'Biz hazırız ve tek eksiğimiz misafirlerimiz'

Akdamar Kilisesi'nde yılda bir kez ayin yapılmasının karalaştırılmasının ardından 19 Eylül Pazar günü, kilisede ilk ayin yapılacak. Vali Münir Karaloğlu, gazetecilere yaptığı açıklamada, eksiklikleri yerinde tespit etmek amacıyla adada bulunduğunu belirterek, şunları kaydetti: ''Yaptığım inceleme sonunda herhangi bir eksiğimiz kalmadığını ve pazar günkü ayine hazır olduğumuzu gördüm. Hem sağlık ekiplerimiz burada hem de basın mensupları için hazırladığımız çadır hazır hale getirildi. Enerji yönünden de bir sıkıntımız yok. Enerjiyi sağlayacak 400 kilowatlık jeneratörü tekne ile adaya getirttik. Kilisenin içerisinde yapılacak ayinin, barkovizyon sistemi ile dışarıya aktarılması için de çalışmalar devam ediyor. Şu an herhangi bir eksiğimiz yok. Biz hazırız ve tek eksiğimiz 19 Eylülde burada ayin yapacak misafirlerimiz. Onlar da kentimize dün itibarıyla gelmeye başladı ve büyük bir kısmı yarın gelecek. Umarım buraya gelen misafirlerimiz, memnun bir şekilde ilimizden ayrılır.''

Karaloğlu, Akdamar Adası'nın din ve inanç özgürlüğü bakımından önemli bir merkez olduğuna dikkati çekerek, bundan dolayı da ayin günü herhangi bir sorun yaşamak istemediklerini ve hazırlıkları titizlikle yapmaya çalıştıklarını söyledi. Gazetecilerin, ''Ayin günü adaya kaç kişinin gelmesi bekleniyor?'' yönündeki sorusuna Karaloğlu, şu yanıtı verdi: ''Kentteki otel ve kurum misafirhanelerinde 3 bin 600 yatak kapasitesi var ve şu anda bunların tamamı dolu. Ayrıca günü birlik Ermenistan'dan ve yurt içinden gelecek misafirlerimiz de var. Bu misafirlerimizin kaç kişi olacağı konusunda elimizde net bir sayı yok. Çevre illerde rezervasyon yaptırıp, ayin sabahı buraya gelecek olan misafirlerimizin olduğunu biliyoruz. O nedenle ilimize gelecek kişi sayısında net bir bilgiye sahip değilim. Pazar günü vatandaşlarımızdan da buraya gelmek isteyenler olabilir. Onlar için de bir yasağımız yok. Çünkü buranın 'anıt müze' niteliği devam ediyor. Biz o gün burada ciddi bir kalabalığın olacağını var sayıyoruz.''
 

Başrahip Anuşyan

19 Eylüldeki ayin öncesinde Van'a gelerek, adadaki hazırlıkları inceleyen Türkiye Ermenileri Patrikliği Ruhani Başkanı Başrahip Tatula Anuşyan da çalışmaların yoğun bir tempoda devam ettiğini dile getirdi. Anuşyan, kilisenin 42 metrekare genişliğinde olduğunu ve ayine katılacak herkesin içeriye girmesinin mümkün olamayacağını bildirerek, içerideki ayinin, kilisenin bahçesine kurulacak dev ekranlardan izlenebileceğini anlattı.

Pazar günkü ayinin mükemmel olması için çalıştıklarının altını çizen Anuşyan, şöyle devam etti: ''Buraya dua etmek için gelenlere güzel bir ortam sağlamak üzere çalışmalarımıza devam ediyoruz. Ufak tefek aksaklıklar, hatalar, unutmalar olabilir. Bunlar istisnadır. İnsanların beraber olmayı öğrenebilmesi, karşısındakini tanıması ve diyalog kurması çok önemli. Bunun için tek yapmamız gereken dua ederek, yaradana sığınmak ve tanrının önderliğini talep etmek. Bu bölgede yaşayan, imanı çok kuvvetli insanlar var. Bu insanlarla beraber, birliktelik içerisinde 100 sene aradan sonra tarihi bir günü yaşayacağız."

Gazetecilerin, ''Ermeni diasporasının haçın takılmamasına tepkili olduğu'' yönündeki sorusuna Anuşyan, ''Diaspora dediğimiz zaman tek bir kesim yok. Ermenistan ve diasporada her türlü düşünen insan var. Türkiye'de de farklı düşünce gurupları var. Birinin isteğini yerine getirirseniz, diğerinin isteğini yerine getirememiş olabiliyorsunuz. Ancak burada ortak payda olmak çok önemli'' yanıtını verdi.

Haçla ilgili sorunun abartıldığını kaydeden Anuşyan, şunları söyledi: ''Şu anda iyi niyeti gösterebilmek üzere kilisenin önüne kurulan bir platform üzerinde daha önceden hazırlanmış olan haç, devletimizin isteğiyle ve bizim de kabul etmemiz doğrultusunda sergileniyor. Teknik sebeplerle geciken bir çalışma, bu da ayinden sonra hızla tamamlanacak. Haçla ilgili sorun yaratan insanlar, devletimizin büyüklüğü karşısında ilerde nasıl bir tepki gösterecek, haç yerine konulduktan sonra acaba ne tür şeyler bulacak, merak ediyorum. Sabırlı olduğumuz takdirde bütün sorunlarımızın, tüm taleplerimizin cevabını alıyoruz.''

İl Müftüsünü ziyaret ettiler

Akdamar Kilisesi'nde yapılacak ayin nedeniyle Van'a gelen Türkiye Ermenileri Patrik Genel Vekili Aram Ateşyan ile iki rahip, İl Müftüsü Nimetullah Arvas'ı makamında ziyaret etti. Ateşyan'ı, makamında kırmızı gül ile karşılayan Müftü Arvas, Van iline özgü semaver hediye etti. Ateşyan ise Müftü Arvas'a, ''Osmanlı Sağlık Hizmetlerinde Ermeniler'' adlı kitap verdi.

Ateşyan, 95 yıl aradan sonra ilk kez Akdamar Surp Haç Kilisesi'nde ayin gerçekleştirileceğini anımsatarak, Ermeni tarihi için önemli olan kilisenin, siyasi açıdan da büyük anlam taşıdığını belirtti.

Yapının, Vaspurakan Kralı 1. Gagik tarafından 921 yılında inşa edildikten sonra siyasi anlamda hizmet verdiğini, daha sonraları da katolikosluk olarak kullanıldığını anlatan Ateşyan, kilisedeki çanın susmasıyla 1915 yılından sonra hayal olan bir rüyanın, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Van Valisi Münir Karaloğlu ile Türkiye devletinin nazik davranışı ve hoşgörüsüyle yarın gerçeğe dönüşeceğini söyledi.

Müftü Arvas'ı yarın yapılacak ayine davet eden Ateşyan, ''Bu ayinde tüm kardeşlerimizi, sizleri de aramızda görmek istiyoruz. Çünkü ibadethaneler sadece bir dine mensup değildir. Tanrıya inanan herkes için geçerli bir mekandır. Biz tanrıya duamızı ederken, Van şehrinin değerli müftüsü olarak sizlerin de duasının bizim duamıza katılmasını istiyoruz'' dedi. Müftü Arvas ise Van'da 1915 yılında yıkıldıktan sonra restorasyon çalışması yapılan Van Kalesi'ndeki Süleyman Han Camisi'nin açılışının yapıldığını ve dün cuma namazının kılındığını dile getirdi.

İnsanlar için dinin önemli olduğuna dikkati çeken Arvas, şunları kaydetti: ''Dinsiz bir insan tasavvur etmek mümkün değil. İnsanların dini inançlarını, dini duygularını ifade etmeleri önemlidir. Ülkedeki din özgürlüğüne başkanlığımız hassasiyet gösteriyor. Tabi aynı şekilde Avrupa'da ve Batı Trakya'daki kardeşlerimizin de dinlerini özgürce yaşayabilmeleri, ifade edebilmeleri, ibadethane yapabilmeleri önemlidir. Bütün dünyada din özgürlüğü çok önemlidir. Çünkü dinin olmadığı yerde dinsizlik söz konusu. Dinsizliğin olduğu yerde de fesat, fitne olur. Bu bakımdan biz bu konuları önemsiyoruz. Herkesin dinini rahatça yaşayabilmesinin temini bizim için önemlidir. İnşallah bütün dünyada barış, kardeşlik, huzur olur. Dualarımız bu yöndedir.''

Ateşyan, gazetecilerin Akdamar Adası'ndaki çalışmalarla ilgili sorusu üzerine, ayin için adadaki hazırlıkların devam ettiğini bildirerek, 2.5 saat sürecek ayinden sonra akşam İstanbul'dan gelen folklor ekibi ve koronun, yerel halk oyunları ekibi ile spor salonunda sunum yapacağını belirtti.

'Haç boykotu olduğu için düşündüğümüz sayıyı yakalayamayız'

Ayine katılacak kişi sayısının net olarak bilinmediğini vurgulayan Ateşyan, şöyle dedi:
''Bizde de bu konuda tam bir sayı yok. Bize haber vermeden gelen yüzlerce kişi var. Ancak ilk günlerde düşündüğümüz sayıyı yakalayamayız. Çünkü haç yüzünden bir boykot oldu. Bu nedenle yüzlerce kişi gelişlerini iptal etti. Ancak Türkiye'den ve dışarıdan yüzlerce kişi geldi ve gelmeye devam ediyor. Tahminen binin üzerinde olacak. Ayine en fazla ilgiyi de Türkiye'deki Ermeniler gösteriyor''

'Cemaatin orada otokontrol yapmasını istiyoruz'

Van'a gelen Ermeni Patrik Vekili Ateşyan, Vali Münir Karaloğlu'nu makamında ziyaret etti. Ziyaretten duyduğu memnuniyeti dile getiren Vali Karaloğlu, yarın yapılacak ayinin huzur içinde, herhangi bir provokasyona açık olmadan ve güvenli bir şekilde geçmesini arzuladıklarını belirterek, şöyle konuştu: ''Bu konuda sizden yardım istiyoruz. Çünkü provokasyon sadece Türk tarafından veya bu şehirlerde yaşayanlar tarafından değil, gelenler tarafından da yapılabilir. Cemaatin orada oto kontrol yapmasını istiyoruz. Ayinin, bundan sonraki ilişkiler açısından da milat olabilecek bir gün olması arzusundayız. İki halk arasında, iki ülke arasında yeni bir sayfa açılsın diye arzu ediyoruz.''
 

'Dualarınız, iki ülke halkının kardeşliğine vesile olur'

Ateşyan'ın yarın ayini yönetecek kişi olduğunu hatırlatan Karaloğlu, ''İnşallah yarın yapacağınız duaları yüce yaratıcı kabul eder. Yarın sizin yapacağınız dualarda barışa yönelik olanlar da olacaktır. İki ülkenin iki halkın kardeşliğine vesile olur diye temenni ediyoruz. O tarihte yaşanmış olayların bir daha yaşanmasını umut ediyoruz'' diye konuştu. Ayine gelen insanların kentten mutlu ayrılmasının bir borç ve görev olduğunu, isteyen herkesin ayine gelebileceğini de ifade eden Karaloğlu, ''Ama bu bir başlangıç. Gelecekte daha iyi, güvene dayalı ilişkilerin gelişeceğine de inanıyorum'' dedi.

'Haç en geç 1.5 ay içinde yerine konulacak'

Akdamar Kilisesi'nde dualarını yaklaşık bir asır sonra Tanrıya iletileceklerini belirten Ateşyan da ''Ayinde çan sesi olmayacak. Ama çan sesi, bizim kulaklarımızda devamlı çınlayacak. Biliyorum son günlerde sıkıntılar yaşandı. Ermenistan'dan gelen kişilerden dolayı haç sorunu çıktı. Ancak onlara izah etmeye çalıştık. Bu acemice yapılacak bir iş değildir. Haç, ayinden sonra yerine konulacak. Bu hem bakanımızın hem de valimizin sözüdür. Haç en geç 1.5 ay içinde yerine konulacak. Biz de gelip onu kutsayacağız. Verilen sözlere inanıyoruz'' diye konuştu. Ayinin huzur içinde geçmesini temenni ettiklerini ve herhangi bir provokasyonun yaşanmamasını beklediklerini ifade eden Ateşyan, ''Biz eskiden olduğu gibi iki toplumun kardeşçe yaşadığı bu şehirde, tekrar eski günleri anacağız'' dedi.

Kilisede hazırlıklar devam ediyor

Van Gölü'ndeki bir ada üzerinde yer alan ve 95 yıl aradan sonra yarın ilk kez bir günlüğüne ibadete açılacak olan Akdamar Kilisesi'nde hazırlıklar devam ediyor. Kiliseyi ziyaret eden ve gözyaşlarını tutamayan bazı Hristiyanlar mum yakarak, dua etti. Akdamar Kilisesi'nde yarın gerçekleştirilecek ayin dolayısıyla, kilise içine ve bahçesine sandalyeler yerleştirildi. Kilise içinde oluşturulan bölüme protokol üyeleri için 50 sandalye konuldu. Kilise'nin dar olması nedeniyle bu bölüme 50 kişilik protokol üyelerinin alınacağı, içeriye giremeyecek olan cemaatin ise ayini bahçedeki bölümden ve kurulan 2 dev ekrandan izleyebileceği belirtildi. Ayinde herhangi bir sağlık sorunu ile karşılaşacak konuklara müdahale edebilmek amacıyla Van Sağlık Müdürlüğünce bir çadır oluşturuldu. Öte yandan, ayini izleyecek olan çok sayıda yerli ve yabancı basın mensubu için de ayrı bir çadır kuruldu.
 

Akdamar adası ve kilisesi turistlerin ilgi odağı

Öte yandan, Akdamar Adası'ndaki kiliseyi bugün ziyaret etmeye başlayan Hristiyan turistlerin, kilise yanındaki bir bölümde mum yakarak dua ettiği ve göz yaşlarını tutamadığı gözlendi. İstanbul'dan kiliseyi ziyaret etmek amacıyla adaya gelen Ermeni asıllı Türk vatandaşı Ani Kırımlıoğlu, Akdamar Kilisesi'ni ziyaret etmek için Amerika'dan da Hristiyanların geldiğini belirterek, ''Ben Hristiyan bir Türk vatandaşı olarak bu ülkede yaşıyorum. Bu kilisenin 95 yıl aradan sonra ayine açılması beni çok duygulandırdı'' dedi.

Atalarının Akdamar Adası'nda yaşamasının da kendisini duygulandırdığını ifade eden Kırımlıoğlu, ''İnsanda aidiyet duygusu vardır. Buranın ayine açılması çok güzel. Her yerdeki her ibadethane herkese açılsın, dünyada barış ve sevgi hakim olsun'' diye konuştu. İsminin açıklanmasını istemeyen bir başka Ermeni kadın da Akdamar Kilisesi'nin ibadete açılmasının sevindirici olduğunu belirterek, ''Buranın ibadete açılması aslında çok önemli değil. Ben ibadetimi her yerde yapıyorum. Sembollerin bir önemi yok. Sembollerden daha önemli şeyler var, insanlar birbirlerini sevsinler ve düşman olmasınlar'' dedi.