Ekonomide yılın olayları/Mart

Mart'ta doların 1,8250 liraya çıkması üzerine Merkez Bankası, döviz satım ihalelerine yeniden başlarken, mevzuatta yapılan düzenlemeyle ruble ve riyalle ticaretin de önü açıldı. Aynı ay, İngiltere'nin önde gelen bankası Llyods, devletin kontrolüne geçti.
 

Ekonomide 2009 yılının Mart ayındaki gelişmeler özetle şöyle:

2 Mart:
- ''Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik'' uygulamaya girdi.
- Uluslararası Hububat Konseyi'nin (IGC) ocak tarihli son raporuna göre, geçen sezon dünya hububat üretimi 101 milyon ton artışla 1 milyar 788 milyon ton olarak gerçekleşti.

3 Mart:
- OECD, üye ülke hükümetlerine, küresel mali kriz ile birlikte ekonomilerinde ''korumacılık eğilimine girmemeleri'' uyarısı yaptı.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Şubat ayında tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) yüzde 0,34 gerilediğini, üretici fiyatları endeksinin ise (ÜFE) yüzde 1,17 arttığını açıkladı. Yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 7,73, ÜFE'de de yüzde 6,43 oldu.

4 Mart:
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarlığına Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürü Ali Boğa atandı.
- Gelir İdaresi Başkanlığına, Başkan Yardımcısı Mehmet Kilci getirildi.
- Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Dominique Strauss-Kahn, küresel krizin dünyanın en yoksul ülkelerini etkilemeye başladığını ve 22 ülkenin bu yıl 25 milyar dolar ek kaynağa ihtiyacı olabileceğini söyledi.

5 Mart:
- Avrupa Merkez Bankası (AMB) gösterge faiz oranını yüzde 2'den yüzde 1,5'e indirdi.
- İngiltere Merkez Bankası faiz oranını yüzde 1'den yüzde 0,5'e çekti.
- General Motors (GM) denetçileri, şirketin faaliyetlerini sürdürebilmesi konusundaki şüphelerini dile getirince, uluslararası piyasalarda dolar değerlendi.
- ABD'nin Cleveland kentinde 2 hafta önce by-pass ameliyatı geçiren Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Türkiye'ye döndü.

7 Mart:
- İngiltere'nin önde gelen bankası Llyods Bank grubu, devletin kontrolüne geçti.

9 Mart:
- Doların 1,8250 liraya çıkmasıyla Merkez Bankası, 10 Mart 2009 tarihinden itibaren döviz satım ihaleleri yoluyla piyasaya döviz likiditesi sağlanmasına karar verildiğini bildirdi.
- Türkiye'nin sanayi üretimi Ocak ayında, 2008 yılının aynı ayına göre yüzde 21,3 oranında azaldı.
- Nikkei Endeksi, yüzde 1,2 (87,07 puan) oranında değer kaybederek, son 26 yılın en düşük endeks değeri olan 7.086,03 puandan kapandı.
- Londra Menkul Kıymetler Borsası, son 6 yılın en düşük düzeyine geriledi.
- Fortis Bank A.Ş, Fortis Bank Belçika'nın yüzde 75'inin Belçika devleti tarafından BNP Paribas'a satılması, geride kalan yüzde 25 hissenin de Belçika devletinin elinde bulundurulması karara bağlandı.
- İzlanda'da hükümet, geçen yılki finansal çöküşten sonra ayakta kalan son bağımsız banka Straumar Burduras'a da el koydu.
 

Ruble ve riyalle ticaret izni

10 Mart:
- Merkez Bankasının döviz satım ihalelerine yeniden başladı. İlk gün, döviz satım ihalesindeki satış tutarını 50 milyon dolar olarak açıkladı.
- Ruble ve riyalle ticaretin önü açıldı. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda yapılan değişiklikle, bankalar ve bakanlıkça uygun görülecek diğer kuruluşlara, yaptıkları işlemlerde konvertibl dövizleri belirleme yetkisi tanındı.
- Türkiye'nin cari işlemler dengesi, ocak ayında 291 milyon dolar fazla verdi.
- İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı Şubat ayında, geçen yılın aynı ayına göre 15,5 puan azaldı ve yüzde 63,8 seviyesinde gerçekleşti.

11 Mart:
- Doğan Yayın Holding A.Ş, Halkalı Vergi Dairesi Müdürlüğüne teminat olarak gösterilen varlıkların ekspertiz değerinin 1 milyar 84,9 milyon TL olduğunu bildirdi.
Doğan Gazetecilik A.Ş, Danıştay 13. Dairesinin, Vatan Gazetesi'nin imtiyaz haklarına sahip Bağımsız Gazeteciler ve Kemer Yayıncılık hisselerinin devrinin yürütmesini durdurduğunu bildirdi.

12 Mart:
- Genentech firmasının yüzde 56'sına sahip olan Roche, geri kalan hisseler için 46,8 milyar dolar ödeyeceğini açıkladı.
- Türkiye'ye Ocak ayında, net uluslararası doğrudan yatırım girişi (fiili giriş) 1 milyar 92 milyon dolar oldu.
- 50 milyar dolarla Wall Street tarihinin en büyük yolsuzluğunu yapmakla suçlanan Bernard Madoff, suçunu kabul etti.
 

Ekonomide 4. tedbir paketi

13 Mart:
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ekonomide 4. tedbir paketini açıkladı. Pakete göre Eximbank'ın sermayesi 500 milyon lira artırılacak. Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu yüzde 5 düşürülecek. Bütçeden KOSGEB için öngörülen ödeneğe 75 milyon lira ilave yapılacak. İhracatçının rekabet gücünün yükseltilmesi amacıyla Destekleme Fiyat İstikrar Fonu'na ayrılan para artırılacak. Yeni konutların satışından alınan yüzde 18'lik KDV, üç ay süreyle yüzde 8'e indirilecek. Otomotiv firmalarının elindeki mevcut araçlardan alınan ÖTV oranı 3 ay süreyle düşürülecek. Beyaz eşya ve elektronik eşyada uygulanan ÖTV'nin oranı 3 ay süreyle indirilecek.
- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanlığına Prof. Dr. Vedat Akgiray, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanlığına da Mehmet Küçük atandı.
- ABD'li otomotiv şirketi General Motors (GM), daha önce mart ayı için hükümetten istediği 2 milyar dolara ihtiyacı olmadığını bildirdi.
– Bulgaristan'ın, Türkiye ile 1998 yılında imzaladığı ve Ceylan Holdingin üstlendiği "Yukarı Arda Projesi"ni içeren anlaşmayı tek taraflı olarak feshettiği bildirildi.

14 Mart:
- G 20 ülkelerinin 2 Nisan'da Londra'da yapacakları zirve öncesinde, maliye ve ekonomi bakanları İngiltere'nin Brighton kenti yakınlarındaki Horsham kasabasında toplandı.
- Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelikte değişikliğe gidildi ve yatırımı tamamlanmamış irtifak hakkı ve kullanma izinlerinde bedelin, talep edilmesi halinde 2 yıl süreyle yüzde 50 indirimli tahsil edilmesi kararlaştırıldı.
 

Beyaz eşya ve otomotivde ÖTV indirimleri

16 Mart:
- 4. tedbir paketinin vergi indirimleri uygulamaya girdi. 15 Haziran'a kadar geçerli olacak Bakanlar Kurulu Kararına göre, net alanı 150 metrekare ve üzeri konut teslimlerinde KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e düşürüldü. ÖTV oranı da, ticari araçlarda yüzde 10 yerine yüzde 1, motor silindir hacmi 1600 cm3'ü geçmeyen otomobillerde yüzde 37 yerine yüzde 18, otobüslerde de yüzde 1 yerine sıfır olarak uygulanacak. Elektronik ve beyaz eşyada ise yüzde 6,7'lik ÖTV sıfırlandı. Tüketici kredilerindeki KKDF de, yüzde 15'den yüzde 10'a indirildi.
- Türkiye'de, 2008 yılı aralık ayında işsizlik oranı, 3 puan artarak yüzde 13,6 olarak hesaplandı. İşsiz sayısı da, 838 bin kişi artarak, 3 milyon 274 bin kişi oldu.
- ABD Başkanı Barack Obama, hükümetin geçen yıl iflastan kurtardığı sigorta şirketi American International Group'taki (AIG) prim ödemelerine tepkisini dile getirdi ve bu ödemeleri engellemek için gereken tüm yasal önlemlerin alınması direktifini verdi.

17 Mart:
- AB Komisyonunun Nabucco projesi için ayırdığı 250 milyon avroya, üye ülkeler onay vermedi.
- Rusya'nın doğal gaz devi Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksandır Medvedev, Nabucco doğalgaz projesine katılmaları için davet aldıklarını ancak, bunu reddettiklerini söyledi.

18 Mart:
- Çin Ticaret Bakanlığı, Coca Cola şirketinin, Çin'in en büyük meyve suyu şirketlerinden biri olan Huiyuan firmasını satın alma teklifini reddetti.
- Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, göreve başladı.

19 Mart:
- ABD Merkez Bankası (FED), ABD ekonomisine 1,4 trilyon dolar nakit akışı sağlayacağını açıkladı.
- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, kısa vadeli faiz oranlarında 1 puan indirim yaptı. Buna göre gecelik borçlanma faiz oranı yüzde 11,50'den yüzde 10,50'ye, borç verme faiz oranı da yüzde 14'den yüzde 13'e çekildi.
- Uluslararası Para Fonu (IMF), dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 0,5 ile yüzde 1 arasında küçüleceğini bildirdi.

20 Mart:
- AB devlet ve hükümet başkanları, 200 milyon Avrosu Nabucco projesine olmak üzere, kullanılmayan AB fonlarından enerji ve geniş bant internet altyapısına 2 yıl içinde 5 milyar avro harcanması konusunda uzlaştılar.
- 1 Nisan'dan geçerli olmak üzere sanayi elektriğinin fiyatında yüzde 1,66, konut elektriğinin fiyatında ise yüzde 1,58 oranında indirim yapıldı.
- AB devlet ve hükümet başkanları, Orta ve Doğu Avrupa'daki yeni üyeler için ayrılan 25 milyar avroluk acil kredi paketinin 50 milyar avroya çıkarılması konusunda uzlaştı.
- Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) Yönetim Kurulu Başkanlığına Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonunu (TİSK) temsilen Akansel Koç seçildi.
- Merkezi yönetim bütçesinden Şubat ayında 25 milyar 808 milyon lira harcama yapıldı, 18 milyar 415 milyon lira da gelir elde edildi. Bütçe, Şubat ayını 7 milyar 393 milyon liralık açıkla kapattı.

21 Mart:
- Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 2'ye kadar küçülmesini beklediklerini söyledi.

22 Mart:
- Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri (TKK) tarafından kullandırılan düşük faizli tarım kredilerinin vadesi işletme kredilerinde 18 aydan 2 yıla, yatırım kredilerinde 5 yıldan 7 yıla çıkarıldı.

23 Mart:
- ABD Yönetimi, bankaların bilançolarında bulunan ve kredi piyasasının çalışmasını önleyen toksik (zehirli, batık) varlıkları satın almak için 1 trilyon dolara kadar harcama kararı aldı.

24 Mart:
- ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke, 1930'lardaki gibi bir ekonomik çöküşün yaşanmaması için AIG'nin kurtarılmasına karar verildiğini kaydetti.
- IMF Başkanı Dominique Strauss-Khan, küresel krizi çözmek için koordineli hareket edilmezse, işsizlik ve iç ayaklanmaların hızla artış göstereceğini söyledi.
- İngiltere'de Şubat ayı üretici fiyat endeksinin 49 yıldır ilk kez sıfıra düştüğü açıklandı.
- Çin Merkez Bankası Başkanı Zhou Xiaochuan, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından kontrol edilen yeni bir küresel para birimi önerdi.
- Şekerbank hisselerinin yüzde 33,98'ini elinde bulunduran BTA Securities JSC'nin sahibi BTA Bank JSC sermayesinin yüzde 78,14'ünün Kazakistan Devlet Varlık Fonu Samruk Kazyna tarafından devralındığı bildirildi.
- Türk Eximbank Genel Müdürü Ahmet Kılıçoğlu, 1 yıla kadar vadeli kredilerde, faiz oranlarının 2'şer puan indirildiğini açıkladı.
 

5 maddelik yeni önlem paketi

25 Mart:
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 3 ay süreyle gayrimenkul alım satımlarında tapu harcını binde 15'ten binde 5'e, ev ve ofis mobilyaları ile KOBİ'lerin kullandığı bazı sanayi ve iş makinelerin ise KDV'yi yüzde 18'den yüzde 8'e indiren 5 maddelik yeni ekonomik önlem paketini açıkladı.
- Model yılı 1979 veya daha eski olan motorlu taşıtların, hurdaya çıkarılması halinde ödenmemiş motorlu taşıtlar vergisi ve cezaları silinecek.
- Toplu Konut İdaresi (TOKİ) idaresi tarafından yoksul vatandaşlara yönelik yapılacak ve 100 liradan başlayan taksitlerle satılacak 45 metre karelik konutların satışı için talep toplanmaya başladı.

26 Mart:
- Türkiye'nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne 500 milyon dolar tutarında kredi sağlamasına ilişkin Kredi Anlaşması, Bakanlar Kurulunca onaylandı.
- BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, G-20 ülkelerinin liderlerine küresel mali krizin vurduğu gelişmekte olan ülkeler için 2 yıllık ve 687 milyar sterlinlik bir mali teşvik paketi hazırlamaları çağrısında bulundu.
- Sırbistan'ın, IMF ile 3 milyar avroluk bir program üzerinde anlaşmaya vardığı bildirildi.

27 Mart:
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, küresel krizin etkilerini azaltmak amacıyla Kredi Garanti Fonu'na 1 milyar lira aktarılacağını açıkladı.

28 Mart:
- Ünlü finans spekülatörü George Soros, 2 Nisan'da Londra'da yapılacak olan G20 zirvesinin küresel ekonomik sistem için son şans olduğunu söyledi.
- Norveç, Uluslararası Para Fonuna (IMF) 4,6 milyar dolarlık destekte bulunacağını bildirdi.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun (EPDK), elektrik fiyatlarında abone gruplarına göre yüzde 1,5-1,89 oranlarında indirim sağlayan kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

29 Mart:
- Yaz saati (ileri saat) uygulamasına geçildi. Saatler, 03.00'de, bir saat ileri alınarak 04.00'e getirildi.
- Bazı sektörlerdeki mallara uygulanacak KDV'nin yüzde 18'den, yüzde 8'e indirilmesine dair Bakanlar Kurulu Kararı, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

30 Mart:
- Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, ekonomik kriz nedeniyle büyük zarara uğrayan Opel otomobil şirketinin kurtarılması amacıyla, devletin şirket hisselerine geçici süreyle iştirak etmesini önerdi.

31 Mart:
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye ekonomisinin 2008 yılında yüzde 1,1 oranında büyüdüğünü açıkladı. Kesintisiz 27 çeyrektir büyüyen Türkiye ekonomisi, 2008 yılının son çeyreğinde yüzde 6,2 küçüldü.
2008 yılında kişi başına GSYH, cari fiyatlarla 13 bin 367 lira, dolar cinsinden 10 bin 436 dolar olarak hesaplandı.
TÜİK, 2007 yılı ile 2008'in ilk 3 çeyreğinin milli gelir rakamlarını revize etti, 2007 büyüme rakamı yüzde 4,6'dan yüzde 4,7'ye yükseltildi.
- 2008 yılı sonu itibariyle, Türkiye'nin dış borcu 276,8 milyar dolara, net dış borç stoku 150,7 milyar dolara yükseldi. Kamu net borç stoku, 2008 yılı sonu itibariyle bir önceki yıla göre yüzde 9,3 artarak 271,5 milyar lira oldu.
- Dünya Bankası, küresel büyümenin bu yıl, 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana ilk kez yüzde 1,7 daralacağı tahmininde bulundu.
- İhracat şubat ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 24,9 azalarak 8 milyar 317 milyon dolar oldu. İthalat da şubatta yüzde 47,6 oranında azaldı ve 8 milyar 398 milyon dolar olarak gerçekleşti.
 

Ekonomide yılın önemli gelişmeleri giriş sayfası