Devletin gözü önünde ‘kaçak’

Cumhuriyet’in daha önce iki kez gündeme getirdiği Şırnak’taki kaçak maden ocakları devletin gözü önünde “ölüme bir adım” mesafede çalışmaya devam ediyor. Şırnak’ın yanı sıra Türkiye’deki birçok kentte kaçak ocaklarda üretim yapılıyor. Sorunun temelinin ise Türkiye Kömür İşletmeleri’nin (TKİ) kapatma ve özelleştirmelerle sahalardan çekilmesinden kaynaklandığına dikkat çekiliyor. Sendikalar da meslek örgütleri de bu ocaklara “kaçak” denilemeyeceğini, herkesin bunlardan haberi olduğuna dikkat çekiyor.

Cumhuriyet, Şırnak’ta 3 işçinin yaşamını yitirmesinin ardından 13 Haziran’da “Herkes biliyormuş” başlığı ile ildeki kaçak ocakların varlığına dikkat çekti. Ocakların karakola çok yakın mesafade olduğu, Maden Mühendisleri Odası’nın anlatımında yer aldı.

Cumhuriyet, 18 Haziran’da da, “Şırnak’ta vahim tablo-Bidonla madene inilir mi!” başlığı ile Şırnak’taki kaçak ocakların perişan halini bir kez daha okurlarına duyurdu.

Şırnak’taki ocakların durumu basında da yer almaya devam ediyor. Ancak ocaklar “kaçak” olarak faaliyetlerini sürdürüyor. Türkiye Kömür İşletmeleri’nin (TKİ) “kapatma ve özelleştirmelerle” terk ettiği sahada “kaçak” üretim yapılıyor.

‘İnsanlar her an ölebilir’

Şırnak’taki ocakları inceleyen heyetin başkanlığını da yapan TMMOB Yönetim Kurulu üyesi, eski Maden Mühendisleri Odası Başkanı Mehmet Torun dün sorumuz üzerine, “Hiçbir değişiklik yok. Ocaklar kaçak olarak çalıştırılmaya devam ediliyor” dedi. Mutlaka çözüm bulunması gerektiğini belirten Torun, “İnsanlar her an ölebilir” diye de uyardı.

Torun, bölgede yoksulluk olduğunu, insanların zor durumda bulunduklarını, gençlerin 30-40 lira yevmiye ile ocaklarda çalıştıklarını kaydetti. Devlet yetkililerinin oradaki insanlarla konuşarak soruna çözüm araması gerektiğini ifade eden Torun, “Bu polisiye tedbirlerle önlenecek bir durum değil. Köyler boşaltılmış, başka iş yok, tarım yok, hayvancılık yok. Gençler mecburiyetten burada çalışıyorlar. Kör kuyulara iniyorlar” dedi.

‘200 işletmede hayati tehlike var’

Torun, Türkiye’de kaçak çalıştırılan pek çok ocak bulunduğunu da söyledi. Yıllardır dile getirdiğini, Türkiye’de 250 civarında yeraltı kömür işletmesi olduğunu bunlardan 200’ünün mutlaka gözden geçirilmesi gerektiğini belirten Torun, “Bire bir Şırnak’taki gibi değiller belki ama onlarda da sorunlar var. Hayati tehlike var” diye konuştu.

Kaçak ocakları herkesin bildiğine işaret eden Torun, “Elektrik çekiliyor. Motorlar alınıyor. Kömür çıkıyor. Nakliye yapılıyor. Maden direği kullanılıyor. Çıkan kömür satılıyor. Bilinmemesi, görülmemesi mümkün değil” dedi.

‘Madene tek bir yol var, devlet biliyor’

Torun, Şırnak’taki kaçak madenlerin konumuna da dikkat çekerek, “Araçlar gidip geliyor. Kömür satılıyor. Zaten tek bir yol var. Çıkan kömür o yoldan inmek zorunda. O yol biliniyor. Devletin kontrolünde. Güvenlik kuvvetleri var. Karakol var” diye konuştu. Torun, madenleri kaçak olarak çalıştıranların kimler olduğu konusunda ise “Oradaki çalışanlar madenlerin sahipleri değil. Belli güçler var” dedi.

‘Zonguldak’ta da var’

Zonguldak’taki madencilerin örgütlü oldukları Genel Maden-İş Sendikası’nın genel başkanı Eyüp Alabaş, Zonguldak’ta denetimler nedeniyle azalma olsa da halen kaçak ocaklar bulunduğunu söyledi. Alabaş, kaçak ocakların sadece Şırnak ve Zonguldak’ta değil kömür sahalarının bulunduğu bütün yerlerde olduğuna dikkat çekti.

Denetimsiz, mühendislik hizmeti alınmadan “köstebek yuvası” gibi birçok yerde kaçak ocak faaliyetlerinin devam ettiğini kaydeden Alabaş, “Bu, Türkiye’de madenciliğin genel bir sorunu” dedi. Kaçak ocaklardan çıkarılan madenlerin satıldığına işaret eden Alabaş, “Kömür için müşteri de bulunabiliyor. Kömürleri pazarlayabilecek yerler buldukları için de bu tür faaliyetler artarak devam ediyor” diye konuştu.

Kaçak ocaklarının “görülmemesi, bilinmemesinin” mümkün olmadığını vurgulayan Alabaş, “Herkesin bildiği şeyin kaçak olması mümkün değil. Devletin valisi, bakanı, herkesin haberi var” dedi. Alabaş, Zonguldak’taki kaçak ocakların sayısının tam olarak bilinemediğini, çünkü bir gün önce kapatılan madenin, ertesi gün yan tarafından yeniden açıldığını söyledi.

‘TKİ çekildi, kaçak başladı’

Türkiye Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Nurettin Akçul da, Şırnak’tan TKİ’nin kapatma ve özelleştirmelerle çekilmesinin ardından burada insanların ölümüne çalıştırıldıkları kaçak kömür ocağı üretiminin yaygınlaştığını vurguladı.

Çözümün belli olduğunu, TKİ’nin çekildiği ve sonradan bir kısmını rödovansa verdiği bütün sahaları yeniden bünyesine alması gerektiğini dile getiren Akçul, “Tek çözüm devletin TKİ aracılığıyla oraya yeniden el atmasıdır... Bölgede ne tarım, ne sanayi, ne inşaat alanında işsizlere umut olacak hiçbir istihdam kapısı yok. Aç insanlar ne yapacak, açlıktan ölmemek için ölüm riskini bile göze alıp çalışacak. Ne yazık ki bölgede bu durum bir gerçeklik” dedi.

Akçul, Şırnak’taki TKİ’nin işlettiği ocakların önce kapatıldığına, sonra da rödovansla birilerine verildiğine dikkat çekti.