De Mistura'dan bir ilk: Esad çözümün parçası

Suriye ile ilgili uluslararası resimdeki değişimin en net tezahürü, BM’nin Suriye özel temsilcisi Staffan de Mistura’nın son açıklamaları oldu. De Mistura, ilk kez Suriye’de bulunacak herhangi bir çözümün “Cumhurbaşkanı Beşşar Esad’ı içermesi gerektiğini” söyleyerek “Esad çözümün parçasıdır” dedi. Böylelikle muhaliflerin Şam’da rejim değişikliği için başlattığı isyanın 4’üncü yılı dolmak üzereyken BM adına ilk kez böylesi bir tavır konuldu.

Şam’daki temaslarının ardından 17 Şubat’ta Suriye’de siyasi çözüm çabalarına dair BM Güvenlik Konseyi’ni bilgilendirecek raporunu sunmaya hazırlanan De Mistura, değerlendirmesini cuma günü Viyana’da Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz ile ortak basın toplantısı sırasında yaptı. De Mistura, “Cumhurbaşkanı Esad çözümün parçasıdır. Onunla çok önemli tartışmaları yapmaya devam edeceğim. Tek çözüm siyasi çözümdür” dedi. De Mistura, çatışmaya çözüm bulunamaması halinde bu işten “cani örgüt” diye nitelendirdiği IŞİD’in avantajlı çıkacağı ikazında da bulundu.  

De Mistura’nın tartışma yaratan bu sözlerine sözcüsü Juliette Touma açıklık getirdi. BM temsilcisine atfen “Benim bildiğim, kendisi Suriyeli yetkililerin uzun vadeli çözümün parçası olması gerektiğini kastetti. Şiddetin dindirilmesi için onun Suriye’deki otoritenin temsilcisi olarak çözümün parçası olması gerekiyor” diyen Touma, Esad için “Kendisi tek başına değil, Suriye kurumlarını temsil ediyor ve bu kurumlar korunmalı” ifadesini kullandı. Touma daha sonra gönderdiği e-posta’da da De Mistura’nın Cenevre Bildirgesi’nde geçiş hükümeti çağrılarını tekrarladığını aktardı. Yorumculara göre Suriye hükümetinin en üst düzey temsilcisi olarak uluslararası tanınmanın vurgulanması, tek başına Esad için bir zafer anlamına geliyor.

Suriye dış muhalefeti bu gelişmelere tepkili. Ulusal Koalisyon’un İstanbul’daki üyelerinden Samir Naşar, “Bence De Mistura Esad’ın çözümün parçası olduğunu düşünüyorsa kendi kendini kandırıyor. Esad sorun, çözümün parçası değil” dedi. Koalisyonun BM temsilcisi Necip Ghadbiyan çatışmanın kökeninde Esad rejiminin “acımasızlığının” yattığını söyledi. Ghadbiyan, radikal İslamcı IŞİD’e karşı Irak ve Suriye’de savaşan ABD öncülüğündeki koalisyonun çabalarının, dünya güçlerinin Suriye’de ciddi bir barış planları olmadıkça başarılı olamayacağı ikazında bulundu. Ghadbiyan, Esad’ın IŞİD’le savaşmakla ilgilenmediğini savunup gerekçe olarak Suriye ordusunu Rakka’ya yollamaması örneğini verdi. Suriye yönetimi daha önce Rakka civarında hava saldırısı düzenlemişti, ancak Suriye ordusu topyekûn bir saldırıyı askeri ve taktik gerekçelerle izaha çalışıyor.

Öte yandan katliamlarıyla nam salan Zahran Alluş’un İslam Ordusu, Şam’ın Doğu Guta bölgesinde bulunan Duma’da Suriye ordusu tarafından kıskaca alınmışken, muhalifler bölgeye yapılan bombardımanda aralarında çocukların da bulunduğu çok sayıda sivilin öldüğünü aktarıyor. Naşar “Öyle görünüyor ki De Mistura Duma’daki toplu kıyımları işitmemiş” diyerek tepkilerini dile getirdi. Esad BBC ile son söyleşisinde ordunun teröristleri bombaladığını söylerken, binlerce sivilin öldüğü iddiaları için “çocuk masalı” ve “Savaşta kayıplar olur” demişti.  Mart 2011’de başlayan ve bölge ülkelerinin müdahil olduğu Suriye çatışmasında 200 bin insan hayatını yitirdi. Bunların üçte birine yakını Suriye ordusunun kayıplarından oluşuyor.