4 ampulden biri Rus gazıyla yanıyor

Rusya’nın Suriye’ye yönelik hava operasyonları gerçekleştirmesi ve Türkiye hava sahasını iki kez ihlal etmesine Ankara’nın tepkisi devam ederken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, gerekmesi halinde Türkiye’nin en büyük gaz tedarikçisi olan Rusya yerine farklı kaynaklardan doğalgaz bulabileceğini söylese de mevcut hatlarla bunun kısa vadede yapılması mümkün gözükmüyor.

Ülkeler arasındaki restleşmeler de sürüyor. Rus doğalgaz devi Gazprom, Türkiye’nin Mavi Akım üzerinden 3 milyar metreküp gaz isteğini reddetti.

Hayata geçirmek zor

Avrasya coğrafyasında uzman olan TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Toğrul İsmayıl, doğalgazda Türkiye’nin Rusya’ya bağımlı olduğunu belirterek, Türkiye’nin bu alanda kısa sürede Rusya’dan vazgeçmesinin mümkün olmadığını belirterek, “Şu anda iki ülke karşılıklı olarak birbirine gözdağı veriyor. Ama Türkiye’nin Rusya’dan Rusya’nın da Türkiye’den vazgeçmesi mümkün değil. Türkiye Rusya’dan vazgeçse kısa sürede gaz alacağı ülke bulamayacak. Boru hattı ile sadece İran-Azerbaycan’dan gaz geliyor. Şu anda bunu taşıyacak boru hattı kapasitesi yok. Ayrıca İran ve Azerbaycan Türkiye’nin ihtiyacını karşılayacak durumda değil” dedi.

Türkiye’nin doğalgaz tüketiminin yüzde 98’inin ithal olduğunu bunun yüzde 58 civarındaki kısmının da Rusya’dan geldiğini dile getiren İsmayıl, teknik ve uluslararası hukuk açısından Türkiye’nin “Ben artık Rusya’dan gaz almayacağım” demesinin mümkün olmadığını vurguladı. Diplomatik açıdan bazı sözleri söylemenin çok kolay olduğuna ama bunları hayata geçirmenin mümkün olmadığına dikkat çeken İsmayıl, “İki ülke birbirine gözdağı vermeye çalışıyor. Karşılıklı restleşme var. Rusya yıllık 900 milyar dolar gelir elde ettiği Türkiye’den vazgeçmez. Türkiye Almanya’dan sonra Rusya’nın ikinci büyük gaz alıcısı. Soğuk savaş dönemlerinde bile Rusya Avrupa’da hiçbir ülkenin gazını kesmedi” ifadesini kullandı.

Para ödemek zorunda

Enerjigünlüğü sitesinden Mehmet Kara da, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı gazın miktarının bazı dönemlerde yüzde 70’e kadar çıktığını, Türkiye’deki her 4 ampulden birinin Rus gazıyla yandığını vurguladı. Kara, ‘Türkiye’nin Rusya’dan gaz almıyorum’ deme lüksü olmadığını, bundan vazgeçmesi halinde uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde almadığı gazın parasını da ödeme yükümlülüğü bulunduğunu aktardı.

Türkiye’ye ret

Bu arada Rusya Gazprom Üst Yöneticisi, (CEO) Alexei Miller, Türkiye’nin Mavi Akım üzerinden 3 milyar metreküp ilave gaz isteğinin reddedildiğini söyledi. Türkiye ile Rusya yaklaşık iki yıl önce bu konuda mutabakat sağlamıştı. Fakat Miller en az 2 milyar metreküp gazın, planlanan Türk Akımı boru hattından gönderilebileceğini belirtti.

İşin ucunda tahkim de var Rusya ile Türkiye arasında imzalanan santral anlaşmasına göre, eğer taraflar arasında uyuşmazlık çıkarsa tahkim kuruluna gidilecek. Kurul Lahey’de toplanacak. Eğer bu kurul oluşturulamazsa BM Uluslararası Adalet Divanı devreye girecek. Bu süreç sonunda Türkiye yüklü miktarda tazminatla karşı karşıya kalabilecek. 25 milyar doları aşması beklenen Akkuyu projesi için Rusya’nın şimdiye kadar 3 milyar dolar harcama yaptığına dikkat çekiliyor. Akkuyu Nükleer Santralı’nın inşası iki ülke arasında imzalanan anlaşmaya dayanıyor. Anlaşma TBMM tarafından 15 Temmuz 2010’da onaylanarak yasalaştı. Anlaşmasının içeriği 6 Ekim 2010’da- Resmi Gazete’de yayımlandı. Anlaşmanın 17. maddesinde uyuşmazlıkların nasıl çözümleneceği düzenleniyor. Anlaşmanın uygulanması ya da yorumlanmasıya ilgili iki ülke arasında uyuşmazlık yaşanırsa Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Rusya Federasyonu Devlet Atom Enerjisi Kuruluşu arasında karşılıklı müzakere yoluyla çözülmeye çalışılacak. Uyuşmazlık 6 ay içerisinde görüşmeler yoluyla çözülemezse taraflardan birinin isteği üzerine tahkim kuruluna götürülecek. Tahkim kurulu kararlarını alırken uluslararası hukuk ilke ve kurallarını da dikkate alacak. Taraflardan birisi tahkim kurulundan çıkacak kararı uygulamazsa yüklü miktarda tazminatla karşı karşıya kalacak.