Borsada işlemler üçüncü kez durduruldu: ‘Endekse bağlı devre kesici sistemi’ nedir?

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’I görevden alıp, yerine AKP’li eski milletvekili ve Yeni Şafak gazetesi yazar Şahap Kavcıoğlu’nu ataması sonrası oluşan ekonomik girdabın borsa üzerindeki etkisi sürüyor. Borsa İstanbul bugün de işlemleri saat 10.30'a kadar geçici olarak durdurdu.

Borsa İstanbul AŞ, Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi'nin devreye girmesiyle pay piyasasındaki tüm sıralarda işlemlerin geçici olarak durdurulduğunu, saat 10.30'dan itibaren işlemlerin kaldığı yerden devam edeceğini duyurdu. Borsa İstanbul'un Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi'nin devreye girmesine ilişkin yaptığı açıklama, Kamuyu Aydınlatma Platformu'nda (KAP) yayımlandı.

Açıklamada, saat 09.55 itibarıyla endekse bağlı devre kesicinin 'tetiklendiği', pay piyasasındaki tüm işlem sıralarında, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasındaki (VİOP) pay ve pay endekslerine dayalı sözleşmelerde ve Borçlanma Araçları Piyasası (BAP) pay senedi repo pazarında işlemlerin geçici olarak durdurulduğu aktarıldı.

Borsa İstanbul'da dün sabah saatlerinde 11.18'e kadar işlemler iki kez durdurulmuştu.

“DEVRE KESİCİ UYGULAMASI” NEDİR?

Borsa İstanbul'un Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi'nin devreye girmesine ilişkin yaptığı açıklama şu ifadelere yer verildi:

Piyasalar yeni haftaya TCMB Başkanının beklenmedik bir karar ile değişmesi nedeniyle volatilitenin yüksek olduğu bir ortamda başladı. Özellikle borsa tarafında haftanın ilk işlem gününde sert satışlar yaşanırken, düşüşlerin yüzde 5’i aşması işlemlerin geçici olarak durdurulmasına neden oldu.

Diğer adıyla Otomatik Seans Durdurma Sistemi olarak bilinen ‘Devre Kesici’ uygulaması, borsada işlem gören şirket paylarının belirlenen eşik ya da oranları aşan fiyat değişimleri dolayısıyla devreye giren ve spekülatif atakların önlenmesi ile yatırımcıyı korumayı amaçlamaktadır.

Devre Kesici uygulaması ile işlemler geçici olarak durdurularak yatırımcılara piyasayı anlama imkanı sağlanır ve bilgiye erişebilmeleri için zaman tanır. Böylece aşırı dalgalanmanın önüne geçilmeye çalışılır.

Devre kesici ile bir sermaye piyasası aracında, işlemlerin belirli bir referans değer üzerinden hesaplanan fiyat değişiminin Borsa tarafından belirlenmiş olan eşik değerler ya da orana ulaşması veya aşması hâlinde ilgili sermaye piyasası aracının işlemlerinin geçici süre ile emir toplama aşamasına alınmasıdır. Böyle bir durumda ilgili sermaye piyasası aracında tek fiyat yöntemi kullanılarak fiyat belirlemesi yapılır. Tek fiyat yöntemine ilişkin süreçlerin tamamlanmasının ardından ilgili sermaye piyasası aracının işlemleri yeniden seansın sürekli işlem bölümüne alınarak işlemlere çok fiyat yöntemi ile devam edilir.

Devre kesici referans fiyatı, en son tek fiyat yöntemi ile belirlenen fiyat veya ilgili payın baz fiyatıdır. En son tek fiyat yöntemi ile belirlenen fiyat veya baz fiyattan en son güncellenen fiyat devre kesici referans fiyatıdır.

Devre Kesici uygulamasında Pazar bazında farklı değişim yüzdesi kriterleri ve farklı DK Seansı Süreleri kullanılmaktadır.

Ayrıca, Pay Piyasasında halihazırda pay bazında uygulanmakta olan devre kesici sistemine ilave olarak 10/08/2020 tarihinden itibaren Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi (EBDKS) de devreye alınmıştır. Bu kapsamda, BIST 100 Endeksinin gün içerisinde önceki günün kapanışına göre ilk eşik olarak %5 veya daha fazla ve ikinci eşik olarak %7 veya daha fazla düşmesi halinde EBDKS devreye girerek, Pay Piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasındaki (VİOP) paya ve pay endekslerine dayalı sözleşmeler ile Borçlanma Araçları Piyasası Pay Repo Pazarı’nda işlemler geçici olarak durdurulacaktır.

Endeksin yukarı yönlü hareketinde çalışmayan devre kesici uygulaması, hisse senedinden doğan rüçhan hakkı ve varant işlemleri için geçerli değildir. Dolayısıyla hisse senedine bağlı olmayan işlemler, kesintisiz olarak devam eder.