7 yıl sonra ilk küçülme

Türkiye 2008 yılında yüzde 1,1 oranında büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), üretim yöntemiyle hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) 2008 dördüncü çeyrek ve yıllık geçici sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH tahmininde, 2008 yılı dördüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla GSYH, yüzde 5,7'lik artışla 232 milyar 149 milyon lira oldu. Sabit fiyatlarla ise bu dönemde ekonomi yüzde 6,2'lik azalışla 24 milyar 448 milyon lira olarak belirlendi.

Bu arada, 2008 yılı GSYH değeri cari fiyatlarla yüzde 12,7'lik artışla 950 milyar 144 milyon lira, sabit fiyatlarla yüzde 1,1'lik artışla 102 milyar 328 milyon lira oldu.
 

Kişi başına milli gelir 13 bin 367 lira oldu

Türkiye'nin milli geliri, 2008 yılı itibariyle 741,8 milyar dolara, kişi başına milli gelir ise 10 bin 436 dolara ulaştı.

 TÜİK verileri ve 2009 Yılı Programı'ndan yararlanarak yapılan hesaplamalara göre, 2003 yılında 304,1 milyar dolar olan milli gelir, 5 yılda yüzde 144 arttı ve geçen yıl itibariyle 741,8 milyar dolara çıktı.

Milli gelir 2004'te 392,9, 2005'te 483,9, 2006'da 530,6, 2007'de 648,8 milyar dolardı.
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH), ortalama dolar kurunun 1,2809 olarak hesaplandığı 2008'de dolar bazında bakıldığında bir önceki yıla oranla 93 milyar dolar arttı. 2003 yılı ile karşılaştırıldığında ise söz konusu yılda 304,1 milyar dolar olan GSYH 5 yılda 437,7 milyar dolar artış gösterdi.

Kişi başına milli gelir ise ilk kez 10 bin doları geçti. 2008'de 10 bin 436 dolar olarak hesaplanan kişi başına milli gelir, 2003'te 4 bin 531, 2004'te 5 bin 779, 2005'te 7 bin 27, 2006'da 7 bin 609 ve 2007'de ise 9 bin 191 dolar düzeyindeydi.

Kişi başına milli gelir, Türk Lirası olarak değerlendirildiğinde ise 2008 yılında fert başına 13 bin 367 lira düştü.
 

Büyümede dalgalı seyir

Büyüme, çeyrekler itibariyle değerlendirildiğinde ise son 3 yılda dalgalı bir seyir izledi.
2006 yılının birinci döneminde 5,9, ikinci döneminde 9,7, üçüncü döneminde 6,3 büyüyen Türkiye ekonomisi söz konusu yılın son çeyreğinde yüzde 5,7 büyüdü.

2007 yılında ise birinci dönemde 8,1, ikinci dönemde 3,8, üçüncü dönemde 3,2 ve dördüncü dönemde 4,2 büyüme kaydedildi.

2008 yılında ise birinci çeyrekte 7,3 olan büyüme ikinci çeyrekte 2,8'e, üçüncü çeyrekte ise 1,2'ye geriledi. Büyüme 2008 yılının son çeyreğinde ise eksi 6,2 olarak gerçekleşti.

Büyüme hızı

27 çeyrektir büyüyen Türkiye ekonomisi son çeyrekte küçüldü. Türkiye ekonomisi en son 2001 yılında yüzde 9,5 oranında küçülürken, 2002'de yüzde 7,9, 2003'de yüzde 5,9, 2004'de yüzde 9,9, 2005'de yüzde 7,6, 2006'da yüzde 6 ve 2007'de yüzde 4,7 ve 2008 yılında da yüzde 1,1 oranında büyüdü.

Mali aracı kuruluşların faaliyetleri yüzde 9,1 oranında büyüdü

Geçen yıl sektörel bazda en yüksek büyüme, sabit fiyatlarla yüzde 9,1 ile mali aracı kuruluşların faaliyetleri faaliyetinde yaşandı.

Yılın tamamında tarım yüzde 4,1, balıkçılık 3,6, madencilik ve taşocakçılığı yüzde 5,4, imalat sanayi yüzde 0,8, elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı yüzde 3,8, oteller ve lokantalar yüzde 0,2, ulaştırma, depolama ve haberleşme yüzde 1,6 oranında büyüdü.

Büyüme, konut sahipliğinde yüzde 2,3, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri yüzde 6,8, kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik yüzde 0,9, eğitim yüzde 0,7, sağlık işleri ve sosyal hizmetler yüzde 3, diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri yüzde 1,7, eviçi personel çalıştıran hanehalkları yüzde 5,7, dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri yüzde 8,4 oranında arttı.

2008 yılında sektörel bazda en büyük gerileme yüzde 7,6 ile inşaat sektöründe yaşandı. Aynı yıl toptan ve perakende ticaret yüzde 0,9 ve vergi sübvansiyonda yüzde 0,4 gerileme görüldü.
 

Dördüncü çeyrek

Bu arada, 2008'nin dördüncü çeyreğinde ekonomi yüzde 6,2 oranında küçüldü. Aynı dönemde sektörel bazda en büyük gerileme yüzde 15,4 ile toptan ve perakende ticarette yaşanırken, imalat sanayi yüzde 10,8, inşaat sektörü yüzde 13,4, ulaştırma, depolama ve haberleşme yüzde 7,1, vergi-sübvansiyonlar yüzde 9,8, balıkçılık yüzde 0,6, elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı yüzde 1,2, oranlarında geriledi.

2008 yılının son çeyreğinde en büyük büyüme yüzde 9,5 ile mali aracı kuruluşların faaliyetlerinde görüldü. Tarım, avcılık ve ormancılıkta yüzde 4,6, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 2,7, oteller ve lokantalarda yüzde 4,3, konut sahipliğinde yüzde 3,5, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetlerinde yüzde 3,8, kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik yüzde 0,6, eğitim yüzde 1,6, sağlık işleri ve sosyal hizmetler yüzde 1,9, diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri yüzde 0,7, eviçi personel çalıştıran hane halkları yüzde 2,9, dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri yüzde 9,2 oranında büyüdü.