Devlet yardımlarına yeni düzenleme

Hükümetin, Meclis'e sunduğu, "Devlet Yardımlarının İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkındaki" tasarıyla, devlet yardımlarının Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki anlaşmalara uygun olarak düzenlenmesini ve ilgili mercilere bildirimini sağlamak üzere ilke ve prensiplerin belirlenerek, yardımların izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasları yeniden düzenleniyor.

Tasarıyla, Rekabet Faslının müzakere açılış kriterleri arasında; "Devlet yardımlarıyla ilgili genel ilkelerin belirlenmesi ve uygulamanın denetlenmesine yönelik yasanın çıkarılarak uygulamaya konulması, Türkiye ile AB arasındaki ikili anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülüklerin uygulanmasını sağlayacak yetkiyle donanımlı, işlevsel anlamda bağımsız bir devlet yardımları biriminin kurulması, bu birimin devlet yardımlarına onay verecek ve uygun olmayan yardımları da geri alacak yetkiyle donatılması" hususu öngörülüyor.

Tasarıyla ayrıca, Türkiye'deki devlet yardımlarının AB kuralları ile uyumlaştırılmasının yanı sıra uygulama sonuçlarının izlenmesi ve raporlanması öngörülmektedir. Bu çerçevede devlet yardımları uygulamalarını yürütmekle görevli kurum ve kuruluşların veri hazırlama, işleme ve saklama sistemlerini bu faaliyetleri yürütmeye uygun bir şekilde ve önceden belirlenecek bir standartta yeniden yapılandırmaları öngörülüyor. Böylelikle, farklı kurum ve kuruluşlarca uygulanmakta olan yardım niteliğindeki tedbirlerin ölçülebilirliği temin edilebilecek ve kamuya maliyetinin tespit edilmesi yolu ile kamu kaynaklarının tahsisindeki etkinlik artırılabilecek, şeffaflık ve hesap verilebilirlik sağlanacak ve mükerrer uygulamalar önlenebilecektir.
Tasarıyla, devlet yardımlarının Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki antlaşmalara uygun olarak düzenlenmesini ve ilgili mercilere bildirimini sağlamak üzere ilke ve prensiplerin belirlenerek yardımların izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasları tespit ediliyor.
 

Uygun devlet yardımı

Devlet yardımlarına yeni statü getiriliyor. Bu çerçevede, tasarıdaki devlet yardımları şu şekilde tanımlandı:

"-Ürünlerin veya hizmetlerin menşei ile ilgili ayrımcılık yapılmaksızın bireysel tüketiciye verilen sosyal nitelikli yardımlar,

-Doğal afetlerin veya olağanüstü olayların sebep olduğu zararı gidermeye yönelik olan ve zararın maddi büyüklüğünü geçmeyen yardımlar,
Bu Kanun kapsamında uygun görülebilir devlet yardımları olup bunların kapsam ve kuralları Kurul tarafından belirlenecek.

-Avrupa Topluluğu seviyesine göre yaşam standardının aşırı ölçüde düşük veya işsizlik oranının çok yüksek olduğu bölgelerde ekonomik gelişmeyi desteklemek amacıyla verilen yardımlar.

-Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki yapısal uyum gereklerinin yerine getirilmesini sağlamayı amaçlayan yardımlar. -Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki ticaret koşullarını ortak çıkarlara ters düşecek ölçüde olumsuz etkilememek kaydıyla, belirli ekonomik faaliyetlerin veya belirli bölgelerin gelişimini desteklemeye yönelik yardımlar.

-Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki ticaretin koşullarını ortak çıkarlara ters düşecek ölçüde olumsuz etkilememek kaydıyla, kültür mirasının ve doğal varlıkların korunmasına yönelik yardımlar. -Türkiye ve Avrupa Topluluklarının ortak çıkarlarına hizmet eden önemli bir projenin gerçekleşmesini desteklemeye yönelik yardımlar. -Türkiye ekonomisinde ortaya çıkan ciddi sorunları gidermeye yönelik yardımlar. -Türkiye-Avrupa Topluluğu Ortaklık Konseyinin belirleyeceği diğer yardımlar."
 

Nitelikli mali yardımlar devlet yardımı sayılmayacak

Öte yandan, devlet yardımlarında ayrım yapılmaksızın tüm teşebbüslere uygulanan genel nitelikli ekonomik ve mali tedbirler devlet yardımı sayılamayacak.
Devlet Yardımlarını İzleme ve Denetleme Kurulu kurulması öngörülürken, devlet yardımlarını ise şu kurullar denetleyecek:

"Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Rekabet Kurumunca her kurumu temsilen birer üye olmak üzere altı üye ile Devlet Yardımları Genel Müdüründen oluşacak."

Kurulun başkanlığını Devlet Yardımları Genel Müdürü yürütecek. Devlet Yardımları Genel Müdürünün görevinin sona ermesi durumunda Kurul Başkanlığı ve üyeliği sona erecek.
Devlet Yardımları Genel Müdürü haricindeki diğer üyeler müşterek kararname ile atanacak. Kurul üyeliğine atanacak adayların yükseköğretim kurumlarının en az dört yıllık eğitim veren bölümlerinden mezun olmuş olmaları, en az beş yılı bu Kanun kapsamındaki konularda olmak üzere asgari on yıl kamu hizmeti yapmış bulunmaları koşulu getirilecek.
 

Kurulun görev yetkileri

Tasarıyla devlet yardımlarını denetleme göreviyle oluşturulacak kurulların görev ve sorumlulukları ise şöyle düzenleniyor:

"Türkiye ile Avrupa Toplulukları arasındaki antlaşmalara uygun olarak devlet yardımlarının ilke ve prensiplerini belirlemek ve ilgili mevzuatı hazırlayacak, Devlet yardımlarının uygunluğunu incelemek, izlemek ve denetlemekle sorumlu olacak.Uygulama sonuçlarını yardımı verenlerden temin ederek Avrupa Komisyonuna ve ilgili mercilere gerekli bildirimleri yapabilecek. Yardımı verenler ve diğer ilgili taraflar, Kurulun ihtiyaç duyacağı her türlü bilgi ve belgeyi gizli dahi olsa vermekle yükümlü olacak. Üçüncü taraflara yönelik olarak gizlilik ilkelerine uyulması şart olup gizlilik içeren bilgi veya belgeler sadece bu Kanun kapsamına giren konuların değerlendirilmesi amacıyla kullanılabilecek."
 

Kanuna aykırı yardımlar

Tasarıyla, kanuna aykırı yardımlarda yeniden düzenleniyor. Bu çerçevede; Denetleme Kurulu, kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen bir devlet yardımıyla ilgili olarak, yardımı verene de bilgi verilebilecek. Düzenlemeyle; devlete aykırı yardımlar hakkında inceleme başlatılacak.
Kurul; inceleme başlatılması kararı ile birlikte, nihai bir karar alıncaya kadar kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen yardımın durdurulmasına da karar verecek. Kurul tarafından, kanuna aykırı olduğundan şüphe edilen yardımın durdurulması kararının yardımı verene bildirilmesini müteakip, yardımı veren konuyla ilgili işlemleri durdurmak zorunda kalacak. Kanuna aykırı yardımlar geri alınacak.

Düzenlemeyle; devlet yardımlarının izlenebilmesi ve denetlenebilmesi için Kurula bildirim yapılması yükümlülüğü getiriliyor. Devlet yardımı veren kurumlar, bir yardım programı veya münferit yardıma ilişkin mevzuatı yürürlüğe koymadan önce, Kanun kapsamında uygunluğunun teyidi amacıyla Kurulca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde Kurula bildirmek ve Kurulun onayını almak zorunluluğu getiriliyor.