ABD-İran hattında nükleer pazarlık inişli-çıkışlı süreçteyken Irak üzerinden gerilim artıyor

Washington-Tahran arasında nükleer satranç sürerken Irak’ın tarafların vekalet savaşı sahası haline gelmesi tartışmaların merkezinde. Irak’ın başkenti Bağdat’ta önceki gece, içinde ABD Büyükelçiliği de olmak üzere yabancı misyonlar ile hükümet binalarının yer aldığı yüksek güvenlikli “Yeşil Bölge” bir kez daha roketli saldırının hedefi oldu. Olayda can kaybı yaşanmadı. Bağdat’ın kuzeyinde Amerikan askerlerinin de konuşlu olduğu Beled Üssü’ne de geçen cumartesi saldırı düzenlenmiş, bir kişi yaralanmıştı. 15 Şubat’ta Erbil Havalimanı yakınlarında ABD üssüne roketli saldırıda bir kişi yaşamını yitirmişti. 

Washington, geçmiş saldırılarla ilgili sık sık İran bağlantılı grupları sorumlu tutmuştu. Önceki günkü saldırının ardından ise Pentagon Sözcüsü, “Saldırılardan İran’ın sorumlu tutulup tutulmayacağı” yönündeki soruya yanıt vermedi ancak “Washington’ın Tahran’ın aktiviteleri yönündeki görüşlerinin çok açık olduğunu” belirtti. Sözcü, NATO’nun Irak’ta genişleme planı ile ABD’nin bölgede asker artırma planı olmadığını savundu. Dışişleri Sözcüsü Ned Price ise önce, Tahran’ı İran bağlantılı grupların saldırılarından sorumlu tutacaklarını açıkladıklarını söyledi. Ancak diğer yandan da sert bir çıkış yaparak İran’ın elini güçlendirmesini ve Irak’ta istikrarsızlığı artırmayı istemediklerini savundu. Price’ın “Erbil’deki son roket saldırılarının faillerinin kimler olduğuna yönelik soruşturmanın henüz tamamlanmadığı” ifadesi de dikkat çekti.

EK PROTOKOL’DEN AYRILDI

ABD’de Biden yönetimi İran ile uluslararası anlaşmaya dönme niyetini belirtse de taraflar ilk adım konusunda birbirini yokluyor. Tahran, uzlaşı masasına yaptırımların kalkmaması halinde dönmeyeceğini sıklıkla vurguluyor. ABD’de şahin kanattan ise Tahran’a karşı selefi Trump döneminde olduğu gibi sertlik politikasının devamı yönünde Biden yönetimine baskı sürüyor. 

Öte yandan İran, dün Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması kapsamında 2016’dan bu yana uyguladığı ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) müfettişlerine özel denetim izinleri verdiği Ek Protokol’den ayrıldı. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Avrupa’nın nükleer anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmediğini belirtti. “ABD ile Avrupa şu an aynı konumda” dedi. 

UAEK Başkanı Rafael Grossi, Tahran ziyareti sonrasında geçici bir çözüm üzerinde uzlaşıldığını, İran’ın nükleer tesislerde sınırlı olarak denetimlere üç ay daha devam edilebileceğini açıklamıştı. 

Bu arada Batı ile nükleer uzlaşı çabalarının mimarı reformcu cepheden Ruhani yönetimine karşı kimi muhafazakâr kanattan sert çıkışlar da dikkat çekiyor. Ülke haziran ayındaki seçimlere hazırlanırken muhafazakârların çoğunlukta olduğu meclisin, Tahran yönetiminin UAEK ile uzlaşısını Yargı Erki’ne şikâyet etmesi siyasi tansiyonu yükseltti.