2011 yılı programı yayımlandı

2011 Yılı programının temel makroekonomik amaçları, ''2011-2013 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda yer alan temel amaç, makroekonomik öncelikler ve 2011 yılı hedefleri çerçevesinde, küresel krizden çıkış sürecinde büyümeye istikrar kazandırılması, istihdamın artırılması, kamu dengelerinin iyileştirilmesi fiyat istikrarının sağlanmasına yönelik olarak enflasyonun daha düşük seviyelere indirilmesi ve cari açığın kontrol altında tutulması'' olarak belirlendi. Programa göre, kriz sonrası dönemde para, maliye ve gelirler politikaları, Merkez Bankasının fiyat istikrarı hedefiyle çelişmeyecek şekilde, istikrarlı büyümeyi ve istihdam artışını destekleyecek doğrultuda ve eşgüdüm içerisinde yürütülecek.

Büyümenin finansmanında dış kaynağa olan bağımlılığı azaltmak amacıyla başta kamu tasarrufları olmak üzere yurt içi tasarrufları artırma amaçlı politikalar sürdürülecek. Ekonomik canlanmayı desteklemek amacıyla özel sektör yatırımlarını ve ihracatı artırmaya yönelik politikalara devam edilecek. Ekonominin istihdam yaratma kapasitesinin artırılması amacıyla işgücünün niteliğini yükseltecek ve işgücü piyasasının esnekliğini artıracak kurumsal ve yapısal düzenlemeler hayata geçirilecek ve bu çerçevede özellikle KOBİ'lerin rekabet gücü ve istihdam yaratma kapasiteleri artırılacak ve bölgesel dinamikler harekete geçirilecek.

Maliye politikası

Kamu idareleri tarafından harcama programları gözden geçirilecek, ihtiyaçlara cevap vermeyen, verimsiz faaliyet ve projeler tasfiye edilerek mali alan yaratılacak. Harcama programlarının etkin bir şekilde izlenebilmesi için programda bazlı sınıflandırma çalışmalarına başlanacak. Karar alma ve izleme-değerlendirme sürecinde kritik bir öneme sahip olan kamu mali istatistiklerinin uluslararası standartlarla uyumu sağlanacak.
Kamuda personel istihdamı, personel ihtiyacının belirlenmesi ve personelin niteliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar doğrultusunda ve belirlenen sınırlamalara uygun olarak gerçekleştirilecek.

Sosyal yardımlarda etkinliğin sağlanmasına yönelik olarak sosyal yardımlarla istihdam arasında bağlantı kurulacak, sosyal yardımların nesnel tahsis kriterleri çerçevesinde sunumu sağlanacak ve yardımlardan mükerrer yararlanmanın önüne geçilecek. Sağlık hizmetlerinin kalitesinden ödün verilmeksizin ilaç ve tedavi harcamalarını daha akılcı hale getirmeye yönelik tedbirler alınmaya devam edilecek. Üniversite hastanelerinin finansman sıkıntılarının giderilmesine yönelik yapısal tedbirler alınacak. Sağlık harcamalarına ilişkin denetimlerin daha etkin bir şekilde yapılabilmesi amacıyla, sağlık hizmet sunucularının geçmiş davranışlarını dikkate alan denetim modelleri geliştirilecek, risk analizi ve veri madenciliği alanlarında yazılım, donanım ve eğitim altyapısı güçlendirilecek. Genel sağlık sigortası, getireceği mali yüklerin makul düzeyde tutulması amacıyla, sağlıkta dönüşüm programıyla birlikte uygulanmaya devam edilecek.

Mahalli idarelerin genel bütçe vergi paylarından kamuya olan borçlarına mahsuben yapılacak kesintilerde kullanılacak oran, yeni borç doğmasını engelleyecek ve borç stokunun azalmasına yardımcı olacak bir düzeyde tespit edilecek. Kamu alım sisteminin etkinlik ve şeffaflığının artırılmasını ve AB müktesebatında yer alan kapsam, tanım ve istisnalarla uyumunu sağlayacak düzenlemeler hayata geçirilecek. Mali sonuç doğuracak düzenlemeler için kısa dönemin yanı sıra orta ve uzun dönemli etki analizleri yapılacak.
 

Kamu yatırım politikası

Kamu yatırımlarının etkinliği artırılacak, yatırımlar, öncelikli sosyal ihtiyaçları giderecek ve üretken faaliyetleri destekleyecek nitelikteki altyapıya yönlendirilecek, sektörel, bölgesel ve AB'ye uyum yönündeki amaçların gerçekleştirilmesinde etkili bir araç olarak kullanılacak. Vergi mevzuatı ve uygulamalarında sadeliği ve istikrarı sağlayıcı düzenlemeler yapılacak. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye girişinin hızlandırılmasına, yatırımların ve Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesine, istihdamın artırılmasına ve bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına yönelik vergi politikalarının uygulanmasına devam edilecek. İstisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle oluşan vergi harcaması tutarlarının hesaplanmasına devam edilecek.

Yüksek oranda vergilendirilen ürünler başta olmak üzere vergi kayıp ve kaçağını önlemeye yönelik denetimler artırılacak. Vergiye gönüllü uyumun artırılması ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik çalışmalara devam edilecek. Vergi idaresinin denetim ve uygulama kapasitesinin güçlendirilmesiyle ilgili çalışmalara devam edilecek. Maktu vergi ve harçlar genel ekonomik koşullar göz önüne alınarak güncellenecek. Mahalli idarelerin öz gelirlerinin artırılmasına yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek. Mahalli idarelerin öz gelirlerinin artırılmasında, imar ve altyapı hizmetleri sonrasında varlıkların değerinde ortaya çıkan artışlardan daha fazla yararlanılacak. Atıl vaziyette bulunan Hazineye ait taşınmazlar, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla koordinasyon içinde, geliştirilecek projeler vasıtasıyla ekonomiye kazandırılacak.

Borçlanma politikası

Nakit ve borç yönetiminde oluşabilecek likidite, döviz kuru ve faiz risklerinin azaltılması amacıyla, ağırlıklı olarak TL cinsi borçlanılması, faiz yenileme süresinin ve vadenin uzatılması ile yeterli düzeyde rezerv tutulması gibi ölçüt borçlanma stratejilerinin uygulanmasına devam edilecek. Devlet İç Borçlanma Senetlerinin (DİBS) yatırımcı tabanının genişletilmesi amacına yönelik olarak yeni enstrümanların geliştirilmesine ve perakende satış yöntemine ilişkin çalışmalar sürdürülecek. Kamu borçlanma imkanlarının geliştirilmesi ve maliyetlerin düşürülmesi amacıyla yatırımcı taleplerine uygun finansman araçları geliştirilecek. DİBS birincil ve ikincil piyasasında etkinliğin artırılması amacıyla uygulanmakta olan piyasa yapıcılığı sistemi sürdürülecek.

Mali saydamlık ve hesap verebilirliğin artırılmasına yönelik idari ve hukuki düzenlemelere devam edilecek, başlatılmış olan reformların uygulanmasında etkinlik artırılacak. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunuyla uyum sağlayacak şekilde etkin bir dış denetimin sağlanması için Sayıştay'ın hukuki altyapısı güçlendirilecek ve denetim faaliyetleri kamuda yaygınlaştırılacak. İç kontrol ve iç denetim sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasına Sayıştay'ın daha fazla katkı vermesi sağlanacak.

Mali yönetim, iç kontrol ve iç denetim faaliyetlerinin etkin bir şekilde uygulanması sağlanarak, kamu kurum ve kuruluşlarında mali sorumluluk bilinci güçlendirilecek. Kamu idarelerinin amaç ve hedeflerine ulaşmalarına yönelik makul güvence sağlamak üzere, faaliyetlerinde kamu iç kontrol standartlarının esas alınması sağlanacak. Kamu mali yönetimi ve denetim sisteminin gerektirdiği hizmetlerin daha etkin sunumunu sağlamak üzere idarelerin insan kaynakları altyapısı nitelik ve nicelik olarak güçlendirilecek.

KİT'ler ve özelleştirme

Kamu iktisadi teşebbüslerinin karlılık ve verimlilik ilkelerine uygun olarak işletilmesi esas alınırken, KİT'lerin belirli bir takvim ve strateji çerçevesinde özelleştirilmesi çalışmaları da kararlılıkla sürdürülecek. KİT'lerde, yetkilendirmeyi, hesap verebilirliği, şeffaflığı, karar alma süreçlerinde etkinliği ve performansa dayalı yönetimi esas alan stratejik yönetim anlayışı yaygınlaştırılacak. KİT'lerin tüm işletmecilik politikaları, stratejik planlar ile genel yatırım ve finansman kararnamelerinde öngörülen hedeflere ulaşacak şekilde belirlenecek ve etkin bir şekilde uygulanacak. KİT'lerde stok, tedarik, üretim ve pazarlama maliyetlerini düşürerek verimliliği artıran ve uluslararası fiyat değişimlerine duyarlı bir finansman politikası izlenecek.

KİT'lerin atıl durumda bulunan gayrimenkullerinin değerlendirilmesinde rayiç bedel esas alınacaktır. KİT'lerin atıl olmayan gayrimenkullerinin devri, işletmenin verimliliği, bütünlüğü ve çevre sağlığı gibi hususları olumsuz etkilemeyecek şekilde mümkün olabilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarının KİT'lerin gayrimenkullerine ilişkin devralma taleplerinin değerlendirilmesinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri esas alınacak. KİT'lerin zarar eden işletme birimlerinin sorunları, bu birimlerin fonksiyonları da dikkate alınarak, çözüme kavuşturulacak. KİT'lerde atıl istihdamın azaltılmasına yönelik tedbirlerin uygulanması sürdürülecek, ancak nitelikli personel ihtiyacının karşılanması için gerekli tedbirler alınacak.

 

Ödemeler dengesi

İhracatta firmaların küresel rekabet gücünü artırmak amacıyla yenilikçiliğe ve Ar-Ge'ye dayalı, katma değeri yüksek, markalı ürün ve hizmetlerin üretim ve pazarlama süreçlerinin desteklenmesi sağlanacak. İhracatta pazar çeşitliliğini artırmak amacıyla bölgesel stratejiler kapsamında, küresel krizden nispeten daha az etkilenen Afrika ülkeleri ve Asya-Pasifik ülkelerine yönelik ticaretin artırılması sağlanacak. Komşu ülkelerle ticareti artırabilmek amacıyla Gürcistan, İran, Nahçıvan ve Suriye ile ortak sınır kapısı oluşturulması sağlanacak. Belirlenen hedef ülkelerle ticari ilişkilerin geliştirilmesine yönelik ''Ülke Masaları'' kapsamında pazara giriş projeleri ve eylem planları hazırlanarak hayata geçirilecek.

Üretim ve ihracatın ithalata olan yüksek oranlı bağımlılığını azaltmak amacıyla özellikle ara malları ve yatırım mallarında yurt içi üretim kapasitesini artırıcı politikalara ve desteklere devam edilecek. AB teknik mevzuatına uyumda ilerleme kaydedilecek ve yurt içi ve yurt dışı piyasalara kaliteli ve güvenli ürün arz edilmesi sağlanacak. Ayrıca, AB'nin üçüncü ülkelerden ithalatta ürün güvenliği denetimleri sistemiyle mevzuatımızın uyumlu hale getirilmesi çalışmaları sürdürülecek. İhracatın desteklenmesi amacıyla kredi ve garanti destek imkanlarını iyileştirmeye yönelik politikalar sürdürülecek. Uluslararası doğrudan yatırım girişlerinin teşvik edilmesi kapsamında yatırım ortamını iyileştirmeye yönelik çalışmalara devam edilecek.

Para politikası ve fiyat istikrarı

Para politikası 2011 yılında da enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde yürütülecek ve enflasyon hedeflerinin Hükümet ve Merkez Bankası tarafından birlikte belirlenmesi uygulamasına devam edilecek. Para politikası kararları, Para Politikası Kurulu tarafından, olağanüstü durumlar dışında, önceden belirlenmiş bir yıllık takvime göre ve ayda bir yapılan toplantılarla alınacak. Para politikası kararları alınırken, enflasyonun orta vadedeki görünümü ve bu görünüme ilişkin riskler göz önüne alınacak. 14 Nisan 2010 tarihinde açıklanan Çıkış Stratejisi çerçevesinde politika faiz oranı olarak belirlenmiş olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı, 2011 yılında da para politikasının temel aracı olarak kullanılmaya devam edilecek. Bunun yanı sıra gerek gecelik borçlanma ve borç verme faizi arasındaki fark gerekse söz konusu faiz oranları ile bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı arasındaki farklar para politikası operasyonel çerçevesinin bir unsuru olarak ayarlanabilecek.

Ayrıca, finansal istikrara ilişkin gelişmelere bağlı olarak makroekonomik riskleri azaltıcı bir politika aracı olarak zorunlu karşılık oranları daha aktif bir şekilde kullanılabilecek. Para politikasının temel iletişim aracı olan Enflasyon Raporu yılda dört defa yayımlanmaya devam edilecek. Bunun yanı sıra Merkez Bankası kamuoyunun sağlıklı bir şekilde bilgilendirilmesine yönelik faaliyetlerine devam edecek. Hesap verme yükümlülüğü çerçevesinde, enflasyonun yıl sonu itibarıyla ilan edilen hedeften belirgin olarak sapması ya da sapma olasılığının ortaya çıkması halinde, Merkez Bankası hedeften sapmanın nedenlerini ve enflasyonun tekrar hedefe yakınsaması için alınan ve alınması gereken önlemleri Hükümete hitaben yazacağı ayrıntılı bir mektupla yazılı olarak bildirecek ve bu metin kamuoyuyla paylaşılacak.

Dalgalı döviz kuru rejimi 2011 yılında da sürdürülecek. Bu çerçevede Merkez Bankasının herhangi bir döviz kuru hedefi olmayacak. Döviz arz fazlasının gözlendiği dönemlerde, dalgalı döviz kuru rejiminin ilkeleri ve işleyişiyle çelişmeyecek şekilde, rezerv biriktirmeye yönelik, programlı döviz alım ihaleleri yapılabilecek. Merkez Bankası, döviz arzına ilişkin öngörülenin dışında gelişmeler olması durumunda günlük ihale ve/veya opsiyon tutarlarında önceden duyurmak suretiyle değişiklik yapabilecek, ihalelere kısa ya da uzun süreli olarak ara verebilecek. Piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak kurlarda sağlıksız fiyat oluşumlarının gözlenmesi durumunda döviz satım ihaleleri yapılabileceği gibi spekülatif davranışlar gözlenmesi durumunda piyasaya doğrudan müdahale edilebilecek.

Makro büyüklükler

Program ile 2011'de Türkiye'nin yüzde 4,5 oranında büyümesi öngörülürken, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) TL bazında 1 milyon 214 bin 852 lira, döviz bazında ise 780,8 milyar dolar olarak hesaplandı. Türkiye nüfusunun 2011 yılında 73 milyon 497 bin, kişi başına milli gelirin de 10 bin 624 dolar seviyesine ulaşacağı tahmininde bulunuldu. Programa göre, 2011 yılı sonunda enflasyon (TÜFE) yüzde 5,3, deflatör yüzde 5,8 olacak. İhracatın 127 milyar dolar, ithalatın 199,5 milyar dolar olması beklenen 2011 yılında dış ticaret açığı da 72,5 milyar dolar seviyesinde olacak. GSYH'nin yüzde 5,4'ü oranında açık vermesi beklenen cari işlemler dengesinde de 42,2 milyar dolarlık bir açıkla karşı karşıya kalınacak.