Cari açık 60.7 milyar dolara ulaştı

Merkez Bankası Ocak-Eylül 2011 dönemi ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı. Buna göre cari işlemler hesabı, yılın ilk 9 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 101 oranında, 30 milyar 446 milyon dolar tutarında artarak 60 milyar 656 milyon dolara ulaştı. Bu gelişmede dış ticaret açığının 32 milyar 410 milyon doları tutarında artarak 70 milyar 58 milyon dolara ulaşması etkili oldu. Hükümet, 2012-2014 Yılı Orta Vadeli Programı'nda 2011 yılı cari işlemler açığı hedefini 71.7 milyar dolar olarak revize etmişti.

Yılın son çeyreğinde Türkiye'nin vereceği cari açığın (3 aylık toplam) 11 milyar doların altında kalması halinde söz konusu hedef tutabilecek. Hatırlanacağı üzere Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, dün yaptığı açıklamada cari açıktaki hızlı artış eğiliminin 2011 yılının son çeyreğinden itibaren kontrol altına alındığını vurgulamıştı. Cari açığın finansman kalitesindeki iyileşmenin devam ettiğini dile getiren Başçı, Türkiye'deki tasarruf oranlarını artırıcı ve enerjide dışa bağımlılığı azaltıcı yapısal reformların Orta Vadeli Plan'da özetlendiği şekilde hayata geçirilmesi halinde cari açığa kalıcı bir çözüm sağlayacağını belirtmişti. Kısa vadede cari açığı azaltmaya yönelik yapılan vergi artışlarının ise enflasyonda yılın son aylarında geçici bir yükselişe yol açtığını vurgulayan Başçı, "Uygulanmakta olan telafi edici parasal sıkılaştırma tedbirlerinin sonucunda enflasyonun 2012 yılının başından itibaren tekrar düşmeye başlayarak yılın sonunda yüzde 5'lik hedefe ulaşması sağlanacaktır" ifadelerini kullanmıştı.

Bu arada Merkez Bankası'nın geçen hafta açıkladığı Kasım ayı birinci dönem beklenti anketinde 2011 yılısonu cari işlemler açığına ilişkin beklenti bir önceki anket dönemine göre 950.6 milyon dolar artarak 73 milyar 600 milyon dolara yükselmişti.
 

Eylül ayında cari işlemler hesabı 6.8 milyar dolar açık verdi

Eylül ayında cari açık "rekor" kırdı. Cari açık 2011 yılı Eylül ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 79.1 artışla 6.8 milyar dolara yükseldi. Cari açık bu düzeyi ile 1993 yılından bu yana tüm Eylül aylarının en yüksek seviyesine ulaştı.

Cari işlemler hesabındaki gelişmeler değerlendirildiğinde; 2011 yılı Ocak ayında cari işlemler hesabı açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 99 artışla 6.1 milyar dolar, Şubat ayında yüzde 178.8 oranında artışla 6 milyar dolar, Mart ayında yüzde 126.3 oranında artışla 9.5 milyar dolar, Nisan ayında yüzde 76.2 artışla 7.6 milyar dolar, Mayıs ayında yüzde 168.7 artışla 7.8 milyar dolar, Haziran ayında yüzde 123 artışla 7.5 milyar dolar, Temmuz ayında yüzde 52.6 artışla 5.3 milyar dolar, Ağustos ayında yüzde 38.7 artışla 4.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti.

12 ay birikimli cari işlemler dengesi açığı  77 milyar 545 milyon dolar

Eylül itibariyle 12 ay birikimli cari işlemler dengesi açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 122 oranında artışla 77 milyar 545 milyon dolara ulaştı. 2010 yılı Eylül ayında 12 ay birikimli cari işlemler hesabı açığı 34 milyar 877 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmişti.
 

Turizm gelirleri

Hizmetler dengesi kalemi altındaki turizm gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.6 oranında artarak 17 milyar 811 milyon dolara ulaşırken, turizm giderleri yüzde 2.9 oranında artışla 3 milyar 567 milyon dolara yükseldi.
 

Diğer yatırımlar

Yatırım geliri dengesinin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen toplam net çıkış, 1 milyar 236 milyon dolar tutarında artarak bu yılın ilk dokuz ayında 6 milyar 179 milyon dolar olarak kaydedildi.
 

Yurtdışı yerleşiklerin yurtiçindeki net yatırımları

Yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, ilk dokuz aylık dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre 5 milyar 467 milyon dolar artarak 10 milyar 915 milyon dolara yükseldi. Yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışında yaptıkları net yatırımlar, ilk dokuz aylık dönemde net 1 milyar 652 milyon doları tutarında gerçekleşti. Yurt dışında yerleşik kişiler hisse senedi piyasasında Eylül ayında 769 milyon doları tutarında alım, ilk dokuz ayda ise 449 milyon dolar tutarında net satım yaptı. Yurt dışı yerleşikler Eylül ayında 3.874 milyon ABD doları tutarında devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) satımı yapmış, ilk dokuz aylık dönemde ise toplam 8 milyar 575 milyon dolar tutarında DİBS alımı gerçekleştirdi.
 

Bankaların efektif ve mevduat varlıkları

Bankaların yabancı para ve Türk Lirası cinsinden efektif ve mevduat varlıkları, 2 milyar 5 milyon doları tutarındaki Türk Lirası artışına karşılık yabancı paradaki 3 milyar 158 milyon dolar tutarındaki azalışın etkisiyle, bu yılın ilk dokuz aylık döneminde, 1 milyar 153 milyon dolar azalış gösterdi. Öte yandan, diğer sektörlerin yurt dışındaki mevduat varlıkları yılın ilk dokuz aylık döneminde 11 milyar 561 milyon dolar tutarında azalma kaydetti.
 

Genel Hükümet net kredi geri ödemesi

Genel Hükümet, yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak, Eylül ayında gerçekleşen 94 milyon dolar net kullanımın katkısıyla ilk dokuz aylık dönemde toplam 1 milyar 739 milyon dolar net kullanım yaptı. Uluslararası Para Fonu'na (IMF) Eylül ayında yapılan 147 milyon dolarlık geri ödemeyle birlikte Genel Hükümet, ilk dokuz aylık dönemde 353 milyon dolarlık net kredi geri ödemesinde bulundu.
 

Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı

Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı, geçen yılın aynı döneminde 4 milyar 918 milyon dolar oldu. Bu yılın aynı döneminde ise 10 milyar 442 milyon dolara yükseldi. Diğer sektörler ise, bir önceki yılın aynı döneminde 5 milyar 344 milyon doları net kredi ödeyicisi konumunda iken, bu yılın aynı döneminde 5 milyar 716 milyon dolar tutarında net kredi kullanıcısı oldu. Yurtdışında yerleşik Türk vatandaşlarınca Merkez Bankası nezdinde açılan mevduat hesaplarında, geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 346 milyon dolar net çıkış gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde gerçekleşen çıkış miktarı 1 milyar 490 milyon dolar oldu. Yurt dışı bankaların yurt içi bankalar nezdinde tuttukları yabancı para mevduatları söz konusu dönemde 3 milyar 13 milyon dolar artarken, Türk Lirası mevduatları 6 milyar 450 milyon dolar azalış kaydetti.

Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, Eylül ayındaki 731 milyon dolar artışla birlikte ilk dokuz aylık dönemde 5 milyar 393 milyon dolar artış gösterdi.