Beyrut patlaması: Komplo teorileri sosyal medyada nasıl yayıldı?

Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta liman patlamasının hemen ardından pek çok son dakika haberi hızlı bir biçimde yayıldı.

Haberlerin pek çoğuyla birlikte Beyrutlular tarafından çekilen videolar da dolaşıma girdi. Videolar ardındansa patlamanın nedenlerine dair söylentiler hem Twitter'da hem de WhatsApp gruplarında konuşulmaya başlandı.

Peki, bu söylentiler doğru muydu? Hangi yanlış bilgiler dolaşıma girdi?

HAVAİ FİŞEKLERDEN NÜKLEER BOMBAYA

Dolaşıma sokulan videolarla beraber söylenen ilk şey, patlamanın bir havai fişek fabrikasında gerçekleştiğiydi. Bu doğrultuda pek çok tweet atıldı.

Hava fişek fabrikasında olabilecek bir patlama iddiası mantıklı gibi görünse de daha sonra viral olan bazı paylaşımlar, patlama esnasında ortaya çıkan bulut nedeniyle patlamanın nükleer bombadan kaynaklandığını öne sürdü.

Patlamanın "atom bombası" olduğunu ileri süren ve sonra silinen bir tweet, 100 binden fazla takipçiyle doğrulanmış bir Twitter hesabı tarafından paylaşıldı ve binlerce paylaşım ve beğeni topladı.

Silah uzmanları hızlı bir şekilde, patlamaya nükleer bir silahın neden olması durumunda, kör edici bir beyaz parıltının ve insanları ciddi şekilde yakacak bir ısı dalgasının da beraberinde yaşanacağından bahsetti.

Ayrıca, mantar bulutlarının nükleer bombalara özgü olmadığı da vurgulandı. Uzmanlara göre, bu tür bulutlar suyu yoğunlaştıran ve bulutu oluşturan nemli havanın sıkışmasının bir sonucu.

'BOMBA VEYA FÜZE SALDIRISI'

Nükleer bombalarla ilgili asılsız iddialardan bazıları da hedefe ABD, İsrail veya Hizbullah'ı koydu. Bunlar da birtakım taraflı haber siteleri ve kamuya mal olmuş kişiler tarafından paylaşıldı.

Stratejik Diyalog Enstitüsü'nün araştırmasına göre, aşırı sağ gruplar tarafından desteklenen komplo teorileri Facebook, 4chan, Reddit ve Telegram gibi mesajlaşma uygulamalarında da paylaşıldı.

Paylaşılan mesajlarda esas olarak patlamanın ya bir İsrail saldırısı ya da Hizbullah'ın Beyrut'taki bir silah deposuna füze saldırısı olduğuna dair yanlış iddialar yer aldı.

Stratejik Diyalog Enstitüsü'nden Chloe Colliver BBC News'e şunları söyledi:

"Aşırı sağcı web siteleri de dahil olmak üzere, patlamanın arkasında İsrail'in ya da diğer ulus devletlerin olduğuna dair birtakım dezenformasyon kaynaklarını gördük" dedi.

Lübnan ve İsrail'deki yetkililer, İsrail'in olayla ilgisi olduğu yönündeki iddiaları reddetti.

ABD Başkanı Donald Trump'ı destekleyen bir kesim tarafından savunulan bir komplo teorisi olan QAnon destekçileri de dahil olmak üzere aşırı sağ komplo teorisyenleri de Facebook'ta patlama hakkında yanlış iddialar paylaşmaya başladı.

Saldırı bu gruplar tarafından "hükümet ile merkez bankacılığı sistemi arasındaki bir savaş" olarak yorumlandı.

İsrail Başbakanı 2018'de saldırıyı işaret etmedi

Sosyal medyadaki paylaşımlardan bazıları da, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler (BM) Parlamentosu'nda yaptığı konuşmaya atıf yapılarak yapıldı. İddia, Netanyahu'nun o konuşmasında elinde tuttuğu Beyrut haritasıyla ilgiliydi.

Bu sebeple bazı sosyal medya kullanıcıları, görüntüleri İsrail'in patlamada parmağı olduğunun "kanıtı" olarak kullandı.

Paylaşımlarda Netanyahu'nun görüntüleri değiştirilmedi ancak bağlamından çıkarıldı.

Netanyahu, 2018'deki o konuşmasında Beyrut'ta Hizbullah'ın silah sakladığını iddia ettiği farklı bir bölgeye işaret ediyor.

Patlama sahası, Netanyahu'nun "Site 1" olarak gösterdiği bölgenin birkaç kilometre kuzeyinde.

TRUMP'IN YORUMLARI

Beyaz Saray basın toplantısında ABD Başkanı Donald Trump'ın, patlamaya ilişkin 'korkunç bir saldırı' ifadelerini kullanması, patlamanın bir saldırı olduğu hakkındaki söylentileri de yoğunlaştırıldı.

Stratejik Diyalog Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmada, patlamanın bir terör saldırısı veya bomba olduğunu öne sürülmesinin arkasında aşırı sağ grupların olduğu ifade edildi.

Telegram'da dolaşıma giren bir mesajda Trump'ın patlamaya ilişkin, "korkunç bir terörist saldırı" ifadelerini kullandığı iddia edildi. Oysaki Trump patlama için, "korkunç bir saldırı" ifadelerini kullanmıştı.

Stratejik Diyalog Enstitüsü'nden Chloe Colliver, Trump hakkındaki bu iddialara ilişkin olarak da, "Trump'ın açıklamasındaki 'saldırı' sözünün 24 saat içinde komplo teorisyenlerine ve iddialarını ne denli güçlendirdiğini gördük. Kriz anlarında yanlış bir dil kullanımı ve yanlış iletişiminin ne kadar riskli olabileceği de bir kez daha ortaya çıktı" dedi.

Trump'ın bu yorumlarının ardından sosyal medyada, 'saldırı' olarak nitelendirilen söz konusu patlamadan ABD'nin haberdar olduğu gibi asılsız iddialar da yer aldı.

Son dakika haberlerinin internette yanlış bilginin yayılması için olanak sağlayabileceğini hatırlatmak gerekir. Paylaşmadan önce düşünmek, doğrulanmış kaynaklardan haber almak önemlidir.

Alistair Coleman bu habere katkıda bulundu.