Ekonomi yüzde 4,7 küçüldü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), üretim yöntemiyle hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) 2009 dördüncü çeyrek ve yıllık geçici sonuçlarını açıkladı. Buna göre, üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH tahmininde, 2009 yılı dördüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla GSYH, yüzde 8'lik artışla 251 milyar 821 milyon lira oldu. Sabit fiyatlarla ise bu dönemde ekonomi yüzde 6'lık büyümeyle 25 milyar 699 milyon lira olarak belirlendi. Öte yandan, 2009 yılı GSYH değeri cari fiyatlarla yüzde 0,4'lük artışla 953 milyar 974 milyon lira, sabit fiyatlarla yüzde 4,7'lik azalışla 97 milyar 88 milyon lira oldu.
 

Kişi başına milli gelir 8 bin 590 dolar oldu

2009 yılında kişi başına GSYH, cari fiyatlarla 13 bin 269 lira, dolar cinsinden 8 bin 590 dolar olarak hesaplandı. Orta vadeli programda Türkiye'nin 2009 yılında yüzde 6,0 küçüleceği tahmin edilmişti.

Kesintisiz 27 çeyrek büyümenin ardından 2008'in son çeyreğinde küresel krizin etkisiyle eksiye geçen Türkiye ekonomisi, 2009'un birinci çeyreğinde yüzde 14,5'lik bir oranda daraldı. Bu rakam, ikinci çeyrekte yüzde 7,7, üçüncü çeyrekte yüzde 2,9'a geriledi. Dördüncü çeyrekte ise ekonomi yüzde 6 büyüme gösterdi. Türkiye ekonomisi 2001 yılındaki yüzde 9,5 oranındaki küçülmenin ardından büyüme trendine girmiş, 2002'de yüzde 7,9, 2003'de yüzde 5,9, 2004'de yüzde 9,9, 2005'de yüzde 7,6, 2006'da yüzde 6 ve 2007'de yüzde 4,7 büyümüştü. 2008 yılının son çeyreğindeki yüzde 7 daralmaya karşın yılı yüzde 0,7 büyümeyle tamamlamıştı.
 

Kişi başına milli gelir düştü

Türkiye'de geçen yıl kişi başına milli gelir 8 bin 590 dolara geriledi. 2009 yılı için kişi başına milli gelirin 8 bin 456 dolar olacağı tahmin edilmişti. Kişi başına milli gelir 2008 yılında 10 bin 436 dolar olmuştu. Öte yandan geçen yıl gayri safi yurtiçi hasıla cari fiyatlarla 617 milyar 611 milyon dolara (953 milyar 974 milyon lira) düştü. Söz konusu rakam, 2008 yılında 742 milyar 94 milyon dolar (950 milyar 534 milyon lira) düzeyindeydi.
 

İnşaat sektöründe daralma yüzde 16,3'ü buldu

Türkiye ekonomisi, 2009 yılında, orta vadeli programda yer alan yüzde 6 küçülme tahmininin altında yüzde 4,7 daralma gösterdi. Geçen yıl sektörel bazda en yüksek daralma, sabit fiyatlarla yüzde 16,3 ile inşaat sektöründe görüldü. Yılın tamamında madencilik ve taşocakçılığı yüzde 6,7, imalat sanayi yüzde 7,2, elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı yüzde 3,5, toptan ve perakende ticaret yüzde 10,4, ulaştırma, depolama ve haberleşme yüzde 7,1 küçüldü. 2009'da en yüksek büyüme ise yüzde 10,8 ile balıkçılıkta meydana geldi. Büyüme, tarımda yüzde 3,3, oteller ve lokantalarda yüzde 3,9, mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde yüzde 8,5, konut sahipliğinde yüzde 4,1, gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetlerinde yüzde 4,5, eğitimde yüzde 2, sağlık işleri ve sosyal hizmetlerde yüzde 3,2 oldu.
 

Dördüncü çeyrek

Ekonominin yüzde 6 büyüme gösterdiği dördüncü çeyrekteki gelişmelere bakıldığında da inşaat sektörü ve ''diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri'' sektörü dışında tüm sektörlerde büyüme meydana geldiği gözleniyor. Son çeyrekte inşaat sektöründeki küçülme yüzde 6,6'ya geriledi, ''diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri'' sektöründe küçülme de yüzde 0,4 oldu. Dördüncü çeyrekte en yüksek büyüme yüzde 13,1 ile balıkçılıkta görüldü. Büyüme meydana gelen diğer sektörler arasında tarımda yüzde 1,5, balıkçılıkta yüzde 13,1, madencilik ve taşocakçılığında yüzde 3,5, imalat sanayinde yüzde 12,8, elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı yüzde 1,5, toptan ve perakende ticarette yüzde 10,3, oteller ve lokantalar da yüzde 5,5, ulaştırma, depolama ve haberleşmede yüzde 3,6, mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde yüzde 8,1, gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetlerinde yüzde 10, dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetlerinde yüzde 11,5 artış gözlendi.
 

Revizyonlar

Öte yandan TÜİK daha önce açıkladığı 2008 ve 2009 büyüme rakamlarında da revizyona gitti. 2008'in birinci döneminde yüzde 7,2 açıklanan büyüme rakamı yüzde 7,0'ye, ikinci dönem yüzde 2,8'den yüzde 2,6'ya, üçüncü dönem yüzde 1,0'den yüzde 0,9'a çekildi. Dördüncü dönemde yüzde 6,5 olarak açıklanan küçülme, yüzde 7,0'ye revize edildi. 2008'in tamamında kaydedilen büyü hızı rakamı ise yüzde 0,9'dan yüzde 0,7'ye çekildi. 2009 yılı birinci döneminde daha önce yüzde 14,7 olarak açıklanan büyüme hızındaki daralma, yüzde 14,5, ikinci dönemdeki daralma yüzde 7,9 iken yüzde 7,7, üçüncü dönemdeki daralma yüzde 3,3 iken yüzde 2,9'a revize edildi.