Bakan Yıldız 25 dakika konuştu, yine açıklayamadı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, "12. Uluslararası Petrol, LPG ve Teknoloji Fuarı" na katıldı. Bakan Yıldız fuarın açılışında yaptığı konuşmasında Salı günü Türkiye çapında yaşanan elektrik kesintisine değinerek, “Türkiye'de özellikle bir önceki gün elektrik dağıtım sisteminde ve iletim sisteminde, özellikle iletim sisteminde bir çökme oldu. Bunu son derece önemli buluyoruz. Arkadaşlarımızla yaptığımız ve Slovakya seyahatini yarıda kestiğimiz, sabah 4'e kadar yaptığımız toplantılarda ve dün yaptığımız toplantılarda bir teşhis koyduk. Nereden kaynaklandı bunun teşhisini koyduk. Yaklaşık 51 bin 700 kilometrelik iletim hattının 126 bin mw'lık trafo gücüyle beraber, 70 bin megawatlık bir üretim santralarının enterkoneksiyonunu yapıyor. Birer saniye arayla Atatürk Barajı'ndan, Çukurova bölgesinden ve Elbistan'dan çıkan hatların aştığını görüyoruz. Birer saniye arayla. Çukurova Bölgesi'nin izole bir hale gelmesiyle beraber, batıda ki İzmir Aliağa bölgesindeki santralların peş peşe çıkması böyle bir çöküşün tetiklemesine sebep oldu. Vakayı okuyoruz ama hangi sebeplerden olabileceğiyle ilgili araştırmalarımız devam ediyor. Bir kısım olasılıklar var" dedi.

Bakan Yıldız, “1 dakika 60 saniye, 1 saat 3 bin 600 saniye, 1 günde 86 bin 400 saniye var. Bütün bu üç tane olumsuzluğun aynı ana rast gelebilmesinin ihtimali normalde 86 bin 400'de 1. 33 yıllık yalnızca işi iletim olan arkadaşlarımıza sorduğumuzda, böyle bir olasılığın şu ana kadar gerçekleşmediğinden bahsettiler" diye konuştu.

'BU TEKNİK OLARAK YADIRGANACAK BİR DURUM DEĞİL'

Taner Yıldız, 1999 depreminde elektrik iletim kanallarında fiziken bir kısım çökmeler olduğuna işaret ederek, “Bu sistem Avrupa'nın ikinci büyük şebekesidir. Toplam 1.2 milyon kilometrelik iletim ve dağıtım hattı olan ve atmosfere açık olan bir işletmedir. Biz başında da, 'ister teknik gerekçelerle, isterse başka gerekçelerle bunu ne olursa olsun saniye saniye görüntüleme imkanımız var. Geriye dönük bütün detaylarımıza baktığımızda. Bir iletim hattının Atatürk Barajı'ndan Yeşil Hisar, onun üzerinden Konya'ya giden iletişim hattından sonra, aşan bir hattın 17 salise sonra aştığını görüyoruz. Sistem kendini korumak için gerekirse frekans seviyelerini, gerekirse gerilim dalgalanmalarını ve dolayısıyla salınımlarının her birini tek tek gözlemliyor. Bunu lokalize etmek için, belli bir bölgeye hapsetmek için sistem bu şekilde çalışıyor, Türkiye'nin geneline yayılmasın, sirayet etmesin diye. Avrupa Birliği ülkeleriyle yaptığımız senkron çalışma tabi ki kendisini korumak için otomatik tarzda davranacak. Bu teknik olarak yadırganacak bir durum değil" dedi.

'BUNUN SEBEBİNİ NET OLARAK BÜTÜN DETAYLARIYLA BERABER TEKRAR KAMUOYUYLA PAYLAŞACAĞIM'

Bakan Yıldız, grafiklerle, Aliağa Bölgesinde bir birini ardı ardına tetikleyen yapının frekans indirimiyle beraber, frekansın düşmesiyle beraber olduğunu gözlemlediklerini ifade ederek şunları kaydetti: “Ama bunu tetikleyen sebebin ne olduğunu, müdahale mi, teknik gerekçelerle mi yoksa bir manipülasyonla mı alakalı olduğunu, şu anda nihai cümleyi kullanmıyoruz ve söylemiyoruz. Çünkü bununla alakalı da ayrı bir ekiple çalışmaya devam ediyoruz. Türkiye'nin enerji üretim sistemi Avrupa Birliği üyesi ülkeler tarafından kabul görmüş bir sistemdir. Burada kullanılan roleler, her birisi batılı standartlarla kullanılan rolelerdir. O açıdan sistemimize güveniyoruz. Ekibimize güveniyoruz. Ama bunun sebebini net olarak bütün detaylarıyla beraber tekrar kamuoyuyla paylaşacağımı söylemem lazım"

'BU KONUDA Kİ ÇALIŞMALARIMIZIN DEVAM ETTİĞİNİ SÖYLEMEM LAZIM'

Taner Yıldız, Saat 10.36'da başlayan yapının çok kısa saniyeler mertebesinde sistemin çökmesine sebep olduğunu ifade ederek, “Saat 14.00 itibariyle sistemin yüzde 50'si, saat 16.30 itibariyle yüzde 90'ı ve saat 20.00 itibariyle sistemin yüzde 100'ü aynı şekilde devreye alınmıştır. Bu açıdan, sanayicilerimizin, vatandaşlarımızın bundan tabi ki tesir altında kaldığını biliyorum. Bütün kurumlarımız adına da, bütün sistem adına da, arkadaşlarım adına da tekrarlanamayacağını inşallah, bu konuda ki çalışmalarımızın devam ettiğini söylemem lazım" diye konuştu.

Bakan Yıldız fuarın açılış konuşmasının ardından gazetecilerin Türkiye çapında gerçekleşen elektrik kesintisiyle ilgili sorularını yanıtladı.

Yıldız, kesintinin sebebinin siber saldırı mı olduğu şeklindeki soruya “Böyle bir cümleyi kullanmam için erken. Bu ihtimal dahilinde midir? İhtimal haricinde değildir. Hele hele Türkiye'de bir şifreleme yaptığınızda, bir kriptolam yaptığınızda, bunun deşifresinin hemen yanı başınızda olduğunu hep beraber biliyoruz. Mühendislikte bu bilinir bir şeydir. TEİAŞ sisteminin siber bir saldırıya açık olup olmadığını bu cümlelerle açıklayabilirim. Yani bir yerde şifre varsa, bir yerde kripto varsa özellikle 17 ve 25 Aralık sürecinde bunların ne kadar delik deşik edildiğini hep beraber gördük. Sistemin koruma altına alınmasıyla alakalı, her hangi bir tehdit altında bulunmamasıyla alakalı ayrı bir ekibimiz çalışıyor. Ama buna siber saldırıdır diyebilmem için, bu sistemin, bu arızanın tetiklenmesine sebep budur demem için şu anda erken" yanıtını verdi.

Kesintinin sebebinde ne varsa bütün açıklığıyla kamuoyuyla paylaşacaklarını aktaran Bakan Yıldız siber saldırı konusunda, “Ama bunu söylersem kamuoyunu yanlış yönlendirmiş olurum" dedi.

'KESİNTİNİN MALİYETİ'

Taner Yıldız, bir gazetecinin kesintinin maliyetini sorması üzerine, “Toplamının 157 milyon lira civarında olduğunu söyleyen bir sivil toplum örgütümüz oldu. Ama bizim şu anda uğraştığımız tamamen kendi sistemimizin toparlanmasıyla alakalıdır. Birinci gün bu sistem toparlanmıştır. Geriye dönük bunların sebeplerinin tespiti için çalışmalarımız devam etmektedir. Yalnızca Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı'nın uhtesinde olan bir konu değil o. Bununla alakalı da çalışmalarımızı yapacağız" şeklinde yanıt verdi.

Bakan Yıldız kesintinin, bir çok olumsuzluğun bir araya gelerek tersine sinerjiyle beraber olduğunu ifade ederek, “Biz başka ülkelerden örnek vermiyoruz ama bunun yalnızca Türkiye'de olmuşcasına kamuoyuna bilgi verilmesini doğru bulmuyoruz. 2003'te ABD'de 36 saatlik bir kesinti oldu. Onlarda oldu, bizde de olması normaldir demiyorum. Bunları çok açık ve net olarak söylüyorum. Ama bunun atmosfere açık işletmelerde olabileceğini, bir çok olumsuzlukların da bir araya gelerek olabileceğini… İtalya, İsviçre, Avusturya, Slovenye ve Hırvatistan'da 55 milyon insan 18 saat elektriksiz kaldı. Bu batılı ülkelerde de karşılaşılan bir şeydir" dedi. Bakan Yıldız en gelişmiş ülkelerde dahi böyle bir şeyin olabileceğini söyledi.

'GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALIYORUZ'

Yaşanan kesintinin eski terazilere benzetilebileceğini belirten Bakan Yıldız, “İki kefeli terazi, yük kadar, karşıda ki ağırlık kadar, karşısına ağırlık atmanız lazım. Yani tüketim kadar üretiminiz olması lazım. Türkiye'de son 3 yılda arz tüketimden daha fazladır. Üretim santraları son 3 yılda 12 bin megawatt daha fazla üretime sahip olmuştur. Bu arızanın, bu sistem çöküşünün üretim arzıyla yakında uzaktan alakası yoktur. Tam tersine arz talepten fazladır. Ama bu terazinin bu saniyeler mertebesinde dengede tutulması lazım. O yüzde bir kiloyu üzerinde aldığınız anda tersine bir işlem gerçekleşiyor. Sebepleri netleşti ama tetikleyen konu nedir onun üzerinde çalışıyoruz. Gerekli önlemleri alıyoruz" dedi.

'ELEKTRİĞİN AZI ÇOK ZARARDIR, ÇOĞU DA AZ ZARARDIR'

Bir gazetecinin, elektrik kesintisi sırasında Adana ve Gaziantep'den yoğun talep geldiğini şeklinde ki sorusuna Bakan Yıldız şu yanıtı verdi: “Adana ve Gaziantep bölgesinde ki arz saat 10.36 itibariyle 5 bin 200 megawatt, talep 2 bin 500 megawatt. Tam tersine üretim tesisleri tüketimden daha fazla üretim yapıyorlar. Elektriğin azı çok zarardır, çoğu da az zarardır. Aynen doğalgaz da olduğu gibi. Dengesini tutturmamız lazım. O yüzden tüketildiği kadar üretilmek üzerine kurulmuştur. Hazır bekliyor üretim tesislerinde. Gaziantep ve Adana bölgelerinin de ki üretim tesislerinin izole olduktan sonra bir kısmının da buradan çıktığı anlamına geliyor"

Bakan Yıldız, kesintiden zarar görenlerin bir tazminat hakkının ortaya çıkıp çıkmadığının sorulması üzerine, “Şu anda çıkmıyor. Yapılan sözleşmeler bu çerçevede" diye yanıt verdi.