Anayasa Mahkemesi 'kanun' bekliyor

Anayasa değişikliğiyle yapısı değiştirilen Yüksek Mahkeme, kuruluşuna ilişkin kanun çıkarılmadığı için çalışmalarında güçlük çekiyor. Anayasanın bazı maddelerindeki değişikliklerin halk oylamasında kabul edilmesinin ardından getirilen yenilikler, bazı yasalarda değişiklik yapılması ve yeni yasaların çıkarılmasıyla hayata geçirilecek. Anayasada yapılan değişiklikle Anayasa Mahkemesi'nin üye yapısı ve işleyişi değiştirildi. Bu doğrultuda Mahkeme'nin kuruluş ve görevlerine ilişkin yasalarda değişiklikler yapılması gerekiyor.

Yeni düzenlemeyle üye sayısı 17'ye çıkarılan Anayasa Mahkemesi, en az 13 üyeyle toplanabilecek, mahkemenin 14 veya 16 üyeyle toplanması ve 7'ye 7, 8'e 8 eşit oy çıkması durumunda ne olacağı henüz belli değil. Yüksek Mahkeme heyeti bu belirsizlikler nedeniyle şu anda yalnızca karar okuma yapabiliyor, elinde bekleyen 155 dosyanın incelemesini yapamıyor. Heyet bu nedenle Bakanlar Kurulu gündeminde bulunan Anayasa Mahkemesi'nin kuruluşuna ilişkin kanun taslağının bir an önce yasalaşmasını bekliyor.

Mahkeme, kuruluş kanunun ardından iç tüzüğünü yeniden hazırlayacak ve yeni çalışma düzenine göre yönetmelikler çıkaracak. Mahkeme yetkilileri bu nedenlerle hükümetin kuruluş kanunun bir an önce çıkarması gerektiğini belirtiyor. Öte yandan, Mahkemenin yasa çıkana kadar çalışmama yönünde prensip kararı aldığı iddialarının da gerçeği yansıtmadığı öğrenildi.
 

Bireysel başvuru hakkı

Anayasa'nın 148. maddesinde yapılan değişiklik ile ''bireysel başvuruları karara bağlama'' yetkisi de Anayasa Mahkemesi'nin görevleri arasına eklendi. Anayasa'ya eklenen geçici 18. maddeyle ''bireysel başvuruya ilişkin gerekli düzenlemelerin iki yıl içinde tamamlanacağı ve uygulama kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bireysel başvuruların kabul edileceği'' hükmü yer alıyor. Bu hüküm uyarınca Mahkeme'nin ''bireysel başvuruları'' gerekli yasal düzenlemeler yapılmadan sonuçlandırması da mümkün değil. Mahkeme, gerekli yasal düzenlemeler yapıldıktan sonra bireysel başvuruları sonuçlandıracak.

Öte yandan, Yüksek Mahkeme kendi içerisinde bireysel başvuruyla ilgili çalışmalarını yürütüyor. Değişik ülkelerdeki ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ndeki bireysel başvuru sistemleri Anayasa Mahkemesi raportörlerince yerinde incelendi. Raportörlerin hazırladığı raporlar üzerindeki çalışmalar sürüyor. Diğer taraftan, Anayasa Mahkemesi'ne şu ana kadar yazılı veya internet yoluyla 150'nin üzerinde bireysel başvuru yapıldı.
 

Mahkemenin gündemi yoğun

Anayasa Mahkemesi heyetinin gündeminde 155 dosya ilk veya esastan incelemeyi bekliyor. Danıştay'ın kahvehanelerde sigara yasağının kaldırılmasına ilişkin yasa maddesinin iptali istemini esastan görüşecek olan Mahkeme, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun, geçici personel çalıştırılmasına olanak sağlayan ''4/C'' maddesinin iptali istemini de esastan görüşecek.

Yüksek Mahkeme ayrıca, 1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren 5754 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 18 maddesinin bazı hükümlerinin iptal istemini ve kamuoyunda özellikle ziraatçiler tarafından eleştirilen, yurt içinde sadece kayıt altına alınmış çeşitlere ait tohumlukların üretim ve ticaretine izin verilmesini öngören 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu'nun bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle açılan davaları da esastan karara bağlayacak.

Heyetin önünde bekleyen dosyalar arasında, Hazine adına orman dışına çıkarılan 2B arazilerinin satışını öngören 5831 sayılı ''Tapu Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''un bazı hükümlerinin iptal istemi de bulunuyor.