DİSK-AR araştırdı: Emekli bayram ikramiyeleri 2020’de 900 TL eridi

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR),  emeklilerin ve Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) yaşadığı mağduriyete ilişkin rapor yayınladı. Emekli aylıklarının 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile düşürülmeye başlandığına dikkat çekilen raporda, yasayla ciddi mağduriyetlerin yaşandığı belirtildi.

“SGK emekli aylıklarına ilişkin ayrıntı veri açıklamadığı için emeklilerin aylıklarının gerçek dağılım tablosu bilinmiyor” denilen raporda, “Ancak iki temel veri emekli aylık gelirleri konusunda bir fikir vermektedir. Bunlardan biri emekli aylıklarının en düşük miktarının Hazine desteğiyle bin 500 TL olması, diğeri ise ortalama emekli aylığıdır. Nisan 2020 itibarıyla 4/a kapsamında (işçi emeklileri) 8 milyon 126 bin emekli ve hak sahibine 16 milyar 968 milyon TL emekli aylığı ödenmiştir. Böylece ortalama emekli aylığı 2 bin 080 TL olmaktadır. Diğer bir ifadeyle ortalama emekli aylıkları asgari ücretin altında” ifadelerine yer verildi. 

Milyonlarca emekli ve hak sahibinin asgari ücretin altında aylık ve gelir elde ettiğinin belirtildiği raporda, “Emekli aylıklarının 2008’den sonra azalmaya başlaması ve giderek asgari ücretin yüzde 50’sinin de altına düşmesi nedeniyle yükselen tepkiler karşısında Ocak 2019’da en düşük emekli aylığının 1000 TL’ye tamamlanması, Mart 2020’de ise 1.500 TL’ye tamamlanmasına ilişkin düzenleme yapıldı” hatırlatması yapıldı. 

TEMMUZDA ZAM ALMADI

Raporda, Temmuz ayı verilerine değinilerek, şunlar belirtildi: “Temmuz 2020’de bütün emeklilerin 1.500 TL üzerinden değil kendi mevcut aylıkları üzerinden zam alması ve eğer zamlı aylıklar 1.500 TL’nin altında ise aradaki farkın Hazine tarafından karşılanmasıdır. Diğer bir ifade ile Mart 2020 öncesinde tamamlanması kararlaştırıldı. Bu düzenleme kamuoyuna en düşük emekli aylığının 1.500 TL’ye yükseltildiği şeklinde yansıtıldı. Oysa bu düzenleme bütün emeklilerin aylık ve gelirlerinin 1.500 TL’ye yükseltilmesi anlamına gelmemektedir. 25 Mart 2020’de 7226 sayılı Yasa ile emeklilere yapılacak ödemenin 1.500 TL’den az olamayacağı hükmü getirildi.” 

“1.500 TL’nin altında aylık alan bir emekli kendi taban aylığına alacağı zamlarla aylığı b1.500 TL’ye ulaşana kadar zam alamayacaktır” denilen raporda, bu nedenle Temmuz 2020’de kendi aylıkları 1.500 TL’nin altında olan emeklilerin zam almadığına yer verildi. 

SGK VERİLERİ GERÇEĞİ YANSITMIYOR 

SGK’nin en düşük emekli aylıkları konusunda yanıltıcı bilgiler yayımlamadığı kaydedilen raporda, “SGK 2020 Ocak-Haziran döneminde sigortalı işçilerin asgari aylığını 2 bin 030 TL, en yüksek emekli aylığını ise 3 bin 890 TL olarak açıkladı. Oysa bu veriler gerçeği yansıtmıyor. Hükümet Mart 2020’de bin 500 TL’nin altındaki emekli aylıklarını Hazine desteği ile bin 500 TL’ye yükseltme kararı alırken SGK’nin en düşük emekli aylığını 2 bin 030 TL olarak ilan etmesi kamuoyunu yanıltmak anlamına gelmektedir. Öte yandan ortalama emekli aylığı 2 bin 080 TL iken en düşük emekli aylığının 2 bin 030 TL olarak açıklanması akla ve bilime aykırıdır. Öte yandan 2020 yılı içinde emekli olan ve bin 500 TL civarında aylık bağlanan çok sayıda emekli olduğu biliniyor. Türkiye’de halen milyonlarca emekli asgari ücretin ve dahası bin 500 TL’nin altında aylık ve gelire sahip iken SGK emekli aylık ve gelir dilimlerini açıklamamakta direniyor. SGK bir an önce aylık dilimlerine göre emekli aylığı alanların gerçek sayısını kamuoyuna açıklamalıdır” çağrısına yer verildi. 

DEVLET EMEKLİYE 11,6 MİLYAR AZ PARA ÖDEDİ

Emekli aylıklarını yükseltmek yerine dini bayramlarda bin TL bayram ikramiyesi verilmesi yoluna gidildiğine dikkat çekilen raporda, “İki yıllık dönemde emekli bayram ikramiyesi gerek asgari ücrete göre geriledi ve gerekse artan fiyatlar nedeniyle eridi. Örneğin Haziran 2018’de asgari ücret bin 603 TL iken emekli bayram ikramiyesi bin TL idi. Haziran 2018’de emekli ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 62 idi. 2020’de asgari ücret 2 bin 324 TL’ye yükselirken emekli bayram ikramiyesi yine bin TL olarak kaldı. Emekli ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 42’ye geriledi. Oysa emekli bayram ikramiyesinin asgari ücrete oranı korunsaydı emekli ikramiyesi 2020’de iki bayramda da bin 448 TL olmalıydı. Böylece emekliler 2020’deki iki bayramda toplam 896 TL kayba uğradılar. 13 milyona yakın emeklinin toplam kaybı 2010 yılında 11,6 milyar TL civarında oldu. Devlet emekliye 11,6 milyar az para ödedi” tespitlerine yer verildi. 

BAYRAM İKRAMİYESİ ERİYOR

Emekli bayram ikramiyesinin aynı zamanda enflasyon karşısında da eridiğine yer verilen raporda, “Bilindiği gibi 2018 Ağustos ayından bu yana yaşanan ekonomik kriz nedeniyle enflasyonda büyük bir sıçrama yaşandı. TÜİK tarafından açıklanan resmi enflasyon -Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)- Haziran 2018 ile Haziran 2020 arasında yüzde 30,3 oranında arttı. Ancak 1000 TL emekli bayram ikramiyesi iki yıl boyunca aynı kaldı. Bu nedenle 1000 TL’lik bayram ikramiyesi enflasyon karşısında yüzde 30,3 oranında eridi. Emekli bayram ikramiyesi resmi enflasyon oranında artırılsaydı en az 1.300 TL olması gerekirdi” denildi.  

YÜZDE 342 TL KAYIP YAŞADI

Raporda, devamla tespitlere yer verildi: “Emekli bayram ikramiyesi gıda enflasyonu karşısında ise daha fazla eridi. TÜİK’e göre 2018 Haziran ayından bu yana gıda fiyatları ortalama yüzde 35 oranında artış gösterdi. Son iki yıllık dönemde bin TL’lik bayram ikramiyesi gıda enflasyonu karşısında 342 TL kayıp yaşamıştır. Gıda enflasyonu esas alınsaydı Haziran 2020’de emekli bayram ikramiyesi bin 342 TL olmalıydı. Gıda enflasyonuna göre 2020’deki iki bayramda emeklilerin kişi başına kaybı yaklaşık 680 TL olmuştur.”