Ekonomi felç oldu

Can güvenliğinin kalmadığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde ekonomi de durma noktasına geldi. Sokağa çıkma yasaklarının iki haftayı bulduğu bölge illerinde esnaf ya işyerlerini kapatıyor ya da başka yerlere taşınmak için başvuruyor

7 Haziran seçimlerinden sonra yoğunlaşan çatışmalar Doğu ve Güneydoğu’daki birçok ilin Batı ile bağlantısı adeta tesildi. 2015 yılı başından bu yana Doğu ve Güneydoğu’daki 21 ilde 11 bin 354 esnaf kepenk kapattı ya da iflas etti. Ocak ile Kasım 2015 arasındaki 11 aylık süreçte Diyarbakır’da 727, Van’da 612 esnaf işşyerini kapattı. Bölge illerinde ihracat da düşüyor. Şırnak’ta Haziran 2015’te 51 milyon dolar olan ihracat kasımda 48 milyon dolara düştü. Mardin’in ihracatı da Ekim 2015’te 104 milyon dolardan 89 milyon dolara indi. Diyarbakır’da da haziranda 22 milyon dolar olan ihracat kasımda 21 milyon dolara düştü.

Başbakan’dan randevu

Bölgede can güvenliğinin kalmadığını, ekonominin bitme noktasına geldiğini vurgulayan bölgedeki iş insanları “En kaygılı dönemi yaşıyoruz. Hiç bu kadar karamsar olmamıştık” derken Diyarbakır’daki 22 işveren örgütü ise Başbakah Ahmet Davutoğlu, Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ve Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’dan randevu talep ederek bölgenin “Afet Bölgesi” ilan edilmesini talep edecek.

Başka yol bulunsun

Diyarbakır Sanayici ve İş İnsanları Derneği (DİSİAD) Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, Doğu Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Derneği (DONGÜSİ- AD) öncülüğünde istenilen randevunun yarın ya da çarşamba günü gerçekleşmesi bekleniyor. DİSİAD Başkanı Burç Baysal, dün Cevdet Yılmaz ile bir görüşme gerçekleştirdiklerini, sokağa çıkma yasağı yerine başka yöntemler bulunması gerektiğini ilettiklerini belirterek, “Çatışmaların bitmesi için bölgedeki herkes büyük çaba sarfediyor. Ama bir karşılık bulmuyor. Sorun buradaki güvenlik bürokrasisi ile çözülmez. Biz bakandan tekrar çözüm masasına geri dönülmesini istedik” dedi.

Yatırımlar durdu

Çatışmaların artması ve sokağa çıkma yasaklarının yaygınlaşmasından sonra Doğu ve Güneydoğu Anadolu genelindeki 21 ilde 1 milyar TL’lik teşvikli yatırım askıya alındı.

Şirketler arasındaki ticari faaliyetler yüzde 70 düştü. Otobüs firmalarının seferleri durma noktasına geldi. Yüksekova Havalimanı sivil uçuşlara kapatıldı. Kapıköy, Esendere ve Üzümlü sınır kapıları ya kapatıldı ya da belli saatlerde hizmet veriyor. Bankalar çek yazmamaya başladı. Bu olumsuz tablo iş insanını tücarın sicilini olumsuz etkiliyor.

Ayrımcı politika DİSİAD Başkanı Burç Baysal, 7 Haziran’dan bu yana bölge ekonomisi çatışmalardan çok olumsuz etkilendiğini belirterek şöyle konuştu: Kuvvetli sermaye yapısına sahip olmayan işverenler zora girdi. -1 Kasım seçimlerinden sonra üreticiler üretiklerini satma konusunda ayrımcı politikalara maruz kaldılar. -Bursa’daki üreticiler buradaki manifaturacılara mal vermemeye başladı. -Sur bölgesi tamamıyla hizmet sektörüyla ayakta duruyor. Burada haftalardır hayat durmuş. -Buradaki sorun 1-2 günlük bir güvenlik sorunu değil. 6 aydır devam eden büyük bir yıkım ve tahribat var. -Turizimde yüzde 80 daralma söz konusu. Hizmetler sektöründe para trafiği yüzde 40 düştü. -Hükümet 6 aydır bölgedeki insanların sorunlarına sorunlarına kulak tıkıyor.

 

Turizm bitti 2012-2013 yıllarında bölgeyi 2.5 milyonu aşkın yeri ve yabancı turist ziyaret ediyordu. Çözüm süreciyle birlikte 10 yılda bölgeyi yılda 7.5 milyon turistin ziyaret etmesi amaçlanıyordu. Ancak çatışmaların artmasından sonra bölgeye turist akışı neredeyse durdu. Güneydoğu Anadolu Turistik Otelciler ve İşletmeciler Derneği Başkanı Mete Akcan, “Doğu ve Güneydoğu’ya olan tur rezervasyonları ocak ayında başlıyor. Çatışmalar devam ederse bölgede faaliyet gösteren tur operatörleri işçi çıkarmak zorunda kalacak” dedi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

En kaygılı dönem

DONGÜSİ- AD Yönetim Kurulu Başkanı Şahismail Bedirhanoğlu, hiç bu kadar karamsar olmadıklarını, en kaygılı dönemi yaşadıklarını vurgulayarak, “iş insanları olarak Başbakandan görüşme talep ettik. İşverenlerin kredilerinin ertelenmesini isteyeceğiz. SGK borçları ertelensin. Burada tablo oldukça ağır. Ümit ediyoruz ki çatışmaların bir an önce durur” diye konuştu.

Diyarbakır’da sosyal yaşaman ve ticaretin kalbinin tarihi Sur içi olduğunu ve çatışmaların ortasında kaldığını anlatan Bedirhanoğlu, “Benim de o bölgede otelim vardı. Ama kapatmak zorunda kaldık. Elektrik yok su yok. Sur içinde 361 esnaf kapanmış, 50 esnaf taşınmak için başvurmuş. Bu vahim bir durum. Çatışmalar bitse de bölgenin kısa vadede toparlanması zor” dedi.

Ekonomik izolasyon

Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva, hem Türkiye’nin Suriye politikası hem de artan çatışmaların bölge esnafı ve ekonomi çeviresi üzerinde travma yaratığını belirterek, “Hükümetin ivedilikle tedbir alması gerekiyor. İnsanlar artık kendilerini daha güvende hissedecekleri kentlere gitmeyi düşünüyor” dedi.

Takva, yasak bölgeler nedeniyle Batı ile kurulan iletişimin kesildiğini belirterek, “Kuzey Irak’tan artık kimse gelmiyor. Kapıköy sınır kapısı 5-6 saat hizmet verebiliyor. Üzümlü kapısı kapandı. Ortadoğu ile bağlantı da kesildi. Batıdan zaten kimse gelmiyor. Bölgede tamamen bir ekonomik izolasyon sözkonusu” dedi.