Cezaevindeki çocuklar: Tokat attılar, çaresiz hissettim

Geçtiğimiz günlerde TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nda Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürü Şaban Yılmaz 31 Ekim itibariyle cezaevlerinde 743’ü annesiyle kalan bebekler olmak üzere 3 bin 19 çocuk olduğunu açıkladı. İnsan Hakları Derneği Hapishane Komisyonu, Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı ve Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği ile cezaevinde ziyaret ettikleri çocukların uğradıkları hak ihlallerini ve onların aktardıkları notları konuştuk. Tahliye olan 16 yaşındaki çocuk, “Akşam karanlığında tahliye olduk. Çıkar çıkmaz gökyüzüne baktım. Gökyüzüne hep başım dik bakardım, artık normal bakınca da gökyüzünü görebiliyordum. Yıldızlara, gökyüzünün o anki manzarasına aşık oldum. Ama oradan ben değil ‘içimdeki ağlayan çocuk’ dışarı çıktı” diyor.

‘Çocuk hapishaneleri kapatılsın’

Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Nevin Özgün, Türkiye’nin Çocuk Hakları Sözleşmesi ve birçok uluslararası sözleşmelerde taraf bir ülke olduğuna değindi. Bu anlaşmalara göre çocuk hapiste olsa dahi tüm haklarından yararlandırılmasının öngörüldüğü belirten Özgün, “Tahliye olan çocukların bir kısmının yeniden suça sürüklenerek geri döndüğü bilinen bir gerçek. Bu bize, hapisteki sürecin çocukları topluma kazandırmada yetersiz olduğunu göstermektedir. Çocukları hapsetme yerine çocuğun durumuna göre alternatif kurumlarda, yeni bir yapılandırma ile çözüm getirilmesi gerekmektedir” diye konuştu.

‘Gardiyanlar darp etmiş’

İnsan Hakları Derneği (İHD) Hapishane Komisyonu üyesi avukat Zeynep Ceren Boztoprak ise yakın zamanda cezaevindeki çocukları, bebekli ve hamile kadınları ziyaret etti. Cezaevindeki izlenimlerini aktaran Boztoprak, “Maltepe Cezaevi’ndeki çocuklarla görüştüğümüzde çocukların gardiyanların kendilerini ortadan hiç bir şey yokken bir odaya götürüp darp ettiklerini söylediler. Avukatları yok. Çocuklardan bir tanesi ilk defa bir avukatla görüştüğünü, işkence gördüğünü fakat sesini duyuramadığını söyledi. Dilekçe yazmayı bilmiyorlar. Bilseler de dilekçeleri iletilmiyor. Cezaevindeki çocukların her anı başlı başına bir hak ihlalidir. Bilgi verme bilgi alma, savunma gibi hak ihlallerini yaşıyorlar” diye konuştu.

‘Avukatı olmayan çocuklar var’

CİSST Hapiste Çocuk Ağı Temsilcisi Avukat Cansu Şekerci de cezaevinde yaşanan hak ihlallerini şöyle aktardı, “Keyfi disiplin cezaları çocuklar için ciddi sorunlar doğuruyor. Prosedürleri çocuklar tek başlarına yürütmek zorunda kalıyorlar. Eğer özel müdafi varsa o katılabiliyor fakat mevzuatta devletin avukat atama sorumluluğu yer almıyor. Ellerindeki tek iletişim imkanı sadece haftada 10 dakika telefon görüşmesi olan pek çok çocuk var. Yapılan avukat ziyaretlerinden ve aldığımız mektuplardan çocukların sağlık haklarına erişimde de problem yaşadığını teyit edebiliyoruz. Psikiyatrik ilaç kullandığını bildiğimiz çok sayıda çocuk var. Temel okuma-yazma kursları dışında öğrenim haklarından faydalanamıyorlar” dedi.

Cezevinde ve yeni tahliye olan bazı çocukların notları şöyle:

-“Tahliyesiniz dediler. Biz inanamadık. Sonra arkadaşlarla vedalaşıp askeriyede işleri bitirip çıktık. Ailemize haber vermişler ama çıktığımızda daha gelmemişlerdi. Akşam karanlığında tahliye olduk. Çıkar çıkmaz gökyüzüne baktım. Gökyüzüne hep başım dik bakardım, artık normal bakınca da gökyüzünü görebiliyordum. Yıldızlara, gökyüzünün o anki manzarasına aşık oldum. Ama oradan ben değil ‘içimdeki ağlayan çocuk’ dışarı çıktı. ”

- “Arkadaşlarla kavga etmiştik bundan dolayı kötü muameleye maruz kaldım. 3-4 ay önce gardiyanlar tarafından dövüldüm. Boş memurun odasına götürüldüm. Tokat attılar, sopa attılar bunu yapan birden fazla gardiyandı. Çaresiz hissettim.”

-“Beş defa disiplin soruşturması geçirdim. Mahkemede kavga etmek, odayı yakma, koğuş da kavga gerekçesiyle hakkımda disiplin soruşturması açıldı. Savunmayı sözlü ve avukatsız yaptım. 20 gün izin ertelemesi, üç gün hücre cezası, etkinliklere katılmama cezası, aldım. İtiraz etmedim, itiraz etsem ne olur ki.”

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nda Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürü Şaban Yılmaz, cezaevlerinde 743’ü annesiyle kalan bebekler olmak üzere 3 bin 19 çocuk olduğunu açıkladı. Cezaevlerinde 31 Ekim 2018 itibariyle toplam 258 bin 660 kişi bulunurken bunlardan bin 848’inin tutuklu öğrenciler olduğu bilgisi paylaşıldı.