AYM: ‘Barışçıl gösteriye para cezası kesilemez’

Anayasa Mahkemesi, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam edilmesinin yıldönümünde Eskişehir’de düzenlenen protesto yürüyüşüne katılan 5 kişiye trafiği aksattıkları gerekçesiyle kesilen “idari para cezasını” haksız buldu. Bu cezayla başvurucuların toplantı ve gösteriyi yürüyüşü haklarının ihlal edildiğine hükmeden Yüksek Mahkeme, kararında “Temel hakka müdahaleyi haklı kılacak ve emrin amacı olan kamu güvenliğinin, kamu düzeninin bozulduğunun veya bozulma tehlikesinin bulunduğunu da yetkili mercilerin kararlarında gösterilmesi gerekmektedir. Özellikle gösterinin barışçıl niteliğini, çatışan haklar arasında kurmaya çalıştığı dengeleme sırasında gözönüne alınmamıştır” değerlendirmesini yaptı.

2014 yılında Eskişehir’de Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam edilmesinin yıldönümünde anma toplantısı ve protesto gösterisi düzenlendi. Yürüyüş sırasında araç ve tramvay trafiği 20 dakika boyunca kesildi. Eylemi takip eden polis, yürüyüşe katılanlardan Rıza Gökçen Erus, Sultan Şahbaz ve Aslıhan Uludoğan’a yolu trafiğe kapattıkları gerekçesiyle 356 TL trafik idari para cezası verdi. Erhan Yıldız ve Barış Gençyılmaz hakkında ise tramvay yolunu kapatmaları nedeniyle 189’er TL yaptırım uygulandı.

‘Bu ceza hak ihlalidir’

Başvurucuların şikayetini değerlendiren Anayasa Mahkemesi, söz konusu idari para cezaları nedeniyle eylemcilerin toplantı ve gösteriyi yürüyüşü haklarının ihlal edildiğine karar vererek, cezaların iptali için yeniden yargılama kararı verdi. Anayasa Mahkemesi’nin, usulüne uygun olarak verilmiş bir emre aykırı davranışın varlığını tek başına temel hak ve özgürlüklere müdahale için yeterli kabul etmediği vurgulanan kararda, “Temel hakka müdahaleyi haklı kılacak ve emrin amacı olan kamu güvenliğinin, kamu düzeninin bozulduğunun veya bozulma tehlikesinin bulunduğunu da yetkili mercilerin kararlarında gösterilmesi gerekmektedir. Somut olayda, tramvay yolunun kısa bir süre kapatılması suretiyle emre aykırı davranışın kamu düzenini ne şekilde bozduğu ve başkalarının haklarını ne ölçüde etkilediği, ilgili ve yeterli bir gerekçeyle ortaya konamamıştır. Bir başka deyişle kamu düzenini katlanılmaz ölçüde zora sokan, toplantı ve gösteriyi yürüyüşü hakkının kullanılmasının ötesine geçen sonuçların doğduğu ispatlanmamıştır” denildi.

Eskişehir’deki hakimliğin kararlarında 450 kişilik grubun yolu kapattığı, içinde ambulansın da olduğu araçların ilerleyemediği ve geri döndüğünün belirtildiği anımsatılan kararda, “Ancak kararlarda, başvurucuların eylemi nedeniyle trafiğin akışındaki aksamanın süresinin 20 dakika gibi kısa bir süre olduğu dikkate alınmamıştır. Yine derece mahkemesi, özellikle gösterinin barışçıl niteliğini, çatışan haklar arasında kurmaya çalıştığı dengeleme sırasında gözönüne almamıştır” ifadesi kullanıldı.