AYM’nin 7 üyesinden Sayıştay eleştirisi

Mahkeme üyeleri, CHP’nin kamu şirketlerinde Sayıştay denetimini sınırlandıran “torba yasanın” iptali istemiyle açtıkları davada, Sayıştay denetiminin yürütmenin yani hükümetin halka ve yasama organına hesap verme sorumluluğunun en önemli aracı olduğuna dikkat çekti. Üyeler, Sayıştay denetiminin sınırlandırılmasının “demokratik devlet ilkesine” zarar vereceğine vurgu yaptı.

Hükümet, Türkiye Varlık Fonu’nun Sayıştay denetiminin dışına çıkarılması karşısında, “bağımsız denetim var” savunması yapıyor. Oysa düzenlemenin altyapısını hazırlayan yasaya göre, fonun bağımsız denetimden geçmiş mali tabloları ile faliyeleri bir kez de Başbakan tarafından görevlendirilecek 3 merkezi denetim elemanı tarafından denetleniyor. Yani “bağımsız denetimin de denetimi” var. Yine yasaya göre fon, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından da denetlenecek. Ancak komisyon da bu denetimi sadece Başbakanlık tarafından gönderilen denetim raporları üzerinden yapabilecek. Oysa Sayıştay denetimi olsaydı komisyon Sayıştay’dan gelecek raporlar üzerinden denetim yapabilecekti. Şimdi ise sadece Başbakanlık’tan gelen raporlar üzerinden denetim yapılabilecek.

Sınırlama geldi

Benzer bir düzenleme ile ilgili Anayasa Mahkemesi’nden dün dikkat çeken bir gerekçeli karar çıktı. Sayıştay denetiminin önemi Anayasa Mahkemesi’nin 5 üyesinin “karşı oy” yazısı ile bir kez daha gündeme geldi.

Hükümet, “torba yasa” ile kamu payı yüzde 50’den az olan şirketlerin Sayıştay tarafından denetlenmesine sınırlama getirmişti. Sayıştay, bu şirketlerin denetimini sadece kendisine gönderilen “bağımsız denetim raporları” üzerinden yapabiliyor. Sayıştay’ın kendisi ayrıca bu şirketleri denetleyemiyor.

Anayasa Mahkemesi, CHP’nin yasanın iptali istemiyle açtığı davayı reddetti. Karar dün Resmi Gazete’de yayınlandı. Ancak mahkemenin 17 üyesinden 7’si karara muhalif kalarak, “karşı oy gerekçesi” yazdı.

Üyeler, “Sayıştay denetimi, demokratik devlet ilkesinin bir gereği olarak yürütmenin, halka ve yasama organına hesap verme sorumluluğunun işlevselleştirilmesinin en önemli araçlarındandır” vurgusu yaptı. Sayıştay’ın kamu kaynaklarının kullanımına ilişkin denetim yetkisinin ortadan kaldırıldığına işaret eden üyeler, “Dolayısıyla yasama organının yürütmenin bütçe ile ilgili işlemlerini kanunlara uygun bir şekilde yürütüp yürütmediğini denetleme imkanını sınırlayarak demokratik devlet ilkesine zarar verildiğine” dikkat çekti.