maddelerin toksik etkisini katlıyor. Ancak işin ironik tarafı, bu içeceklerin de alkolün depresyon etkisini azaltmak amacıyla tüketilmeleri. Dolayısıyla bir kısır döngü ortaya çıkıyor. Alkol zaten kalbin iletim sistemini bozar, buna kafein ya da diğer uyaranların etkisi eklenince tablo ağırlaşıyor. Bildirilmiş ani ölümler genellikle alkolle birlikte kullanımla ilişkili bulunmuş.

• Sebep olduğu rahatsızlıklar nelerdir?

Dediğimiz gibi öncelikli şüpheler kalbe yoğunlaşıyor, kalp yetersizliği bunlardan biri. İleti bozuklukları ve kalp yetersizliği, olasılıkla kalbin içyapısı da etkileniyor. Zira kalp kapakçıklarının yapısının bozulması iç iskelete işaret eder. Ancak bu diğer sistemlerin etkilenmediği anlamına gelmez. Zira sürekli bir uyarılma söz konusu, bu kan basıncı ve nabız artışına neden oluyor. Bu durum uzun süre sürdürülemez, damar sistemi, özellikle de aort yapısı bozuluyor. Ancak şunu da unutmayın, enerji içecekleriyle ilgili bildirimler yeni yeni ortaya çıkmakta, bu sayının çok fazla artacağına işaret eder.

• Kimler için daha riskli?

Elbette gençler için daha çok riskli, zira bunların zararsız olduğunu sanıp çok miktarda içebiliyorlar. Üstelik bu yaş grubunda yaşam hızlı, ders çalışmak ve sınav baskısı da var. Öğrenciler uykusuzlukla mücadele etmenin, performansı artırmanın en kolay yolunu enerji içecekleri olarak görmek eğiliminde. İşin içine bir de sportif performans gibi konular girdiğinde iş daha karmaşık hale geliyor.

• 18 yaş altı yaş grubu için ne tip tehlikeler barındırıyor?

Bu tür içeceklerin bir cins hiperaktivite yarattıkları zaten biliniyor, ne var ki uzun süreli kullanımda başka ne sakıncalar ortaya çıkacağı açık değil. Öyle ya da böyle kafein bile olsa sonunda tolerans gelişir, yani içmeye başlanıldığı dönemdeki ilk etki elde edilemez. Bu ister istemez doz artışıyla sonuçlanır. Damar sorunlarının ortaya çıkışı olasılıkla bu dönemi bulur. Bildirimlerin artmasının bir nedeni dikkatlerin daha yeni bu tarafa çekilmesi, diğer nedeni ise elbette birikici etki. Bu noktada alkolle etkileşimden henüz bahsetmedik bile.

“YAŞ SINIRLANDIRMASI ŞART”

• Satışı nasıl yapılmalı?

Bir yaş sınırı konması şart. Nikotin içeren ürünlerde nasıl yaş sınırı aranıyorsa bunlarda da geçerli olmak zorunda. Okul kantinlerinde satışı düzenlenmek zorunda, zira bu noktada gazlı-gazsız içecek tartışmasından enerji içecekleri sıyrılarak avantaj kazanıyorlar. Ama en önemli nokta reklamların serbest olması, nitekim pazar büyüdü ve şirketlerin bunun için harcayacakları iyi bütçeleri var. En azından üzerine uyarı konması gerekli görünüyor.

Uzman Onkolog Dr. Yavuz Dizdar, enerji içeceklerinin ölümcül tehlikelerini anlattı. (Üstte)