Ekonomi de rehin

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Irak’ta yaşanan krizin Türkiye’ye faturasını hesapladı. CHP Ekonomik Görünüm raporuna göre, petrolün varil fiyatının artmasıyla Türkiye’nin enerji faturası 4.5 milyar dolar kabaracak, bölgeye yapılan ihracat 2.5 milyar dolara yakın azalacak, ihracata bağlı taşımacılık hizmetleri ve krizin Türk müteahhitlerinin bölgedeki işlerine yapacağı etkiyle fatura 8.5 milyar doları bulacak.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak’ın koordinasyonunda hazırlanan “Irak Krizi ve Türkiye Ekonomisi Üzerine Olası Etkileri”nin değerlendirildiği 96. Ekonomik Görünüm Raporu’na özetle şunlara dikkat çekildi:

* Musul’daki kriz nedeniyle TL, dolar karşısında, 10-18 Haziran tarihleri arasında yüzde 2.2 değer yitirdi. 10-18 Haziran arasında Borsa İstanbul yüzde 4.4 değer yitirdi, şirketlerin piyasa değeri aynı dönemde 22.5 milyar TL eriyerek 568 milyar TL’ye indi.

* Türkiye’nin uluslararası risk priminin, 9-19 Haziran arasında yüzde 11 artış gösterdi. Brent tipi petrolün varil fiyatını 103.2 dolar olarak öngörülmesine karşın, Irak’taki gelişmelerin etkisiyle petrol fiyatları 8-18 Haziran arasında yüzde 5 artarak 114 dolara ulaştı. Petrol fiyatı da son 9 ayın zirvesine çıktı.

* Petrol fiyatlarında her 10 dolarlık artışın enflasyonda ilave 0.4-0.5 puan artış getirdiğinin vurgulandığı raporda, ertelenen enerji zamlarının yarattığı baskıya ilave olarak petrol fiyatlarından gelecek 0.5 puanlık baskı da göz önüne alındığında enflasyona önümüzdeki dönemde ilave 1 puanlık baskının gelmesinin makul göründüğü, yaşanan gelişmelerin enflasyonu yüzde 9’un üzerine taşımasının sürpriz olmayacağı öne sürüldü.

 

Cari açığa ilave yük gelecek

* 2014’te ekonomik dengeler hazırlanırken 45-46 milyar dolar civarında net enerji faturası tahmin edildi. Brent tipi petrolün varil fiyatında görülecek 10 dolarlık sapmanın Türkiye’nin enerji faturasına kabaca 4-4.5 milyar dolar yük getirecek.

* Irak, Türkiye’nin ikinci büyük ticaret ortağı olmuştu 2013 itibarıyla toplam ihracatın yüzde 8’i sadece bu ülkeye yapıldı. Bu ihraç pazarında yaşanan olaylar nedeniyle Irak’a ihracatta yüzde 10’luk bir kayıp cari açığa ilave 1.4 milyar dolar yük getirecek.

* Irak’ın aynı zamanda Ortadoğu’daki diğer pazarlara erişim açısından rolü de düşünüldüğünde fatura daha da kabaracak. Irak dışında Ortadoğu pazarına yapılan ticaretin de yüzde 10 daralması durumunda ilave kayıp 1 milyar dolar civarında olacak.

* Tüm bu etkiler ve müteahhitlik sektöründe yaşanacak sıkıntılarla birlikte hesaplandığında Irak krizinin derinleşmesi veya uzaması durumunda cari açık üzerinde yaratacağı ilave toplam yük GSYH’ye oran olarak 1 puana kadar, yani 8-8.5 milyar dolara ulaşacak.

* Ancak işin daha da kötüsü ekonominin dengeleri bu şoku emecek manevra alanına sahip değil. Hükümet yerel seçimler öncesi izlediği popülist politikalarla bütçede hareket alanı bırakmadı.