AKP'nin 'ekim' hesabı

TBMM’de kabul edilen HSYK yasa önerisinde çok sayıda değişiklik yapan AKP, genel kurulun yetkilerinin büyük bölümünü Adalet Bakanı’na veren düzenlemeden geri adım atmadı. 1. Daire’de yapılan son değişiklikle istediği kararları çıkarabilen AKP, bu yapıyı bozmamak için dairelerin üye sayısını mevcut yasadaki gibi bıraktı. AKP, sürpriz bir değişiklikle ekim ayında süresi bitecek 10 üyenin yerine adli ve idari yargıdan yapılacak seçimler için “20 yıl hâkim ve savcılık yapmış olma koşulu” getirerek cemaate yakın hâkim ve savcıların üye seçilmesinin önüne geçti. Bu seçimler için “çarşaf liste” getirilerek cemaate karşı ittifak yapılabilmesi sağlandı.

AKP, dün TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen yasa önerisinin 2 maddesini metinden çıkarırken, 14 maddede değişiklik yaptı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün istediği bazı düzenlemeler yapılırken, muhalefetin anayasa ve hukuk devleti ilkesine aykırı olduğu için sert şekilde eleştirdiği, yetkilerin kurul başkanı olarak Adalet Bakanı’na verilmesine ilişkin maddelerin ise özü korundu. Öneri yapılan değişikliklerle şu düzenlemeleri öngörüyor:

HSYK’nin idari kadrosu tamamen değişecek: Kurul Genel Sekreteri ve Teftiş Kurulu Başkanı başta olmak üzere idari kadroda değişiklik yapılmasını isteyen AKP, HSYK Genel Kurulu’nun üyelerin raporlu ve izinli olmaları nedeniyle toplanamaması üzerine bunu gerçekleştirememişti. Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Genel Sekreter ve yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı ve yardımcıları, kurul müfettişleri, tetkik hâkimleri ve idari personelin görevi sona erecek. Adalet Bakanı, Teftiş Kurulu Başkanı ve yardımcıları ile Genel Sekreter’i atayacak. Görevi sona erenler müktesepleri dikkate alınarak uygun görülecek görevlere atanacak. İdari personelin naklen atanmasına bakan karar verecek.

Yeni üyelere cemaat önlemi: HSYK’nin 12 Eylül referandumunda kabul edilen değişiklikle belirlenen 20 üyesinin görev süresi bu yılın ekim ayında sona eriyor. 20 üyeden 10’u adli ve idari hâkim ve savcılar arasından yapılacak seçimle belirlenirken, kalan üyelerden 4’ü Cumhurbaşkanı, 3’ü üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulu’nca, 2’si üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulu’nca, 1’i üyeleri arasından Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu’nca atanıyor. Yasa önerisinde yapılan değişiklikle adli ve idari yargıdan seçilecek 10 üyenin seçim koşulları değiştirildi. Yasanın yürürlüğü girdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde adli ve idari yargı hâkim ve savcıları arasından yapılacak kurul üyeliği seçimlerinde adaylar için “hâkimlik ve savcılık mesleğinde 20 yıl çalışmış olma” koşulu getirildi. Böylece, ekim ayında yapılacak seçimde cemaate yakın genç hâkim ve savcıların üye olmalarının önü kesildi. Bu seçimler için “çarşaf liste” kriteri de getirilerek cemaate karşı ittifak yapılması sağlandı.

Dairelerin üye dağılımında denge: AKP, HSYK 1. Dairesi’nin yapısını değiştirerek 2 üyenin yerini değiştirmişti. Bu değişikliğin ardından özellikle 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonu sonrası istediği hâkim ve savcı kararnamelerini çıkarmıştı. AKP, 1. Daire’deki yapının sürekliliğini sağlayabilmek için öneride dairelerin “5-5-11” olarak öngörülen üye sayısını mevcut yasadaki gibi “7-7-7” biçiminde düzenledi. Dairelerde hangi üyelerin görev yapacağı tek tek sayılırken, hangi üyelerin asıl ve tamamlayıcı olarak görevlendirileceği yetkisi genel kuruldan alınarak Adalet Bakanı’na verildi. Böylece, Adalet Bakanı’nın istediği gibi daireleri yeniden düzenlemesine olanak sağlandı.

Kurulun kilitlenmesine önlem: Mevcut yasada HSYK Genel Kurulu, 15 üyeyle toplanıyor. Genel Kurul, son iki hafta toplanamamış, son toplantıda katılan üye sayısı 14’te kalmıştı. AKP, buna önlem olarak da toplantı yeter sayısını 15’ten 12’ye düşürdü.

Genelgeye sınırlama: HSYK Genel Kurulu, yalnızca adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hâkim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularında genelge çıkarabilecek.

Soruşturmaya yer olmadığına bakan karar verecek: Adalet Bakanı, ilgili dairenin teklifi üzerine hâkim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması işlemleriyle inceleme ve soruşturmaya yer olmadığına ilişkin işlemlere olur vermekle yetkili olacak. Hâkim ve savcılarla ilgili inceleme ve soruşturma teklifini 3. Daire verecek. Kurulun seçimle gelen üyelerinin, disiplin suçu oluşturan eylemleri sebebiyle haklarında yürütülecek disiplin soruşturması Adalet Bakanı, disiplin kovuşturması Genel Kurul tarafından yapılacak.

Türkiye Adalet Akademisi de tümden değişecek: Yasanın yürürlüğe girmesiyle Türkiye Adalet Akademisi’nin başkan da dahil tüm personelinin görevine son verilecek. Akademi genel kurulunda Adalet Bakanlığı bürokratlarının sayısı artırılacak.