Dünya Çevre Günü’nün ardından

Her yıl kutlayagel(eme)diğimiz bir 5 Haziran’ı ,eşdeyişle Dünya Çevre Günü’nü daha ardımızda bıraktık. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) bu yıl ana temayı ‘Yeşil ekonomi: seni kapsıyor mu?’ olarak belirlemişti.

UNEP’in söylediklerinden bir demet alıntı paylaşalım:

Yeşil ekonomi, ‘insanın iyi olma durumunu ve toplumsal eşitliği sağlarken, çevresel riskleri ve ekolojik kıtlıkları ciddi biçimde düşüren ekonomi’dir. En kolay tanımla yeşil ekonomi, düşük karbon, kaynak etkenliği, toplumsal içselleştirme olarak tanımlanabilir.

Uygulamasal konuşulduğunda, yeşil ekonomide ulusal gelirin ve istihdamın büyümesinin aşağıdaki unsurlarla birlikte ele alınması gerekir:

Büyüme ve istihdam yaratan kamu ve özel yatırımlarında karbon çıkarımı ve salımı ile bunun yarattığı kirlenmenin ortadan kaldırılması; enerji ve kaynak verimliliğinin arttırılması; biyosistem ve ekosistemde yitimlerin azaltılmasının önlenmesi uygulamaları ile birlikte yapılmasıdır. Bu yatırımlar hedeflenmiş kamu harcamaları, siyasa düzeltimleri, düzenlenmiş yasal değişiklikler ile desteklenmelidir.

Yeşil ekonominin şu sorunun yanıtını ortaya çıkarması gerekir: ülkenizde yeşil ekonomi seni de kapsıyor mu?

Bütünsel sürdürülebilirlik

Gerek Sürdürülebilir Yaşam’daki diğer yazarların gerekse bizim daha önceki yazılarımızda vurguladığımız şey insanlığın önündeki sorun, iktisadî-toplumsal-ekolojik üçgende dengeli bir sürdürülebilirliği nasıl sağlayacağıdır. Bu soruya farklı yanıtlar verilebilmektedir.

a) Kapitalizmin (anamalcılığın) yanıtı çevrecilik. Her şey kâr için! Yani önce kirlet kar et, sonra temizle kâr et!. Kimi zaman kârdan kısa erimde çevre adına vazgeçilebilir, uzun erimde kârı arttırmak adına! (yeşil pazarlama vb.). Bunların gözbağı niteliğinde olduğu eleştirileri yoğun biçimde tartışılmaktadır.(1)

b) Sosyalizmin (toplumculuğun) yanıtı eko-toplumculuk. Yaşam kalitesi odaklı bütünsel kalkınma yerine, kapitalizme öykünülerek, gelir düzeyi yüksekliği esaslı yaşam standardı odaklı büyümeye yönelen endüstriyalist gelişmeci bir sosyalizm anlayışı ortaya çıkmıştı. İşte eko-toplumculuk anlayışı bu endüstriyalist büyümeci sosyalizmin antroposentrizminin (insaniçinciliğinin) eleştirisi üzerinden kurulan yeni bir öneri.(2)

c) Bir de çeşitli üçüncü yol arayışları var: Yeşil ekonomi. Özellikle AB’den (başta Almanya’da) Avrupalı Yeşiller gibi oluşumların başını çektiği bir damar. ABD’de de karşılığı var. Yeşil kavramı sanki cinsiyetsiz bir kavram, küreselleşme gibi. Maço vahşi liberalizme, dişil insancıl kapitalizme ve hatta üçüncü yola hepsine gidiyor. Kapitalizme de toplumculuğa da karşıt yeşil ekonomide büyüme yerine küçülme, küçüğün güzel olması, yerel üretilip yerel tüketilmesi gibi kimi olumlu, kimi kurulu kapitalist düzene zararsız kavram ve uygulamalar iç içe geçmiş. Yeşil yeni düzen gibi iddialı başlıklar ortaya çıkmış. Yeşil işler ve yeşil işgörenler (çevre denetçisi vb.) gibi hususlar da gündeme gelmiş.(3)

Son günlerde bir de Kemalistekoloji adlı yaklaşım ortaya atıldı. Altı okla ekolojiyi açıklayarak yedinci ilke olarak ekolojiteyi eklemek biçiminde bir yaklaşım.(4)

Dinsel temellere dayalı derin ekoloji ve İslami çevreciliği de bu üçüncü yol bağlamında anmış olalım.

Sonsöz

Hem iktisadî hem de ekolojik bunalımdayız! Örnekse, Trakya’da arı ölümleri yüzde 40’ı bulmuş endüstriyel tarım ilaçları ve küresel ısınma nedeniyle. Bu da tarımda yüzde 36 verim yitimine yol açıyor. Buradaki ekolojik zekâ (EkoIQ) çelişkisine dikkat!

Uyarı: TBMM’deki Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Yasası Tasarısı ile 14 madde değişiyor ve hükümet her türlü doğal varlıklar koruma kararını kaldırıp, şirketlerin yağmasına açabilecek!

Okumalık:

(1): Daniel Tanuro, Yeşil kapitalizm imkansızdır, Habitus Yay., 2011 ayrıca Fortune dergisi, Haziran 2012 kapak dosyası.

(2): Marksizm ve ekolojik iktisat, Paul Burkett, Yordam Yay., 2008

(3): Yeşil ekonomi, Ed. A.Aşıcı vd, Yeni İnsan Yay., 2012.

(4): Kemalistekoloji,Tahir Çalgüner, Sokak Kitapları Yay., 2012.