Avrupa’ya ‘neolitik’ köprü

Anadolu’da bulunan tarihöncesi çağlardan kalan kalıntılar, Türkiye ile Avrupa arasında bir köprü oluşturuyor. Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki kültürler arası diyalog çalışmaları kapsamında bu köprünün bir belgesel filmi çekildi. “Taşlar Yerinden Oynuyor / Moving Stones” isimli proje, Anadolu’nun mirasını kayıt altına alıyor. Projenin tanıtım toplantısı dün çevrimiçi olarak yapıldı. Toplantıya Dr. Bayram Balcı, projenin danışma kurulu üyesi, arkeolog Dr. Martin Godon, Prof. Dr. Mehmet Özdoğan ve filmin yönetmeni Enis Rıza katıldı. 

Neolitik Çağ: Neolitik çağ, insanlığın avcılık ve toplayıcılığa dayalı gezginci yaşamdan, üretime dayalı yerleşik yaşama geçtiği kabul edilen bir dönem. Mimari, sanat ve zanaatlar, uzmanlaşma, işbölümü, örgütlenme gibi birçok olgu temelinde yeni bir düzenin kurulduğu, uygarlaşma serüveninin aşamalarından biri.

Türkiye’deki neolitik kazıların geçmişi çok geriye gitmiyor. Ancak buna karşın tarihin akışını değiştirmeye yetip de artıyor denilebilir. Bu kazıların yankı yaratması yıllar önce Çatalhöyük’le başlarken, son olarak Göbeklitepe kazıları Anadolu’nun neolitik zenginliğini iyice gözler önüne serdi. Doğal olarak Anadolu’daki neolitik tarih bu iki yerle sınırlı değil. Bu arkeolojik belgeselde yönetmen Enis Rıza, 39 kazı alanı, 27 müze gezdiklerini söylerken, 47 bilim insanı ve 23 yerel halktan insanlarla söyleşiler yaptıklarını belirtti. Rıza, kalıntılarda her geçen gün yeni buluntular yapıldığını ifade etti. Bu nedenle belki de 5-10 sene sonra yeni bir belgesel daha çekilmesinin gerekebileceğini dile getirdi.

Bu kazıların şöyle bir önemi var: Doğu’dan Batı’ya ilerleyen halklar, kendi kültürlerini de beraberinde götürüyor. Bunlar, kazılarda buluntularla ortaya çıkmış durumda. Kendi kültürlerini götüren uygarlıklar, orada daha önceden bulunan uygarlıklarla da etkileşime giriyor. Bu projenin sloganı da bu nedenle “Avrupa’nın Neolitik Köprüsü: Anadolu” olarak belirlenmiş. 

Projenin lider kurumu, bünyesindeki Arkeoloji Bölümü ile kuramsal ve uygulamalı çalışmalar yürüten bir araştırma kurumu olan “IFEA / Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü. Ayrıca, İMEÇE (İnsan, Mekân, Enerji ve Çevre Derneği) ve BABİL (Toplum, Kültür, Sanat Çalışmaları ve Belgesel Sinema Derneği) de projeye dahil olan iki sivil toplum kuruluşu. Projenin internet sitesi: https://neolithic-bridge.org/