Ateşli silahlar 300 binin üzerinde can alıyor

Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilal Özcebe, dünyada her yıl 300 binin üzerinde kişinin ateşli silah nedeniyle hayatını kaybettiğini belirterek, ''200 binin üzerinde insan ateşli silahlarla öldürülmekte, 50 bin civarında insan ateşli silahlarla intihar etmekte, 60-90 bin insan ise silahlı çatışma ve savaşlarda öldürülmektedir. 1 milyonun üzerinde insan da ateşli silahlarla yaralanmakta'' dedi.

Özcebe, yaptığı açıklamada, ateşli silahların, yaralanma ve ölüme yol açması, önlenebilir olması nedeniyle ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu söyledi.

Pek çok kişinin güvenliğini sağlamak için silah sahibi olmak istediğini belirten Özcebe, silah sahibi olmanın ''güvenliği getirmeyeceğini'', silah kullanımının her geçen gün artmasının endişe verici olduğunu dile getirdi.

Hilal Özcebe, şöyle devam etti:
''Her gün silah nedeniyle gerçekleşen tahmini bin ölümün yaklaşık 250'si savaşlarda veya silahlı çatışmada meydana gelmekte, geri kalanının yüzde 56'sı cinayetler, yüzde 14'ü intiharlar ve yüzde 5'i kaza ile olan ölümlerdir. ABD'de yapılan bir çalışmada, evde bir silah bulundurulmasının ev halkından bir kişinin cinayet, intihar veya kaza sebepleriyle ölme riskini yüzde 41, kadınların silah ile ölme riskini ise üç kat artırdığı tespit edilmiştir. Diğer araçlarla yapılan saldırılarla karşılaştırıldığında, ateşli silahlarla gerçekleştirilen bir saldırının ölümcül sonuçlara yol açma olasılığı 12 kat daha fazladır.''

BM Gıda ve Tarım Örgütü'nün yaptığı bir araştırmaya göre, dünyadaki acil açlık sorununun en önemli nedeninin silahlı çatışmalar olduğunu belirten Özcebe, ''Acil gıda gereksinimlerinin yüzde 35'inin nedeni silahlı çatışmalardır'' dedi. Özcebe, her yıl çatışmalarda meydana gelen ölümlerin yüzde 60-90'ının hafif silahlarla gerçekleştiğini ifade ederek, ''Silahlı çatışmalar sona erdikten sonra da silahların toplumdaki varlığını sürdürmesi bireylerin birbirlerine uyguladığı şiddet düzeylerinin yüksek olmasına yol açmaktadır'' diye konuştu.

"875 milyon silahın yüzde 74'ü sivillerin elinde"

Dünya genelinde ''dolaşımda olan 875 milyon silahın yüzde 74'ünün sivillerin elinde'' bulunduğuna işaret eden Özcebe, ''Yüzde 22,9'u hükümet ve silahlı kuvvetlerde, yüzde 3'ü poliste, yüzde 0,1'i silahlı muhalif gruplarda bulunmaktadır'' şeklinde konuştu.

HÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilal Özcebe, dünyada her yıl 300 binin üzerinde kişinin ateşli silah nedeniyle hayatını kaybettiğini belirterek, ''200 binin üzerinde insan ateşli silahlarla öldürülmekte, 50 bin civarında insan ateşli silahlarla intihar etmekte, 60-90 bin insan ise silahlı çatışma ve savaşlarda öldürülmektedir. 1 milyonun üzerinde insan da ateşli silahlarla yaralanmakta'' dedi.

Özcebe, ''öldürülerek vurulan on kişiden dokuzunun, erkek çocuklar veya genç erkekler olduğunu, 2001-2004 yılları arasında on binlerce çocuk askerin, 60 ülkenin silahlı kuvvetlerinde kullanıldığına'' dikkati çekti.

Silah sahibi olma isteği ya da silah kullanma davranışının erkeklerde daha sık görüldüğünün altını çizen Özcebe, şunları söyledi:
''Erkeklik göstergesi olarak görülen silah sahibi olma ya da taşıma davranışı, sosyal olarak erkeğe yüklenen roller arasındadır. Kadınlarda silah taşıma daha az görülmekle birlikte, silahla yaralanma ve ölümlerde kadınlar, önemli bir risk grubunu oluşturmaktadır.
Türkiye'de ise yaklaşık olarak 10 kişiden birinin ruhsatlı ya da ruhsatsız silah sahibi olduğu tahmin edilmektedir. Son yıllarda özellikle adolesanlarda silah taşıma eğiliminin arttığı bilinmektedir. Örneğin, 'TBMM Türkiye'de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde ve Ceza–İnfaz Kurumlarında Bulunan Tutuklu ve Hükümlü Çocuklarda Şiddet ve Bunu Etkileyen Etkenlerin Saptanması Araştırma Raporu'nda gençlerde ateşli silah taşıma yüzde 5,9 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin yüzde 55'i güvensiz bir ortamda bulunmalarını, yüzde 20'si kendilerini daha iyi hissetmelerini, yüzde 7'si filmdeki insanların örnek olmasını, yüzde 4'ü ise arkadaşlarının da silah taşımasını ateşli silah taşımalarına neden olarak göstermiştir.
2007 yılında ateşli silah mermilerinin sebep olduğu 873 kazanın 353'ü (yüzde 40) 15-29 yaş grubunda meydana gelmiştir.''

"Silaha ulaşılabilirlik zorlaştırılmalı"

Silah kullanım oranlarını azaltabilmek için topluma bireysel silahlanmanın risklerine ilişkin eğitimler verilmesi gerektiğini, insanların silah taşımaya dair algılarının değiştirilmesi gerektiğini, bunun en etkili yolunun da ''silaha ulaşılabilirliği zorlaştırmak'' olduğunu vurgulayan Özcebe, şöyle dedi:
''Bunun için, silah ticaretini tüm aşamalarında 'imalat, aracılık, nakil vb' denetimi artırılmalı. Ruhsat almak zorlaştırılmalı, kişiler geçmişlerine yönelik denetimlerden geçirilmeli, kişilerden silaha gereksinim duyduklarına dair kanıt sunmaları istenmeli.
Her silahı kullanıcısı veya saklandığı silah deposuna göre kayıt altına alarak merkezi bir veri tabanı oluşturulmalı, polis gibi güvenlik görevlilerine silahı ne zaman kullanacakları konusunda eğitim verilmeli ve silahlarıyla işledikleri istismar suçlarından sorumlu tutulmaları sağlanmalı. Polis tarafından ele geçirilenler ya da silahsızlanma programlarında toplananlar dahil fazlalık durumundaki silahlar imha edilmeli, af veya geri satın alma gibi yöntemlerle toplumdaki silah sayısı azaltılmalı
Silahlı suçlarla para kazanmaya yönelebilecek kişilere iş olanakları sunulmalı. Bireylerin güvenlik ihtiyacı ile silah satın alma davranışları üzerinde durulmalı, silah satışını direkt veya dolaylı yoldan destekleyen reklamlar yasaklanmalı. Ateşli silahlar yerine öldürücü olmayan güvenlik araçları 'biber gazı, alarm sistemleri vb' teşvik edilmeli. Önemli bir risk grubunu oluşturan gençlere yönelik özel çalışmalar yapılmalı, yasadışı yollardan silah elde etmelerinin önüne geçilmeli.''