Ekonomide yılın olayları/ Aralık

Türkiye'de sanayi üretimi kriz döneminde ilk kez arttı. 2008 Ağustos ayından bu yana gerileyen sanayi üretimi, Ekim 2009'da, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 6,5, bir önceki aya göre de yüzde 13,7 yükseldi. Rekorlar kıran altının ons fiyatı 3 Aralık 2009 tarihinde 1.227,50 dolara kadar çıktı.

Ekonomide 2009 yılı Aralık ayındaki gelişmeler özetle şöyle:

Yoksulluk oranı yüzde 17,11

1 Aralık:
- TÜİK'in açıklamasına göre, Türkiye'de yoksulluk oranı, 2008'de, bir önceki yıla göre 0,68 puan azalarak, yüzde 17,11 oldu.
- Dubai World, 59 milyar dolar borcun 26 milyar dolarlık kısmının yeniden yapılandırılması için bankalarla olumlu görüşmelerde bulunduğunu açıkladı.
- Moody's, Dubai'deki 6 kamu şirketinin kredi notlarının düşürüldüğünü bildirdi.
- DEİK Türk-Katar İş Konseyi Başkanı Sazak, bölgede iş yapan müteahhitlerin ödemelerinin gecikeceğini kaydetti.
- ABD, 13 trilyon 454 milyar dolar ile dünyanın en borçlu ülkesi oldu. ABD'yi, 9,1 trilyon dolarla İngiltere, 5,2 trilyon dolarla Almanya ve 5 trilyon dolarla Fransa takip ediyor.
- Rusya'nın, ulusal döviz rezervini çeşitlendirmek için gelecek birkaç ay içinde Kanada doları satın almayı planladığı belirtildi.
- Çek Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı, bütçe açığının, 2009 yılının 11 ayında 26 kat artarak, 10 milyar dolara ulaştığını açıkladı.
- Avustralya Merkez Bankası, faizleri yeniden yükseltti. Merkez Bankası, faizleri çeyrek puan artırarak, yüzde 3,75'e çıkarttı.
- Japonya Merkez Bankası ekonomideki durgunluğun aşılması amacıyla bankalara 10 trilyon yen likidite sağlayacağını bildirdi.
 

Yunanistan da zora giriyor

2 Aralık:
- Yunanistan Maliye Bakanı George Papaconstantinou, Avro ülkeleri içinde yüksek borca sahip Yunanistan'ın tahvil cinsinden borçlarını ödeme konusunda zorluk çekmeyeceğini söyledi.
- BM'nin yıllık ekonomi raporuna göre, dünya ekonomisi gelecek yıl yüzde 2,4 büyüyecek, ancak toparlanma kırılgan olacak.
- TÜİK'in bitkisel üretim 2009 yılının ikinci tahmin sonuçlarına göre, bir önceki yıla göre tahıl ürünleri üretiminde yüzde 14,6, meyve üretiminde yüzde 1,5 oranında artış, sebze üretiminde ise yüzde 1,9 oranında düşüş bekleniyor.
- Türkiye ile Ürdün arasında ''serbest ticaret alanı tesis eden ortaklık anlaşması'' imzalandı.
- ABD'li otomotiv şirketi General Motors'un Üst Yöneticisi Fritz Henderson, görevinden istifa etti.
- Almanya Ekonomi Bakanı Rainer Brüderle, General Motors'un bünyesinde bulundurduğu Alman Opel şirketinin yeniden yapılandırılması için Avrupa'dan 2,7 milyar Avro yardım istediğini söyledi.
- Dünya Bankası, Ganj Nehri'nin gelecek 5-7 yıl arasında temizlenmesi için Hindistan'a 1 milyar dolar verecek.
- İsviçre ekonomisi 3. çeyrekte yüzde 0,3 büyüme kaydetti ve resesyondan çıktı.
 

Fitch, Türkiye'nin kredi notunu BB(+)'ya çıkardı, altın rekor kırdı

3 Aralık:
- Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'nin kredi notunu iki kademe yükselterek, BB(+)'ya çıkardı.
- Altının ons fiyatı 1.227,50 dolara çıktı.
- TÜİK, Kasım ayında tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) yüzde 1,27, üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) yüzde 1,29 arttığını açıkladı. Buna göre, Kasım ayı itibariyle yıllık enflasyon TÜFE'de yüzde 5,53, ÜFE'de yüzde 1,51 arttı.
- Devlet Bakanı Zafer Çağlayan Dubai'nin borç erteleme talebini değerlendirdi: ''BAE'nin ödeme kapasitesi dikkate alındığında ortada panik yapacak bir durum yok... Bu dönemde kardeşlerimizin yanında olduğumuzu göstermek için bir heyetle BAE'ye gideceğiz.''
- Danıştay, GDO'lu ürünlerle ilgili yönetmeliğin bazı maddelerinin yürütmesini durdurdu. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, ''Benden bakanlık olarak savunma istenmeden bu karar verildi. Neticede mahkeme kararı, uygulayacağız'' dedi.
- Uluslararası Motorlu Taşıt Üreticileri Derneği verilerine göre, 2009'un 9 aylık döneminde toplam motorlu araç üretimi, 2008 yılı aynı döneme göre yüzde 22,9 oranında azalarak 42 milyon oldu.
- Özelleştirme İdaresi, Elektrik Üretim A.Ş'ye ait 19 gruba ayrılan, 52 adet akarsu santralinin özelleştirilmesine ilişkin duyuru yayımladı.
- Avrupa Merkez Bankası yüzde 1 olan faiz oranlarını değiştirmedi.
- İstanbul Ticaret Borsasının 52 yıldır aralıksız başkanlığını yürüten Nejat Ekrem Basmacı istifa etti.

4 Aralık:
- TÜİK, ihracatın Ekim ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,9 artarak, 10 milyar 103 milyon dolar olduğunu açıkladı. İthalat, Ekim ayında yüzde 15,2 oranında azalarak, 12 milyar 675 milyon dolara geriledi.
- TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, Danıştay'ın, GDO yönetmeliğinin yürütmesini durdurmasıyla söz konusu ürünlerin ithalatına ilişkin hiçbir düzenleyici işlem kalmadığını, GDO'lu ürünlerin ülkeye serbestçe girebildiğini söyledi.
- Japon Suzuki, Amerikan General Motors ile Kanada'daki ortaklığını sona erdirdi.
- General Motors, Çin'in önde gelen otomobil firması SAIC ile Hindistan'da ortak otomobil üretecek.

6 Aralık:
- İnsansız sistemleri ana faaliyet alanlarından birisi olarak belirleyen ASELSAN, İnsansız Araçlar Yarışması MAGIC-2010'da dünya çapında ilk 10 takım arasına girmeyi başardı ve 50 bin dolarlık ödül kazandı.
- İstanbul Altın Borsası, Türkiye'de yastık altında 5 bin ton civarında altın bulunduğunu, bunun parasal karşılığının 192 milyar dolar olduğunu açıkladı.
- Dünyanın en büyük bankacılık grubu Citi Group'a göre, Türkiye, bundan sonraki süreçte pozitif yönlü ekonomik toparlanma sürecine girecek ve gelecek yıl, hedeflerin üstünde, yüzde 4,2 büyüyecek.

7 Aralık:
- Türkiye, bu yıl reytingi yükselen 13 ülke arasında yer aldı. Aralarında, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, Tayland ve Meksika'nın da bulunduğu 52 ülkenin reyting notu düşürüldü. Türkiye, 1-2 yıl içinde reyting notu ''yatırım yapılabilir'' düzeyine çıkarılması beklenen 10 ülke arasında yer alıyor.
- Dubai Borsası, Emirliğin borçlarının büyüklüğü konusunda endişelerin canlanması nedeniyle bugün yüzde 6 değer kaybetti.
- Dubai Maliye Bakanı Abdulrahman el-Salih, hükümetin, Dubai World'ün borçlarına yardımcı olmak için varlıklarını satmayacağını, ancak Dubai World'ün şirkete ait bazı yabancı varlıkları ''belki'' satabileceğini belirtti.
 

Sanayi üretimi kriz döneminde ilk kez arttı

8 Aralık:
- Sanayi üretimi kriz döneminde ilk kez arttı. 2008 ağustos ayından bu yana gerileyen sanayi üretimi Ekim 2009'da, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 6,5, bir önceki aya göre de yüzde 13,7 yükseldi.
- Dubai borsası haftanın ikinci gününde de düşüşünü sürdürüyor. Borsa, bugün de yüzde 6,1 geriledi.
- Fitch, Yunanistan'ın ''A-'' olan kredi notunu ''BBB '' seviyesine düşürdü, görünümün ''olumsuz'' olduğunu bildirdi. Yunanistan'ın kredi notunu, Moody's ve Standard and Poor's da negatif izlemeye almıştı.
- Japon hükümeti, ülkenin resesyona girmesini önlemek için 81 milyar dolarlık yeni teşvik paketinde anlaştı.
- Türkiye-İran arasında mutabakat zaptı imzalandı. Mutabakat zaptı, ''Urmiye ile Van arasında uçak seferlerinin başlaması, sınır kapılarında Serbest Organize Sanayi Bölgesi'nin kurulması, Kapıköy Sınır kapısının ticarete açılması, Boralan Sınır Kapısının aktif hale getirilmesi'' gibi konuları içeriyor.
- İran Dışişleri Bakanı Menuçehr Mutteki ''Nabucco projesi'' değerlendirdi: ''İran'sız bir Nabucco'dan bahsetmek, boş doğal gaz borularını sergilemektir''
- Türk Şeker'e ait Kastamonu, Kırşehir, Turhal, Yozgat, Çorum ve Çarşamba şeker fabrikalarının özelleştirme ihaleleri yapıldı. En yüksek teklifi 606 milyon dolar ile Ak-Can Şeker Sanayi ve Tic. A.Ş. verdi.
- İstanbul Ticaret Borsası başkanlığına Atilla Sümer getirildi.

9 Aralık:
- Kanuni takipteki krediler, Temmuz-Eylül 2009 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 100 artarak, 955 milyon TL'ye yükseldi. Kanuni takibe geçilen kredilerin yüzde 17'si taşıt, yüzde 24'ü konut ve yüzde 58'i ihtiyaç kredilerinden oluştu.
- Yunanistan Başbakanı Papandreu, ülkesinin borç sorununu çözmek için ne gerekiyorsa yapacağı sözü verdi. Yunanistan'ın kamu borçlarının gelecek yıl Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yüzde 125'ine çıkacağı tahmin ediliyor.
- İngiltere Hazine Bakanı Alistair Darling, İngiltere ekonomisine ilişkin tahminlerini aşağı doğru revize ederek, ekonominin bu yıl yüzde 4,75 daralacağını bildirdi.
- Japonya ekonomisi, 3. çeyrekte yıllık bazda yüzde 1,3 büyüdü. Büyüme rakamları daha önce tahmin edilenlerin altında kaldı.
- Alman otomotiv üreticisi Volkswagen, Japon otomotiv üreticisi Suzuki'nin yüzde 20 hissesini 2,5 milyar dolara satın alıyor.
- Danıştay, bütün sigara paketlerinde yer alacak birleşik (resimli) uyarıların kapladığı yüzeyin yüzde 65'ini kaplaması gerektiğine ilişkin TAPDK kararının yürütmesini durdurdu.
- Doğan Yayın Holding, vergi inceleme raporlarıyla ilgili teminat için yürütmenin durdurulması talebiyle açılan davaların tümünün sonuçlandığını ve mahkemelerin yürütmenin durdurulması taleplerini kabul etmediğini duyurdu.

Programlarda IMF yer almıyor

10 Aralık:
- Türkiye ekonomisi, bu yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 3,3 küçüldü. Yılın ikinci çeyreği için açıklanan yüzde 7 küçülme rakamı, yüzde 7,9 olarak revize edildi.
- Hazine'nin 2010 yılı finansman programında 200,3 milyar lira borç ödemesi öngörülüyor. 2009'da 150,1 milyar lira borçlanma gerçekleştirildi. 2009'da iç borçlanma, programlanan tutarın önemli ölçüde üzerine çıktı ve 138,9 milyar lira oldu.
- 2010 yılı para ve kur politikasını yayımladı. Merkez Bankası: ''2010 ortasına kadar enflasyonun dalgalanarak yükselmesini bekliyoruz. İkinci yarısında enflasyonun tekrar kademeli düşüş seyrine geçeceğini öngörüyoruz''
- 2010 Hazine Finansman Programında IMF'den herhangi bir finansman kullanımının öngörülmediği bildirildi. Merkez Bankası Başkanı Yılmaz da baz senaryoda ''IMF ile bir anlaşma olmayacağının esas alındığını'' belirtti.
- İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı, Kasımda, geçen yılın aynı ayına göre 2,2 puan azalarak 70,7 seviyesinde gerçekleşti.
- Türkiye'nin 2008 Ekim ayında 2 milyar 429 milyon dolar açık veren cari işlemler hesabı, 2009 yılının aynı döneminde 671 milyon dolar fazla verdi.
- Standard & Poor's, İspanya'nın not görünümünü durağandan negatife çekti.
- Yunanistan Maliye Bakan Yardımcısı Filippos Şahinidis, ülkesinin borcunun modern Yunanistan tarihinin en yükseği olan 300 milyar avroya çıktığını bildirdi.
- Merrill Lynch, Türkiye için yüzde 4,5 büyüme öngörüyor. Merrill Lynch EEMEA Ekonomisti Türker Hamzaoğlu, Türkiye'nin IMF ile bir stand by anlaşması yapmaya ihtiyacı kalmadığı görüşünde olduklarını bildirdi.
- ABD'nin 700 milyar dolarlık kurtarma programını gelecek yıl Ekim ayına kadar uzatacağı bildirildi.
- Panasonic Sanyo'nun yüzde 50,2'sini 4,6 milyar dolara satın alıyor.
- Brezilya ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 1,3 büyüdü.

11 Aralık:
- 300 milyar avroyla rekor düzeye ulaşan borcunu ödemesi zora girince uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarınca notu düşürülen Yunanistan, AB'ye yolsuzluğu azaltma ve kamu yönetimini yeniden yapılandırma sözü verdi.
- Avrupa Birliği IMF'ye, spekülatif sermaye hareketlerini azaltacak küresel Tobin vergisi uygulaması önerdi.
- Japon Kredi Derecelendirme Kuruluşu Türkiye Baş Analisti Yoshihiko Tamura, Türkiye'nin küresel krizde, IMF desteği almasa da ekonomik ve mali krize düşmediğini belirterek, buna uygun not vermek gerektiğini söyledi.
- Irak Petrol Bakanlığının 10 petrol sahasının geliştirilmesi için açtığı ikinci ihalenin ilk ihalesi olan 12,6 milyar varil rezervli Mecnun petrol sahasını Shell ve Petronas, Nasıriye ilindeki 4,1 milyar varillik Halfaya petrol sahasını Çin firması CNPC, Malezya firması Petronas, Fransız firması Total konsorsiyumları kazandı.

12 Aralık:
- Bağdat'ın güneyindeki Kut ilindeki 0,1 milyar varillik Bedra petrol sahası ihalesini Rus Gazprom liderliğindeki Türkiye'den TPAO, Güney Kore'den KOGAS, Malezya'dan Petronas'ın oluşturduğu konsorsiyum kazandı. Konsorsiyumda, Gazprom'un yüzde 40, Kogas'ın yüzde 30, Petronas'ın yüzde 20 ve TPAO'nun yüzde 10 hissesi bulunuyor.
12,8 milyar varillik Batı Kurna petrol sahasında ise günlük 1 milyon 800 bin varil üretim taahhüdü ve 1 dolar 15 sent ücret teklif eden Rus Lukoil ve Norveçli Statoil konsorsiyumu kazandı.
- Kazakistan-Çin petrol boru hattının ikinci ayağı hizmete açıldı. İki ülke arasında toplam değeri 20 milyar doları bulan 6 anlaşma imzalandı.

14 Aralık:
- Borç baskısı altındaki Dubai yönetimi, Abu Dabi Emirliğinden 10 milyar dolar acil yardım aldı.
- Türkmenistan-Çin doğal gaz boru hattı, Türkmenistan, Çin, Kazakistan ve Özbekistan devlet başkanlarının katıldığı törenle açıldı.
- Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, hükümetin, rekabet gücü yüksek bir ekonomi yaratmak amacıyla, bilimsel araştırma ve icatları desteklemek için 35 milyar avro tutarında yatırım yapacağı sözünü verdi.
- Dünyanın en büyük bankacılık grubu Citigroup, ABD Hükümeti'nden aldığı yaklaşık 20 milyar dolarlık yardımın geri ödenmesi konusunda anlaşmaya vardı.
- OECD bölgesinde işsizlik oranı Ekim'de yüzde 8,8'e yükseldi. OECD bölgesinde en yüksek işsizlik oranı yüzde 19,3 ile İspanya'ya ait bulunuyor.
- Türkiye'ye net uluslararası doğrudan yatırım girişi (fiili giriş) Ekim ayında 601 milyon dolar oldu.
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, son günlerde kamuoyunda sıkça tartışılan genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) hakkında çeşitli bilgileri içeren iki sayfalık bir broşür hazırlayıp, elektronik ortamda vatandaşların e-maillerine gönderdi.

15 Aralık:
- Türkiye'de Eylül döneminde işsizlik oranı, Ağustos döneminde olduğu gibi yüzde 13,4 olarak belirlendi. Bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla işsizlik oranı 2,7 puan artış gösterdi. Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 795 bin kişi artarak, 3 milyon 396 bin kişiye yükseldi.
- Zorunlu karşılıklar tebliğinde değişiklik. Bir tesis döneminde tutulması gereken Türk parası zorunlu karşılıkların yüzde 10'unu aşmamak şartıyla eksik tutulan karşılıklar, bir sonraki dönemde tutulabilecek.
- Wells Fargo Bankası ABD Hükümeti'nden aldığı 25 milyar dolarlık borcu geri ödeyeceğini bildirdi.
- Avrupa Adalet Divanı, AB Komisyonu'nun, Fransız Ulusal Elektrik İdaresi'nin (EDF), devletten aldığı 1,2 milyar avroluk mali yardımı geri iade etmesi yolunda 2003 yılında aldığı kararı bozdu.
- Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), yolcu ve kargo taşımacılığında bazı toparlanmalara karşın uluslararası hava yolu sektörünün 2010 yılında 5,6 milyar dolar zarar etmesinin beklendiğini bildirdi.
- 10 milyar dolar acil yardım veren Abu Dabi'nin, Dubai'nin, bu yardım karşılığında önemli varlıkları üzerinde daha çok kontrol hakkı isteyebileceği belirtiliyor.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), 2010 yılı Ocak ayı itibarıyla uygulanacak kilovatsaat başına 15,28 kuruşluk toptan elektrik satış tarifesini değiştirmedi.

Ekonomide yılın önemli gelişmeleri giriş sayfası