Başarısız Tüp Bebek ve Nedenleri

Tüp bebek tedavisi diğer yardımcı üreme tekniklerini denemiş olan ve doğal yollarla bile gebe kalamayan çiftlere uygulanan bir tedavidir. Bu tedavi sperm sayısı 10 milyonun altında olan erkek hastalarda, ileri derecede sperm şekil bozukluğu olan erkeklerde, iki yumurtalık kanalında birden tıkanıklık olan ve kısırlık tedavilerine yanıt vermeyen kadınlarda uygulanabilen bir yöntemdir. Erkek hastaların yumurtaların toplanacağı gün sperm vermesi ve eşine manevi açıdan destek olması gerekir. Bu çalışmalar tüp bebek tedavisinde gebeliğin oluşturulması açısından başarı oranı arttırmaktadır. Tüp bebek tedavisinde hastalara uygun olan kısa ve uzun ilaç protokolleri, mikro doz ilaç protokolü ile ilaçsız tüp bebek tedavisi gibi yöntemler uygulanır. Bu yöntemlerin hangisinin uygulanacağına hastaların detaylı incelenmesinin ardından karar verilir.

Tüp bebek tedavisinin aşamaları nedir?

Tüp bebek tedavisine başlamadan önce çiftlerin uygulanacak tedavi yöntemlerini incelemeleri ve bu konuda yeterli bilgi sahibi olmaları gerekir. Tüp bebek tedavisi genel olarak dört aşamadan oluşmaktadır. Tedavide ilk olarak kadının yumurtalıkları uygun ilaçlarla uyarılmakta ve yumurta sayısının artması sağlanmaktadır. Kadınlarda normal olarak ay içinde bir tane yumurta hazır hale gelir. Bu tedavide başarıyı arttırmak için, daha fazla yumurta sayısına ulaşılmaktadır. Yeteri kadar yumurta oluşturulduktan sonraki aşamada olgunlaşmış ve istenen düzeye gelmiş olan yumurtalar, genel anesteziyle uzman kontrolünde toplanır. Toplanmış olan yumurtalar özenle seçilmekte ve ayrılmaktadır. Ayrılan yumurtalar özel bir kabın içinde saklanmaktadır. Bu işlem yapılırken erkek ise laboratuvar ortamında sperm vermelidir. Spermlerin içerisinden canlı ve hareketli olanlar ayrıştırılır. Tedavinin bundan sonraki aşamasında erkekten alınan spermler laboratuvar ortamında yumurtalarla döllendirilir. Burada spermler 24 saatte yumurtaları döller.Uygun ortamda bekletilen döllenmiş hücrelerden embriyo elde edilir. Embriyolog tarafından embriyoların kontrol edilmesinin ardından, uzman kontrolünde yapılan bir operasyonla kadının rahmine transfer edilmektedir. Bu işlem yapılmadan önce hastaların bol su içmesinde yarar vardır. 

Tüp bebek uygulaması sonrasında neler olur?

Tedavinin aşamaları bittikten sonra, gebeliğin oluşması için bekleme dönemine geçilir. Bu süre ortalama olarak 2 hafta kadar devam eder. Tedavi uygulanmış olan kadına gebelik testi yapılır ve tedavinin başarısı izlenir. Bu testin sonucuna göre kadında gebelik oluşmazsa, uygulanan tüp bebek tedavisinin başarısızlığı söz konusu olur. Bu tespit edildiğinde tüp bebek tedavisi sonlandırılır. Testin sonucu pozitif çıktığında, tüp bebek tedavi süreci devam eder. Kadına progesteron tedavisi yapılır. Bu tedaviyle gebelikte olası düşüklere karşı önlem alınmış olur.

Tüp bebek tedavisi başarısızlıkla sonuçlandığında

Çiftlere yapılan tüp bebek tedavisi 3 defa başarısızlıkla sonuçlandığında, tüp bebek başarısızlığı olduğu söylenebilir. Bunun sebebi ise, tam olarak bilinmemektedir. Ancak başarısızlıkta bazı etkenlerin etkili olduğu düşünülür. Tüp bebek tedavisinde rahimden kaynaklanan sebepler (rahim kanseri vb.) anormal immünolojik yanıt, kan pıhtılaşma bozukluğu gibi kadınla ilgili hastalıklar, aileden kaynaklanan genetik bozukluklar, tüplerde sıvı birikimi ve endometriozis gibi etkenler gebelik oluşumunu engelleyen unsurlardır. Tüp bebek çalışmalarında yaşanan gelişmelere rağmen başarısızlığa sebep olan pek çok faktör vardır.

Tüp bebek başarısızlığının sebepleri nedir?

Bu başarısızlığa sebep olacak ilk etken embriyo yapısındaki genetik bir bozukluktur. Laboratuvar ortamındaki uygunsuzluk ya da embriyonun dış kabuğunun çatlama yapamayacak kadar kalın olması buna neden olabilir. Başka bir neden ise kadında rahim bozukluklarıdır. Bu bozukluklar arasında rahimde yapışıklıklar, miyom, kürtaj, polip gibi etkiler sayılabilir. Bu yüzden embriyo rahme tutunamayabilir. Bunun yanında çikolata kistleri, iltihaplı sorunlar ve karın içindeki yapışıklıklarda gebeliğe engel olabilir.

Tüp bebek tedavisinde başarısızlıkları önlemek için neler yapılabilir?

Paternal lenfosit aşısı: Tüp bebek başarısızlığının yapılan araştırmalara göre bağışıklık sisteminden kaynaklanan bozuklukların etken olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Erkekten alınan kan örneğinde lenfosit hücreleri ayrıştırılarak, kadının koluna dört farklı bölgeden enjekte edilir. Bu uygulama tüp bebek tedavisinden önce 3 defa, tedavinin yapılmasından sonra 2 defa uygulanır. Tedavideki amaç rahimde gelişen bebeğe zarar verecek bağışıklık hücrelerinin oluşumunu önlemektir. Tüp bebek başarısızlıklarında uygulanan bu yöntemin bebeğe ve anneye bir zararı yoktur.

Yardımcı tomurcuklanma laserle: Tüp bebek tedavisinde başarıdaki en önemli etkenlerinden birisi döllenmiş yumurtanın rahim içinde tutunmasıdır. Bunun sağlanması için embriyoyu çevreleyen dış tabakanın yani zonanın incelerek kaybolması gerekir. Bu laboratuvar koşullarında dışarıdan zona tabakasına bir pencere açılıp kolay bir hale getirilmektedir.

Yapay rahim içi uygulaması: Tüp bebek tedavisinden önce biyopsi ile rahim iç duvarından endometriyel hücreler toplanmaktadır. Laboratuvarda üretilen bu hücreler tüp bebek tedavisinde elde edilen embriyoların gelişmesi için besinden zengin olan doğal bir ortama dönüştürülür.

Blastosit transferi: Embriyonun rahme tutunmadan önceki durumu olan blastosit aşamasında embriyonun rahme tutunup gebelik oluşturma potansiyelini arttırır. Bu yüzden gelişimi yüksek embriyo transferi için 5. ya da 6. günde uygulanır.

Akupunktur: Bu alternatif yöntemde tüp bebek tedavisinde başarıyı arttıran bir uygulamadır. Uygulanan tedavide kadının strese karşı dayanıklılığı arttırılır.

Reiki: Destekleyici tedavi olarak kabul edilen reiki hem ruhsal hem de fiziksel iyileşmeyi sağlayıp, tedavinin başarısına olumlu yansımalar yapan bir yöntemdir.

Antioksidanlar: Hücreler olumsuz etkilerden dolayı yaşlanmaktadır. Antioksidanların kullanılması hücrelerdeki yaşlanmayı durduran bir yöntemdir. Bu yüzden tüp bebek tedavilerini desteklemektedir.

İlk tüp bebek tedavisinde başarısızlık normal kabul edilir mi?

Çiftlere yapılan ilk tedavide başarısızlık normal olarak kabul edilir. Tüp bebek tedavisini ertelemek, kadınların gebelik şansını azaltır. Erkekler için önemli sayılmayan yaş faktörü, kadınlar için son derece önemlidir. Kadının yaşı ilerlemiş bir dönemde olursa, tüp bebek tedavisinde birkaç deneme yapılabilir. İlerlemiş yaşlarda yumurtalıkların işlevi azaldığından, yumurtalıklarda olan genetik sorunlar yüzünde gebelik engellenmektedir. 

Kaynak: Bülent TIRAŞ