Asıl başarı mutluluk

Hem Türkiye’de hem de dünyanın pek çok ülkesinde alternatif eğitim arayışları ve bunun sonucu olarak da farklı metotlar uygulayan eğitim kurumu sayısı artıyor.  İsrail’deki Hadera Demokratik Okulu’nun kurucusu Yaacov Hecht, bu arayış içindeki anne-babalara, “Alternatif eğitimin tek yolu demokratik eğitim değil, başka bir sürü cevap var. Ebeveynler alternatifler arıyorlarsa, doğru yoldalar. Kendi ihtiyaç ve beklentilerine uygun alternatifleri aramaya devam etmeliler’’ diyor.

Yaacov Hecht, Sabancı Vakfı ve Ashoka Türkiye’nin birlikte hayata geçirdiği “Fark Yaratan Sınıflar” projesi kapsamında “Eğitimde Yenilikçi ve Güçlendirici Yaklaşımlar: Öğrenme İçin Duygulara Yer Açmak” zirvesinde bir konuşma yapmak üzere bir süre önce Türkiye’deydi. Hecht, alternatif eğitim ve demokratik okullarla ilgili sorularımızı yanıtladı.

-Demokratik okul ne demek?

Dünyanın 60 ülkesinde,  iki bin demokratik okul bulunuyor. Bu okullara baktığımızda, üç ortak özellik ortaya çıkıyor:

Demokratik okullarda bütün öğrenciler öğrenme planlarını kendileri yaratıyor ve inşa ediyor.
Demokratik okullar, demokratik toplumlar talep ediyor. Okullarda bütün kararları çocuklar, ebeveynler ve öğretmenler dahil çalışanlar birlikte alıyor.

Demokratik okulların büyük çoğunluğunda öğrenciler çalışanlar arasından bir mentor seçiyor ve bu kişi çocuk ve ebeveynlerle yakından çalışıyor.

-Okulda kurallar nasıl alınıyor? Müfredat, ders kitabı vb. kimler nasıl belirliyor?

Bütün kararlar, okul meclisi tarafından alınıyor. Bütün çalışanlar ve çocuklar okul meclisinin üyeleri. Bazı okullarda ebeveynler de okul meclisinin üyesi oluyor. Okul meclisi her hafta toplanıyor ve okul ve öğrenme süreçleriyle ilgili bütün kararlar bu mecliste alınıyor.
Müfredat ise üç farklı şekilde oluşturuluyor:

-Öğretmenler tarafından yürütülen dersler: Öğretmenler “özgürlük akademisi” ilkesine bağlı kalarak neyi nasıl öğretmek istediklerini kendileri belirliyor. Çocuklar ise hangi derse gireceğinin seçimini dönem başında kendileri yapıyor. Girecekleri ve girmeyecekleri derslere bu şekilde karar veriyorlar.

-Öğrenciler tarafından yürütülen dersler: Öğrenenler, diğer öğrenenlere neyi nasıl öğreteceklerini belirliyor ve seçimi diğer öğrenenlere bırakıyor.

-Sınıf 2.0 Sistemi: Bu sistemde ise herkes hem öğretmen hem öğrenen durumunda. Buna “takım öğrenmesi” diyoruz. Topluluk olarak birlikte öğrenip öğretiyorlar.  
Son karar veren çocuk

-Ders seçimi nasıl yapılıyor? Öğrencinin dahil olması söz konusu mu?

Tüm okullarda öğrenen ve mentor oturup bir öğrenme planı üzerinde çalışıyor. Bazı okullarda ebeveynler de bu planı oluşturma sürecine dahil oluyor. Bütün durumlarda son karar verici çocuk oluyor.

-Okulunuzu bitiren öğrenciler ne yapıyor? Farklı sistemlere uyumda sorun yaşanıyor mu?

Demokratik okullardaki çocuklar seçim yapmayı ve yaptıkları seçimlerin sorumluluğunu almayı öğreniyor. Bu nedenle farklı sistemlere uyum sağlamakta bir sorun yaşamıyorlar. Çünkü çok önemli bir beceriyi edinmiş olarak yola devam ediyorlar: Karar vermek ve verdiği kararların sorumluluğunu almak. Yaptığımız araştırmalar, bunun yanında iki önemli kazanımı da gösteriyor:

1- Demokratik okullara giden çocuklar, yetişkinliklerinde okul hayatlarıyla derin bir olumlu bağlantı kurabiliyor. Okulda öğrendikleri, onları yetişkin hayatlarına hazırlamak için yeterli oluyor.

2- Toplumsal değişim için gönüllülük yapma oranları, demokratik okullara gidenlere göre yedi kat daha fazla.

-Öğrencilerin akademik başarısı nasıl ölçülüyor? Diğer okullarla kıyasladığınızda başarı düzeyiniz nedir?

Önce akademik olmayan başarı bizim için ne demek, ondan bahsedeyim. Akademik olmayan başarının bizim için 2 önemli göstergesi var: Şiddette azalma ve okulla ilgili yenilikçi fikirlerin ne kadarının çalışanlardan, idarecilerden ya da öğretmenlerden değil de öğrencilerden geldiği.
Akademik başarıyı ise geleneksel okulların ölçtüğü şekilde ölçüyoruz. Bir yandan da şunu biliyoruz: Bir öğrencinin başarısı, ailesinin sosyo-ekonomik durumuyla doğrudan ilişkili. Yola ilk çıktığımızda, akademik başarımızın yüksek olduğunu, çünkü öğrencilerin çoğunun sosyo-ekonomik açıdan avantajlı ailelerin çocukları olduğunu gördük. Şu anda, sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı bölgelerde de okullarımız var.
Bizim için asıl başarı, mutluluk. Eğer mutluysanız, şiddete başvurmazsınız ve yeni fikirler bulup uygularsınız. Bizim için önemli olan tam da bu.

-Demokratik okul olarak en önemli hedef nedir?

Farklının güzel olduğunu gösterebilmek.

Veliler okulun parçası -Velilerin okuldaki yeri nedir? Ebeveynler okulun çok önemli bir parçası. Ancak demokratik okullarda ebeveynlerin rolü, geleneksel okullarınkinden farklı. Demokratik okulları birlikte yaratmak, çocuklar için de ebeveynler için de yeni şeyler deneyimleyecekleri bir süreç. Bu yolculuğa birlikte çıkıp, birlikte keşfediyorlar.