Devlet Hopa'yı savundu: Az bile yapmışız!

Hopa’da, emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle biten Hopa Olayları’na ilişkin müfettiş raporunda, “Çevik Kuvvet’ten gaz kullanan ve kim olduğu tespit edilemeyen bazı personelin münferit hataları dışında bilinçsiz gaz kullanılmadığı” savunuldu. Raporda ayrıca, ilçede 22 kişinin hastaneye başvurduğu, buna karşılık 17 polisin yaralandığı belirtilerek, “Polisin orantısız güç ve zor kullanma yetkisini kötüye kullanmadığı, aksine yetersiz güç kullanmış olabileceğinin değerlendirildiği” ifade edildi.

İçişleri Bakanlığı müfettişinin polis ve jandarma yetkilileri hakkında “Soruşturma izni verilmesin” yönündeki raporu, geçen yıl ocak ayında idare mahkemesi tarafından bozuldu. Buna karşın Hopa Savcılığı şüpheliler hakında, aradan geçen bir yıla rağmen, hâlâ dava açmadı.
Hopa Cumhuriyet Başsavcılığı, yapılan şikâyetler üzerine ‘zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması, orantısız güç ve bilinçsiz gaz kullanma’ iddialarına ilişkin, Artvin ve Hopa emniyet ve jandarma yetkililerinin de bulunduğu 59 görevli hakkında soruşturma açılması için Artvin Valiliği’ne başvurdu. Valilik de 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanun gereğince İçişleri Bakanlığı’ndan müfettiş atanmasını istedi. İlk müfettiş, işlem yapılmasına gerek olmadığı yönünde görüş belirtti. Trabzon Bölge İdare Mahkemesi, kararı kaldırdı ve 4483 Sayılı Yasa’nın 6. Maddesi’ne göre soruşturma izni verilip verilmediğinin belirtilmesini istedi.
Bunun üzerine İçişleri Bakanlığı, Mülkiye Müfettişi Abdulkadir Güven’den ikinci bir Ön Araştırma Raporu hazırlamasını istedi.

Münferit personel gaz sıkmış

Güven’in 26 Eylül 2012 tarihli raporunda; Hopa’da 22 vatandaşın hastaneye başvurduğu ve yalnızca ikisinin yatılı tedavi gördüğü, 17 polisin yaralandığını belirtilerek, “AİHM’nin kolluk ve kalabalıklar arasında gerçekleşen basit fiziksel müdahaleler sonucu oluşan yara ve bereleri kötü muamele olarak saymadığı” savunuldu. Hopalıların şiddete başvurduğu ve barışçıl olmadığı iddia edilirken, polisin zor kullanma sınırları içerisinde kaldığı ileri sürüldü. Göstericilerin polise karşı taş, sopa ve cam şişe attığı belirtilerek, “müdahalede orantılılık ve ölçülülük prensiplerinin ihlal edilmiş olduğunun söylenemeyeceği” iddia edildi.

Biber gazı kullanmadan önce vatandaşların uyarıldığı, 45 gaz fişeği, 20 de gaz el bombası atıldığı belirtilirken, “Çevik Kuvvet’ten gaz kullanan ve kim olduğu tespit edilemeyen bazı personelin münferit hataları dışında bilinçsiz gaz kullanılmadığı” savunuldu. Hopa olaylarıyla ilgili görüntüleri izleyen üç emniyet müdürünün verdiği görüşe göre de “Eylemcilere müdahale eden kolluğun mevzuata göre hareket ettiği, zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılmadığı, orantısız güç kullanılmadığı, gaz mühimmatı kullanımının genel olarak mevzuata uygun olduğu, ancak mevcut görüntülerden, kim olduğu tespit edilemeyen münferit bazı personelin konuya ilişkin gerekli hassasiyeti göstermediği” ifade edildi.

Daha önce mülkiye müfettişi tarafından hazırlanan 13 Haziran 2011 tarihli ön inceleme raporunda, “Miting öncesi, sırası ve sonrasında muhalif bazı gruplarca yapılan asayiş ve güvenliği sarsıcı olayların önlenmesinde güvenlik güçlerinin zafiyet göstermeleri, saldırgan kişi ve grupları tesirsiz hale getiremedikleri” yönünde görüşe varıldığı vurgulanarak, “Müdahalenin sevk ve idaresinden sorumlu olanların yönetim ve koordinasyonunda yetersizlik olduğu, polis gücünün orantısız güç ve zor kullanma yetkisini kötüye kullanmadığı, tam aksine yetersiz güç kullanmış olabileceğinin değerlendirildiği” ifade edildi.

Hâlâ dava açılmadı

Raporda, kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmesine gerek olmadığı kaydedildi. Bunun üzerine Artvin Valiliği, 4 Ekim 2012’de soruşturma izni vermedi. Bu karar da Lokumcu Ailesi tarafından Trabzon Bölge İdare Mahkemesi’ne götürüldü. Mahkeme, 29 Ocak 2013’te verdiği kararında, eylemlerin savcılıkça doğrudan soruşturulması gerektiği, 4483 Sayılı Yasa kapsamına girmeyeceği belirtilerek, kararı bozdu. Fakat hâlâ bir dava açılmadı.
Lokumcu ayrı ‘olaylar’ ayrı

Hopa Savcılığı’nın, Metin Lokumcu’nun ölümü ile yaralanmalara neden olan orantısız güç ve aşırı gaz kullanımı ile ilgili dosyaları ayrı ayrı ele aldığı ortaya çıktı. Savcılık Lokumcu’nun ölümüne ilişkin eski İçişleri Bakanı Osman Güneş, eski Artvin Valisi Mustafa Yemlihaoğlu, Artvin Emniyet Müdürü Mustafa Armağan, Hopa Kaymakamı Abdullah Aktaş ve Hopa Emniyet Müdürü ile bir grup polis hakkında soruşturma açarak evrakı Yargıtay’a yolladı. Yargıtay Savcılığı, vali dışındakileri soruşturmakla yükümlü mercinin Hopa Savcılığı olduğunu belirtip dosyayı iade etti. Hopa dosyayı Artvin Başsavcılığı’na yolladı. Artvin ise kaymakam dışındakileri Hopa’nın soruşturacağını belirterek geri gönderdi. Hopa da mecburen Artvin Valiliği’ne başvurarak 4483 Sayılı Yasa kapsamında soruşturma izni istedi. Bakanlık tevdi raporu için Başmüfettiş Mahmut Çuhadar’ı atadı. Çuhadar raporunda ‘daha hafif nitelikteki eylemler doğrudan soruşturulurken, Lokumcu’nun ölümüne ilişkin 4483’ün uygulanamayacağını ve ikisine de Hopa Savcılığı’nın bakması gerektiğini vurguladı.