CERN'de ilk adım başarılı

CERN’de 20 yıldır sürdürülen çalışmalar, önümüzdeki günlerde LHC’nin devreye sokulmasıyla bilim dünyası parçacık fiziğiyle ilgili çok değerli bilgilere erişme şansına kavuşacak. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ömür Akyüz, CERN’de son günlerde “büyük patlama yaratılacak” şeklindeki haberlerin doğruyu yansıtmadığına dikkat çekerek, bu çalışmaların aşama aşama ilerlediğini, çarpıştırılması planlanan proton huzmelerinin yoğunluğunun yavaş yavaş arttırılarak, ortaya çıkacak manyetik alanların, sıcaklıkların, vakumların aşama aşama kalibre edileceğini söylüyor. Ve bu çalışmayı, “sonun başlangıcı” şeklinde nitelendirilen “Normandiya Çıkarması”ndan esinlenerek “başlangıcın sonu” olarak değerlendiriyor.

Doktora çalışmalarını CERN’de tamamlayan ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Zeyrek, CERN’de başlatılan bu çalışmaların gerçek başlangıcının 100 yıl öncesinde, yani Einstein’ın görelilik kuramını geliştirmesiyle başladığını ileri sürüyor. O tarihten sonraki bilimsel bulguların ışığı altında bugünlere gelindiğine işaret eden Zeyrek, LHC’deki deneylerin de bir sonuç değil, sürecin bir aşaması olduğuna dikkat çekiyor.

 

Nominal enerjiye ulaşma 2009’un ilk aylarında

Dünkü deneyde proton huzmelerinin ışık hızına yakın bir hızda soğutulmuş halkadan başarıyla geçirildiğini belirten Zeyrek, bunun da yerin 100 metre altında 27 km. uzunluğundaki halkada parçacıkların yolunun üzerinde hiçbir engelin olmadığı anlamına geldiğini söylüyor. Protonların ekim ayında çarpıştırılmasının ve 2009 yılında nominal enerjiye ulaşılmasının planlandığını belirtiyor.

CERN’in yöneticisi Robert Aymar ise dünkü deneyle ilgili şu açıklamaları yaptı: “Şu anda iki mutluluğu bir arada yaşıyoruz; biri önemli bir aşamayı başarıyla tamamlamış olmak; bir diğeri de önümüzde bizi bekleyen önemli keşiflerin yolunun açılmış olmasıdır.” Aymar gelecek haftalarda proton huzmelerinin halkadan iki yönlü olarak, aynı anda geçirilerek yüksek hızda çarpışma yaratmayı planladıklarını belirtti. Bu deneyleri büyük bir heyecanla izleyen bilim insanları bu küçük çarpışmaların sonucunda elde edilecek verileri bekliyor. Olasılıklardan biri bu çarpışmaların maddenin oluşumuna yol açması. Dolayısıyla maddeye kütlesini veren “Higgs Bozonları”nın varlığı doğrulanmış olacak.

 

Avrupa-ABD

Profesör Zeyrek, projede bugün 10 bine yakın bilim insanının çalıştığını ve bunların arasında 50 kadar Türk bilim insanının da yer aldığını belirtiyor. Bilinenlerin tersine bu projede yüzde 10 kadar Amerikalı bilim insanının da çalıştığına dikkat çeken Zeyrek, parçacık fiziğiyle ilgili çalışmalarda Avrupa ülkelerinin ABD ile hem yarıştığını hem de işbirliği yaptığını söylüyor. Kaldı ki ABD’nin Chicago kentinde bulunan başka bir çarpıştırıcının devrede olduğunu ve bunun proton başına enerjisinin 7 kat daha düşük olduğunu belirtiyor.

 

Kıyamet senaryoları amacına ulaşmadı

Bu arada CERN’deki deneyin antimadde veya kara delik yaratacağını ileri sürerek korku yaratmaya çalışan kıyamet senaryoları yazarları, Dünya’nın kara delikler tarafından “yutulacağı” iddiasının dayanaksız olduğunu belirten bilim insanları tarafından şiddetle yalanlandı. Zeyrek, çarpışmaların sonucunda elde edilecek olan küçük kara deliklerin termo-dinamik yasalarına göre -mini kara delikler oluşsa bile- çok kısa zaman aralıklarında başka parçacıklara bozunarak yok edileceğine dikkat çekiyor.