Berlin’den kaos uyarısı

ABD’nin İran’la uluslararası toplum arasında 2015’te yapılan nükleer anlaşmadan (JCPOA) çekilmesinin ardından bu ülkeye dönük önceki gün devreye soktuğu yaptırımlara karşı çıkan Berlin’den uyarı yükseldi. Avrupa Birliği’nin (AB) lokomotif ülkesi Almanya’nın Dışişleri Bakanı Heiko Maas, İran’da rejim değişikliği çabasının çok daha büyük sorunlara yol açabileceği uyarısında bulundu.

İran’la ticaret hacmi JCPOA’yla birlikte üç yıl içerisinde 4’e katlanarak 30 milyar Avro seviyesine yükselen AB, ABD yaptırımlarından en çok etkilenecek bölgelerin başında geliyor. Avrupa Komisyonu, ABD yaptırımlarının hayata geçirilmesini öngören mahkeme kararlarının tanınmamasını sağlamak üzere “engelleme mevzuatı”nı güncelledi. Bu gelişmeye rağmen Nestle, Roche, Total, Daimler gibi Avrupa devlerinin İran pazarından çekilmesi henüz engellenebilmiş değil. Ticari sorunun öncelikle para transferini sağlayacak bir bankacılık mekanizmasının eksikliğinden kaynaklandığı bildiriliyor.

‘Radikallere fırsat olur’

Almanya’dan dün yaptırımların yalnız ticari boyutunu değil politik boyutunu da ilgilendiren bir çıkış yükseldi. Resmi politikası İran’da rejim değişikliği olan ABD’ye dolaylı göndermede bulunan Alman Dışişleri Bakanı Maas, “Rejimin değişmesine bel bağlayanlar, sonrasında olacakların çok daha büyük sorunlara yol açabileceğini unutmamalılar” şeklinde konuştu. Maas, “İran’ın izole edilmesinin ülkedeki radikal unsurlara fırsat yaratabileceğine, İran’ın da Irak ya da Libya gibi kaosa sürüklenmesinin, zaten huzursuzluğun hüküm sürdüğü bölgeyi daha da istikrarsızlaştıracağı”na da dikkat çekti.
Öte yandan dün Hamburg merkezli, İran sahipliğindeki Almanya İran Ticaret Bankası’nın 300 milyon Avro tutarındaki rezervinin Almanya tarafından dondurulduğu yönünde basında çıkan haberlere yalanlama geldi. Almanya Maliye Bakanlığı, söz konusu blokaj için nihai kararın verilmediğini açıkladı.

Roma’dan dönüş sinyali

İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ise İran’la yapılan anlaşmadaki maddelerin ağırlaştırılmasına yeşil ışık yaktı. Conte, “Taahhütlerimizden kaçınmıyoruz ama daha sert bir yönde de olsa bunu güncellemeye hazırız” ifadelerini kullanırken, ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesinde Amerikan istihbaratından İran’ın nükleer faaliyetlerine ilişkin yeni bilgiler gelmesi halinde yeniden değerlendirme yapacaklarını belirttiğini vurguladı.

Zarif’ten koşul vurgusu

ABD ile İran arasında uluslararası nükleer anlaşmanın güncellenmesi ve yaptırımlara ilişkin bir müzakere sürecine girilip girilmeyeceği konusu ise belirsizliğini koruyor. Trump’ın “önkoşulsuz görüşmeye hazırım” dediği süreçle ilgili ülke basınına konuşan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif olası görüşmelere kapıları kapatmasa da önceliğin müzakere değil koşulların belirlenmesi olduğunu savundu. ABD’yi müzakereler için “güvenilmez” olarak tanımlayan Zarif, bu ülkenin İran’ın petrol satışını ise durduramayacağını vurguladı.

Çalışma Bakanı azledildi Ekonomik sorunlardan kaynaklanan sokak gösterilerine sahne olan, ABD yaptırımlarıyla da yeni bir darbe alan İran’da Çalışma Bakanı Ali Rebii görevinden azledildi. “Direniş ekonomisine uygun hareket etmeme, görev sorumluluklarını yerine getirmeme” suçlamalarıyla hakkında gensoru verilen Rebii, mecliste 111’e karşı 129 vekilin oyuyla güvenoyu alamadı. Sert tartışmaların yaşandığı oturumda kendisine yöneltilen eleştirileri “Ülkedeki sorunlardan bütün yetkililer sorumlu olmalı” sözleriyle yanıtlayan Rebii şeffaflık sağlanarak halka yolsuzlukla mücadele edildiği mesajının verilebileceğini savundu. Geçen yıl sonunda başlayıp yer yer süren protestolarla sarsılan İran’da son haftalarda da ekonomik sorunlardan kaynaklanan eylemler dikkat çekiyor. İran’da Anayasayı Koruyucular Konseyi Başkanı, ay başında Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ekonomi ekibini gözden geçirmesini istemişti.