Bir savaşta bir de Türkiye’de...

Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK) verileri, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren anne ve bebek ölümlerinin, 2013 yılında önceki yıllara oranlara artış gösterdiğini ortaya koydu. Anne ölüm hızı 2011’de yüz binde 15.6 iken, bu oran 2013’te yüz binde 15.9’a yükseldi. Bebek ölümleri ise “toplam”da son 4 yılın en yüksek seviyesine ulaşırken, 28 hafta ve üzeri bebek ölüm hızı da 2010’daki seviyesine döndü. Halk Sağlığı Profesörü Muzaffer Eskiocak, “Bebek ölüm hızı savaş zamanında yükselir” derken Türkiye’deki artışa dikkat çekti. Eskiocak, “Bakanlık uzun süre 28 haftadan önce canlı doğup ölen bebekleri hesaba katmadı. Bebek ölüm hızı bu nedenle düşük gösterildi. Hiçbir zaman söyledikleri oranda bir düşüş zaten gerçekleşmedi” diye konuştu.

Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu hazırladığı raporda, anne ve bebek ölümlerine ilişkin “itiraf” niteliğinde veriler sundu. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın tüm konuşmalarında en çok övündüğü alan olan sağlıkta, THSK’nun “2013 Faaliyet Raporu”ndaki anne ve bebek ölüm hızlarıyla ilgili grafikler, söylemlerin aksine Türkiye’de son yıllarda yaşanan artışı gözler önüne serdi.

Otopsi sonuçlarına göre oran artabilir
Yıllara göre “anne ölüm oranları”nı gösteren grafikte, 2006’da yüz binde 28.5 olan oran, önce 2008’de 19.4’e, 2009’da 18.4’e, 2010’da 16.4’e, 2011’de 15.6’ya, 2012’de ise 15.4’e düşerken, geçen yıl 2011’in de üzerine çıkarak, 15.9’a ulaştı. Ayrıca grafiğin altında yer alan, “2012 ve 2013 yılı anne ölümlerine ait otopsi beklenen dosyalar tamamlandığı zaman bu oran değişebilir” uyasırının bulunması dikkat çekti.

Bebek ölüm hızı da arttı
Raporun, “Yıllara göre bebek ölüm hızları” başlıklı grafiğinde ise toplam ölüm hızının 2010’daki seviyenin dahi üzerine çıktığı anlaşıldı. 2007’de binde 16.4’lerden 2010’da binde 10.1’e kadar düşen toplam bebek ölüm hızı, 2013’te binde 10.2’ye ulaştı. 28 hafta ve üzerindeki bebek ölüm hızı ise son 3 yıla göre artış gösterek 2010’daki binde 7.8’lik seviyesine geri döndü.

Ancak savaşta artar
Halk Sağlığı Profesörü Eskiocak, bakanlığının eski tarihlerde toplam bebek ölüm hızı yerine yalnızca 28 hafta ve üzeri bebek ölüm hızını dikkate aldığını kaldetti. Bu nedenle rakamların olduğundan daha düşük çıktğını söyleyen Eskiocak, “Bakanlık uzun süre 28 haftadan önce canlı doğup ölen bebekleri hesaba katmadı. Bu nedenle de bebek ölüm hızı düşük görüldü” dedi. “Bebek ölüm hızının refaha ve gelişmişliğe bağlı olarak tüm dünya ile birlikte Türkiye’de de azalmasını beklebiliriz” diyen Eskiocak, bebek ölümlerinin ancak savaş zamanında artacağını dile getirdi.

‘İlan ettikleri gibi azalma hiç olmadı’
Sağlıkta dönüşüm programı ile çocukları yaşatma programındaki hizmetlerin aksadığına dikkat çeken Eskiocak, “Biz programın başlatılmasıyla bebek ölüm hızlarının artacağını öngörüyorduk. Ancak bakanlık ölümlerin azaldığını göstermek zorundaydı. Çünkü dönüşümün rayında yürümesi gerekiyordu. Bebekler için bir azalma yok ki artış olsun. Hiçbir zaman söyledikleri oranda bir düşüş zaten gerçekleşmedi. İlerleyen zaman da da bebek ölümlerinin artmasını bekliyoruz” diye konuştu.

Eskiden verilen hizmet şimdi alınıyor
Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü’nün (AÇSAP) kapatıldığını anımsatan Eskiocak, “AÇSAP topluma dayalı bir hizmet sunuyordu. Eskiden sağlık çalışanları ihtiyaç sahiplerini arar bulur ve hizmet verirdi. Şimdi ihtiyaç sahiplerinin sağlık kuruluşlarına başvurup hizmet alacakları bir öngörü var. Ancak eskiden ebeler evleri gezerek hizmet veriyordu” değerlendirmesini yaptı.