Dolar paniği

Doların 3 TL’yi bulmasının ekonomide yaratacağı tahribat korkutuyor. Kurdaki artışın piyasaya yansıması zam olacak. İşsizlerin sayısı 6 milyonu aştı. Türkiye yatırımda en riskli ülkeler arasında.

Şehriban Kıraç

Dolar geçen perşembe günü AKP ile CHP arasında koalisyon görüşmelerinin bittiği gün 2.82 seviyesinden 8 gün içinde erken seçim ve çatışmaların artması ve artan belirsizlikler nedeniyle 3 TL’yi gördü. Aradan geçen 8 günde dolar 18 kuruş artmış oldu. Dolarda gelen seviyenin ekonomide yaratacağı tahribat ise korkutuyor. Dövizdeki artışın etkisini, yurttaştan, esnafa, sanayiciye çalışana kadar herkes hissedecek. Dövizdeki artış özellikle enflasyon, faizler ve büyüme üzerinde olumsuz etki yaratacak. Büyüme ve yatırım yapılmayacağı için işsizlik artacak.

Dolar kurundaki yüzde 10’luk artış, enflasyonu 1.5 puan yükseltiyor. Türkiye, üretiminde yüksek oranda ithal girdi kullanılıyor. Kurdaki artış üretim maliyetlerini artırarak piyasaya zam olarak yansıyor. TL’de değer kaybının hızlanması nedeniyle ulaşımdan doğalgaza, giyimden gıda ürünlerine, kırtasiye malzemelerinden elektriğe birçok kalemde zincirleme zamların gelmesi kaçınılmaz. Dünya petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, döviz kurundaki hızlı artış nedeniyle iç piyasaya yansımıyor. Ekonomide temel girdi olan enerji ürünlerinde aksine kura bağlı olarak yaşanacak artışlar, zincirleme biçimde tüm ürünlere yansıyacak.

Yurttaşa ek yük

CHP’li Umut Oran’a göre doların 1 kuruş artması, kamunun dış borcunun TL karşılığını 1.1 milyar, özel sektörün borç yükünü 2.8 milyar, Türkiye’nin toplam dış borç yükünü ise yaklaşık 4 milyar lira büyütüyor. Dolardaki her 1 kuruşluk artış, vatandaş başına düşen dış borç miktarında 51 liralık artış anlamına geliyor. 7 Haziran sonrasında aradan geçen 65 günde Türkiye’nin dış borcunu 116,4 milyar TL artırdı. Doların 2.96 TL’ye çıkması nedeniyle vatandaş sırtına 1500 TL ek borç yükü bindi.

Oyak Yatırım Başekonomisti Mehmet Besimoğlu, “Yatırım kararları öngörülebilirlik gerektirir ve şu anda son altı aydır özel sektör yatırımı neredeyse durdu. 2015’i kaybettik ve önümüzdeki dönemde de çok ciddi bir yatırım beklememek lazım. Vasat büyüme önümüzdeki dönemde devam edecek. Düşük büyümeyle istihdam yaratma kapasitesi de ciddi oranda azalacak” dedi.

Financial Times gazetesi, aralarında Türkiye’nin de olduğu gelişmekte olan ülkelerin acil kamu harcamalarını artırması gerektiğini aksi halde piyasalardaki kötü gidişin çöküşe neden olabileceğini yazdı.

Dolar 3 lirayı gördü

Siyasi belirsizlik ve çatışmalarla ateşi yükselen dolar/ TL dün güne büyük bir şokla başladı ve 3.0045 seviyesini gördükten sonra günü 2.9230 seviyesinde tamamladı. Dün gün içerisinde 10 ayın en düşük seviyesini test eden BIST 100 endeksi kapanışa yakın gelen alımlarla toparlanarak günü yüzde 0.82 düşüşle kapadı.