21 Şubat Krizi

21 Şubat 2001 krizi, kamuoyunda "Kara Çarşamba" olarak adlandırıldı. Kriz, 14 aydan bu yana izlenen sıkı para politikasında önemli revizyona neden oldu. Hükümet, "dalgalı kur" politikasına geçme kararı aldı.

Krizin etkileri uzun süre devam etti. Binlerce kişi işsiz kaldı, çok sayıda işyeri kapandı.
 
21 Şubat'ta gecelik faizler yüzde 7500 ile "tarihi yükseliş", İMKB de yüzde 18.1 ile "tarihi düşüş" yaşayınca, öğleden sonra "kriz zirvesi" toplandı. Yaklaşık 13 saat süren zirvede, 9 Aralık 1999'da ilan edilen "kur çıpası" yerine, "dalgalı kur" sistemine geçilmesi benimsendi.

 
Gün Gün 21 Şubat Krizi

21 Şubat 2001

Geçen yılın ilk günleriyle birlikte hızla gerileyen faizler ve sonrasında düşüş eğilimine giren enflasyonun Türkiye üzerinde oluşturduğu olumlu hava, 20 Kasım 2000'de yaşanan finansal dalgalanmayla ortadan kalktı. Ekonomideki dalgalanma, 19 Şubat MGK toplantısındaki gerginlikle büyük bir krize dönüştü.

Bir günde 7.5 milyar doların Merkez Bankası'ndan çekilmesine neden olan kriz, Hazine Müsteşarlığı'nın ve Merkez Bankası'nın aldığı tedbirlere rağmen gelişti ve 21 Şubat'ta gecelik faizler yüzde 7.500'e kadar yükseldi. Bir gün önce Merkez Bankası'ndan çekilen dövizler geri dönmesine rağmen, 21 Şubat'ta bankalar Merkez Bankası'ndan 3.1 milyar dolar daha aldı.
Faiz tarihi rekora uçtu: % 7500 (Hürriyet Gazetesi - 22.2.2001)

Bu gelişmeler üzerine Başbakan Bülent Ecevit başkanlığında "ekonomik zirve" yapıldı. Zirveye, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcıları Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz ve Hüsamettin Özkan, Devlet Bakanları Tunca Toskay ve Recep Önal, Maliye Bakanı Sümer Oral ile ilgili bürokratlar katıldı.

22 Şubat 2001

Yaklaşık 13 saat süren toplantıdan sonra, 22 Şubat'ta "dalgalı kur politikası"na geçildiği açıklandı.
Hükümet açıklaması
Piyasalarla ilgili haberler (Hürriyet Gazetesi - 23.2.2001)

Merkez Bankası'nca 22 Şubat'ta yapılan açıklamada, "Önümüzdeki süreçte de enflasyonla mücadeleye yönelik sıkı para politikası kararlılıkla yürütülecek, yeni ekonomik dengelerin sürdürülebilir seviyelerde oluşturulmasını teminen Bankamız piyasalarda aktif bir rol üstlenecektir" denildi.
Merkez Bankası açıklaması

Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Recep Önal ile Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel tarafından yapılan ortak açıklamada, "temelde uygulanacak strateji büyüme ile eş zamanlı bir enflasyonla mücadele amacına yönelik olmaya devam etmektedir" denildi.
Önal ve Erçel'in açıklaması

Koalisyonu oluşturan 3 partinin genel başkanı Başbakanlık binasında istikrar programında yapılan değişiklikleri ele almak üzere biraraya geldi. Başbakan Bülent Ecevit, toplantının ardından yaptığı açıklamada, ekonomide zaten sorunların bulunduğunu ve MGK toplantısında meydana gelen olayların patlamaya neden olduğunu söyledi. Ecevit, enflasyon hedefi konusunda henüz bir değişiklik yapmadıklarını açıkladı
Başbakan Ecevit'in açıklaması ve sorulara yanıtları

Bu arada, Türk-İş, Hak-İş, TİSK, TOBB, TESK ve TZOB genel başkanlarının oluşturduğu Sivil İnisiyatif Başkanlar Kurulu, işçi ve işveren taraflarının görüşü alınmadan oluşturulacak bir programa hiçbir şekilde destek vermeyeceğini açıkladı. Sivil İnisiyatif Başkanlar Kurulu, ülkenin ekonomik ve toplumsal sorunlarının çözülmesi için halkı ulusal seferberliğe çağırdı. Açıklamada, "devletin zirvesindeki kavganın" ekonomik çalkantılar üzerine "benzin döktüğü" kaydedilerek, yaşananlar nedeniyle her vatandaşa 600 dolar ek yük geldiği belirtildi. Açıklamada, bunun hesabının verilmesi istendi.
Sivil İnisiyatif Başkanlar Kurulu açıklaması

Ekonomik çevreler, hükümetin aldığı "dalgalı kur" kararını, "örtülü devalüasyon" olarak nitelendirdiler. ABD Doları, serbet piyasada 950 bin liraya kadar yükseldi. Merkez Bankası, ABD Dolarının satış fiyatını 963 bin 943 lira olarak açıkladı.
Döviz kurları

Doğru Yol Partisi Genel Başkanı (DYP) Tansu Çiller, TBMM'de düzenlediği basın toplantısında, hükümetin uyguladığı ekonomik programın çöktüğünü belirterek, ''Türkiye, tarihinin en büyük devalüasyonunu yaşıyor'' dedi. Çiller, hükümeti istifaya çağırarak, bir milli mutabakat hükümeti kurulmasını önerdi.
Çiller'in basın toplantısı

FP Genel Başkanı Recai Kutan, ''hükümetin IMF'ye teslim olduğunu ve derhal istifa etmesi gerektiğini'' savunarak, ''Onun yerine, milletimize güven verecek, geçmişte ekonomi politikalarında başarılı sonuçlar almış siyasi kadrolar iş başına gelmelidir'' dedi. Kutan, DYP Genel Başkanı Çiller'in "milli mutabakat hükümeti" önerisini ise doğru bulmadıklarını kaydetti.
Kutan'ın basın toplantısına ilişkin Hürriyet Gazetesi'nde yer alan haber

Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), piyasalara güven verecek, ekonomiden sorumlu bir başbakan yardımcısının eksikliğinin, programın başarısızlığında en önemli rolü oynadığını bildirdi. TÜSİAD'dan yapılan açıklamada, bu nedenle hükümetin, meclis içinden ya da dışından bir ismi bu göreve getirmesi gerektiğine dikkat çekildi.
TÜSİAD açıklaması
Günün diğer gelişmelerine ilişkin haberler
 

23 Şubat 2001

Güneydoğu Avrupa Ülkeleri İşbirliği Süreci Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi dolayısıyla Makedonya'nın başkenti Üsküp'te bulunan Başbakan Bülent Ecevit, ABD Başkanı George Bush'un, kendisini telefonla arayarak, Türkiye'nin yaptığı önemli ekonomik reformlara destek verdiğini bildirdiğini açıkladı.
Bush-Ecevit telefon görüşmesi

Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, görevinden istifa etti. Erçel'in, yakın çevresine istifa gerekçesini "Programda değişiklik yapılması kararı alındı. Yeni programın, yeni bir kadroyla götürülmesini daha uygun buldum. Aksi takdirde başarılı olmaz. Bu nedenle istifamı verdim" şeklinde açıkladığı bildirildi. (Hürriyet Gazetesi)
 

25 Şubat 2001

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Mısır�da gerçekleştirilen D-8 Toplantısı dönüşünde yaptığı açıklamada, "ülkemizin karşı karşıya bulunduğu kimi siyasal, toplumsal, ekonomik ve hukuksal sorunların belirli bir süreç içerisinde ulusumuz ve devletimizce elbirliği ve kararlılıkla aşılacağına içtenlikle inanıyorum" dedi.
 

26 Şubat 2001

Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp görevinden istifa etti.
 

27 Şubat 2001

Başbakan Bülent Ecevit, Dünya Bankası Başkan Yardımcılarından Kemal Derviş�i Türkiye'ye davet ettiklerini açıkladı.

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Hükümet, ekonomik krizi süratle denetim altına alarak, sorunların üzerine yeni bir ruh ve dinamizmle gitmek durumundadır" dedi.
Bahçeli'nin grup konuşması

ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Türkiye'nin, kronikleşmiş siyasal ve ekonomik krizler ülkesi olduğu bir kez  daha ortaya çıkmıştır. Yapısal sorunlarını çözmeyen Türkiye, kronik krizler ülkesi olmaktan kurtulamaz" dedi.
Yılmaz'ın grup konuşması

FP Genel Başkanı Recai Kutan, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, ülkenin 1978 Ecevit hükümeti günlerine geri döndüğünü ve dalgalı kur sistemine geçmenin ekonomik programın iflası olduğunu savundu. Kutan, "bu Hükümet'e yurtiçi ve yurtdışında güven kalmamıştır. Güven duyulmayan bir hükümet başarılı olamaz. Bu Hükümet halkın nazarında bitmiştir. Hükümet ortaklarının halkın karşısına çıkmaya ne yüzleri ne de cesaretleri vardır. Şu anda bir seçim olsa, milletimiz ülkeyi her alanda yangın yerine çeviren bu hükümet ortaklarına ne yapacağını gayet iyi bilmektedir. DSP'yi de MHP'yi de ANAP'ı da yüzde 10 barajının altına gömecek ve siyasetten tasfiye edecektir" dedi.

DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, "İktidar devamlı kriz üstüne kriz yaratmaktadır. Hemen bir seçim, mutlaka gereklidir" dedi.

9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, ülkenin daha iyi idare edilmesi gerektiğini ve bunun çareleri bulunduğunu söyledi.
Demirel'in açıklamaları
 

28 Şubat 2001

DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, "İstifa etmiyorum" dedi. Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, kendisi için hükümetten çekilmenin hiç bir zorluğu olmadığını, siyasal yaşamı boyunca seçimle geldiği bütün görevlerden kendi kararıyla çekildiğini bildirdi. Ecevit, "Şimdi Başbakanlıktan ayrılır da içinde bulunduğumuz koşullarda bir hükümet bunalımına neden olursam, bunun hesabını ulusa ve tarihe veremem" şeklinde konuştu.
Ecevit'in grup konuşması

İşçi ve memur sendikaları ile demokratik kitle örgütlerinin oluşturduğu "Emek Platformu" Başkanlar Kurulu'nun bugün yapılan toplantısında, "Hükümete uyarı" kararı çıktı. Bildiride, "Hükümetin yanlış tavrını sürdürmesi durumunda, Türkiye'nin her tarafı bir miting alanına çevrilecek..." denildi.
Emek Platformu bildirisi
 

1 Mart 2001

ABD Başkanı George W. Bush, Cumhurbaşkanı Sezer'e bir mektup gönderdi. Bush, mektubunda, "Türkiye, sorunların üstesinden bugüne kadar nasıl geldiyse bu sorunun da üstesinde gelecektir" ifadelerine yer verdi.
Bush'un Sezer'e mektubu

Hükümet tarafından Türkiye'ye çağrılan Dünya Bankası'nın Türk başkan yardımcılarından Kemal Derviş, Ankara'ya geldi ve Başbakan Ecevit ile görüştü.
Derviş-Ecevit görüşmesi
 

2 Mart 2001

Kemal Derviş, ekonomiden sorumlu devlet bakanlığına getirildi.
Kemal Derviş'in atanması...
 

3 Mart 2001

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Başkanı (BDDK) Zekeriya Temizel, ekonomiden sorumlu devlet bakanlığına Kemal Derviş'in getirilmesinin ardından, görevinden istifa etti.
Temizel'in istifası
 

13 Mart 2001

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısındaki konuşmasında, "ekonomik krizin siyasi sorumluluğunun birinci derecede hükümetimize ait olduğunun idraki içinde bulunduğumuzu belirtmek istiyorum'' dedi.
Bahçeli'nin grup konuşması

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), hükümete yeni ekonomik istikrar programına ilişkin görüş ve önerilerini içeren bir mektup gönderdi.
TİSK mektubu

İşçi ve memur sendikaları ile demokratik kitle örgütlerinin oluşturduğu "Emek Platformu" Başkanlar Kurulu'nca yayınlanan bildiride, "IMF ve Dünya Bankası politikalarından vazgeçilmedikçe sorunlara çözüm bulunamaz" denildi.
Emek Platformu bildirisi
 

14 Mart 2001

Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, düzenlediği basın toplantısı ile "Ulusal Programın Genel Stratejisi"ni açıkladı. Derviş, ekonomide yaşanan sıkıntıların aşılıp güven tesis edileceğini bildirdi. Kemal Derviş, ilk aşamada bankacılık sektöründeki zaaf ve yapısal bozuklukların giderileceğini söyledi.
Ekonomik Program Genel Stratejisi
Derviş'in basın toplantısı
DYP Genel Başkanı Tansu Çiller, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, ekonomik krizin nedeninin siyasi olduğunu savunarak, "Dolayısıyla çözümün de siyasi olması gerekir" dedi.
Çiller'in grup konuşması
 

15 Mart 2001

DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Güven verici ve saydam bir Program hazırlamamız ve bu Programı hızla ve tutarlı biçimde uygulamamız, öyle umuyorum ki, dış kaynakları da harekete geçirecektir. Fakat kendi kaynaklarımızın da verimli biçimde değerlendirilmesi gereklidir" dedi.
Ecevit'in grup konuşması
 

16 Mart 2001

"TOBB Başkanlar Toplantısı", 350 Oda Başkanı'nın katılımıyla Ankara'da yapıldı. TOBB Başkanı Fuat Miras, toplantıda yaptığı konuşmada, ekonomik krize ilişkin birliğin görüşlerini açıkladı. Toplantıya, ekonomiden sorumlu devlet bakanı Kemal Derviş de katıldı ve bir konuşma yaptı. TOBB yönetimi toplantıdan sonra Başbakan Bülent Ecevit�i ziyaret etti.
Fuat Miras'ın konuşması
 Kemal Derviş'in konuşması
 Toplantı Bildirgesi
 

19 Mart 2001
 

Ekonomiden sorumlu devlet bakanı Kemal Derviş, yeni ekonomik program ile ilgili olarak Hazine, Merkez Bankası ve DPT yetkilileriyle beraber düzenlediği basın toplantısında, acil ekonomik önlemlere ek olarak açıklamalarda bulundu. Derviş, "IMF ile çerçeve anlaşması konusunda anlaştık. Ekonomik programın bütün ayrıntılarını Nisan ayının ilk yarısında açıklayacağımızı umuyorum" dedi.
Derviş'in basın toplantısı
Merkez Bankası Başkanı'nın açıklamaları
 

20 Mart 2001
 

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) gazetelere ilan vererek, bütün kesimleri "Ekonomik Kurtuluş Savaşı"na katılmaya çağırdı.
TOBB'un ilanı

ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Son ekonomik kriz dolayısıyla yürütülen tartışmalarda, siyasete çamur atmaya, siyaset ve siyasetçiler hakkında şüphe uyandırmaya dönük işaretler açıkça görülmektedir. Siyasetsiz yönetim özlemleri kamçılanmaktadır. Siyasete tuzak kurulmuştur" dedi.
Yılmaz'ın grup konuşması
 

21 Mart 2001

DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Hiç kuşkum yok ki, bu ulusal dayanışma ruhu ile her sorunun üstesinden gelinecektir; ekonomimiz uğradığı kazadan kısa sürede kurtulacaktır; ve enflasyon yeniden düşüş sürecine girecektir" dedi.
Ecevit'in grup konuşması

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu'nca yayınlanan deklarasyonda, "İstikrar programının temel stratejisi, ulusal rekabet gücünün artırılması olmalıdır... Ekonomik istikrarın ön koşulu, siyasi istikrar ve sosyal uzlaşmadır" denildi.
TİSK Deklarasyonu
 

27 Mart 2001

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısındaki konuşmasında, ekonomik programın hazırlanışında "gereksiz bir aceleciliğin ya da atılacak yanlış bir adımın daha ileri adımları zora sokma riski bulunduğunu" söyledi.
Bahçeli'nin grup konuşması

ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Türkiye�de tam anlamıyla bir sistem sorunu yaşanmaktadır. Sorunun adını doğru koymak zorundayız. Sorun sistemin şu veya bu unsuru değildir, bizatihi kendisidir" dedi.
Yılmaz'ın grup konuşması
 

28 Mart 2001

DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Verimli ve uyumlu bir hükümet ve Meclis çalışmasıyla, Türkiye, ekonomik bunalımı kısa sürede aşabilecek güçtedir. Verimli, hızlı ve uyumlu bir yasama çalışması ekonomimizin esenliğe çıkarılması bakımından zorunludur" dedi.
Ecevit'in grup konuşması

İşçi ve memur sendikaları ile demokratik kitle örgütlerinin oluşturduğu "Emek Platformu", ekonomik krizden çıkış için hazırladığı "alternatif program"ı kamuoyuna açıkladı. Açıklamada, "Bugüne kadar IMF ve Dünya Bankası politikalarını savunarak ve uygulayarak ülkemizi derin açmazların içine sürükleyen hükümetler, artık yüzünü halkına dönmek zorundadır" denildi.
Emek Platformunun "Alternatif Program"ı
 

30 Mart 2001

Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Mart ayı olağan toplantısı, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer başkanlığında gerçekleştirildi. Toplantıdan sonra yayınlanan MGK Bildirisinde, "son günlerde bazı çevreler tarafından ortaya atılan ara rejim tartışmalarının da Kurul gündemine geldiği" bildirildi, bu tartışmaların "yersiz" olduğu belirtildi.
MGK Bildirisi

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in ekonomik program çerçevesinde gündeme getirilecek yasalar için tam destek vereceği bildirildi.
Cumhurbaşkanlığı açıklamaları
 

31 Mart 2001

Ekonomik ve Sosyal Konsey toplandı. Başbakan Bülent Ecevit'in başkanlığında yapılan toplantıda, Başbakan Ecevit ile Devlet Bakanı Kemal Derviş'in, ekonomik krizin aşılmasında toplumsal uzlaşmanın gerekliliği üzerinde durdukları öğrenildi.
Toplantıya katılan sosyal çevreler hükümete ekonomik krizin aşılmasına yönelik raporlar sundular.
Türk-İş raporu
TİSK raporu
 

3 Nisan 2001
 

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin TBMM Grup toplantısındaki konuşmasında, ekonomide yapısal değişim programını ortaya koymak için uğraşırken ve bu manada siyaset kurumunu büyük görevler beklerken anlamsız rejim tartışmalarını başlatmak dikkat çekicidir" dedi.
Bahçeli'nin grup konuşması

ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, partisinin TBMM Grup toplantısında yaptığı konuşmada, "Türkiye'nin bugünkü kötü durumdan çıkışının yolu her alanı kapsayan entegre, köklü ve kapsamlı bir dönüşüm projesinin hayata geçirilmesine bağlıdır'' dedi.

Yılmaz'ın grup konuşması
 

4 Nisan 2001   

DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, ekonominin uğradığı kazanın onarılmaz bir kaza olmadığını bildirerek, ''Sorunları aşabileceğimize inanıyorum. Başaracağız, çünkü başarmaya mecburuz'' dedi.
Ecevit'in grup konuşması

Yeni Ekonomik Programda, çıkarılması öngörülen 15 yasa arasında bulunan Şeker Kanunu TBMM'de kabul edildi. Yasa, 19 Nisan'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Şeker Kanunu
 

10 Nisan 2001
 

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanlar Olağanüstü Toplantısı 350 oda başkanının katılımıyla Ankara'da gerçekleştirildi. Toplantıdan sonra yayınlanan bildiride, hükümete "istifa" çağrısında bulunuldu.

TOBB Bildirisi

TOBB Başkanı Miras'ın konuşması

MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, "teknokratlar hükümeti" ya da "milli koalisyon" gibi önerilerin olağan dışı olduğunu bildirerek, ''Meclis ya da hükümetin tıkandığı noktada çözümü yine siyasetin kendi tabii yöntemlerinde aramak gerekir'' dedi.
Bahçeli'nin grup konuşması

ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, ekonomik kriz ve meydana gelen eylemler konusuna değinerek, bütün kesimleri sağduyuya çağırdı, ''Devlet vatandaşına, toplum da devletine sahip çıkmalıdır'' dedi. Yılmaz'ın grup konuşması
 

11 Nisan 2001
 

DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada, TOBB'un istifa çağrısına yanıt verdi. Ecevit "görevimin başındayım" dedi.
Ecevit'in grup konuşması

Yeni Ekonomik Programda, çıkarılması öngörülen 15 yasa arasında bulunan Ekonomik ve Sosyal Konsey Kuruluş Kanunu TBMM'de kabul edildi. Yasa, 21 Nisan'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Ekonomik ve Sosyal Konsey Yasası
 

14 Nisan 2001
  

Yeni Ekonomik Program açıklandı.
Yeni Program
Derviş'in basın toplantısı
Ecevit'in yeni programa ilişkin açıklaması

Kaynak: Belgenet