Eğitimin payı yıldan yıla eriyor: Gel de 500'e gir

AKP’nin eğitim yatırımlarına ayırdığı pay 2002’den bu yana yarı yarıya azaldı. Bütçe payı 2016’da yüzde 19.24’ken, 2019’da yüzde 16,41’e geriledi.

Şeyma Paşayiğit

CHP’nin hazırladığı “Eğitim Bütçesi Raporu”nda eğitime ayrılan bütçe oranının son dört yıldır gerilediği, eğitim yatırımlarının ise AKP iktidarında yarı yarıya azaldığı tespiti yapıldı.
CHP Grup Başkanvekili Engin Altay tarafından hazırlanan “Eğitim Bütçesi Raporu”nda önemli tespitler yer aldı:

-Bütçe dört yıldır geriliyor: MEB, YÖK, ÖSYM bütçeleri toplamı 2019 yılı için 157 milyar 376 milyon 998 bin lira olarak öngörüldü. Eğitime ayrılan bütçenin artırıldığı söylense de; eğitim bütçesinin merkezi toplam içindeki payı son dört yılda git gide düşüş gösterdi. 2016’da 19.24 olan pay, 2017’de 18.98, 2018’de 17.66, 2019’da 16.41’e geriledi.

-Personel harcamalarına yüzde 83: MEB bütçesinin yüzde 72’si personel giderleri, yüzde 11’i sosyal güvenlik devlet primi giderleri olmak üzere toplamda yüzde 83’ü doğrudan doğruya personel harcamaları için kullanıldı. Geçen yıl yüzde 80 pay ayrılan personel giderlerine, 2019 yılında yüzde 83 pay ayrılması öngörüldü. Eğitim bütçesi yıllar içinde rakamsal olarak artıyor gibi görünse de personel giderlerinin bütçenin yüzde 83’ünü kapsaması, eşit eğitim imkânına erişmeyi engelleyecek önemli bir faktör olarak ortaya çıktı.

-AKP, eğitime yatırımdan vazgeçti: AKP iktidarı döneminde, yatırıma ayrılan pay, sürekli azalma eğilimi gösterdi. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de MEB bütçesinden eğitim yatırımlarına ayrılan pay yüzde 17.18 iken, 2019 yılında bu oran yüzde 4.88’lere kadar geriledi. Son 16 yılda özel okullara sürekli destek verilirken devlet okulları kendi sorunları ile baş başa bırakıldı. 2002’de Merkezi Yönetim Bütçesi Yatırım Ödeneği’nden MEB yatırımlarına yüzde 22.34 pay ayrılırken, 2018’de öngörülen bu oran yüzde 10.21’lere geriledi. Böylelikle, MEB yatırım ödeneği düzenli olarak azaltıldı. MEB yatırım bütçe ödeneğinde rakamsal bir artışa vurgu yapılsa da gerçekte MEB yatırımlarına ayrılan pay, 2002’den bu yana yarı yarıya azalmış oldu.

Yeni tarikat yurtlarının önü açıldı

Raporda, “Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü’nün bütçesi de 2018’e göre yüzde 25.34 azaldı. Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu özel bütçeli kurum iken Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı bir genel müdürlüğe dönüştürüldü. Kaçak ve merdiven altı yurtların yanı sıra tarikat ve cemaatlerin de binlerce yurdunun bulunmasına rağmen eğitimi devletin elinden biraz daha çıkaran kritik bir yönetmelik değişikliği yapıldı. Bu değişiklik ile kamu yararına dernek statüsünde olan STK’lere karşılıksız kamu arazisi ve taşınmazlarının verilmesinin önü açıldı. Hangi derneklerin kamu yararına dernek statüsünde olacağına ise Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın kararına bağlandı. Birçok tarikatın dernek ve vakıf adı altında faaliyet yürüttüğü göz önüne alındığında, söz konusu yönetmelik değişikliğinin yeni ‘Ensar’ istismarları ile ‘Aladağ’ katliamlarına zemin hazırlayacağı endişesi yarattı. Yükseköğretim örgün eğitim kapsamında, 3 milyon 887 bin öğrencinin sadece yüzde 17,18’i yurt imkânından yararlanabildi. Devlet yurtlarında yer olmadığı için öğrencilerin bir kısmı özel yurtlara yönlendirildi. Ülke genelinde fiyatları 6-40 bin arasında değişen özel öğrenci yurdu adı altında yeni bir piyasa oluştu” denildi.