Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023 araştırması sonuçları: Bekleyen riskler, sürdürülebilirlik...

Yönetim Kurulu Üyeleri Derneği (YÜD) ve Bain & Company İstanbul Ofisi tarafından bu yıl ikincisi gerçekleştirilen “Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023” araştırmasının sonuçları, 15 Şubat 2024 tarihinde İstanbul'da düzenlenen lansman etkinliğinde duyuruldu. Çalışma kapsamında Yönetim Kurulu Üyeleri Derneği (YÜD) ve Bain & Company İstanbul Ofisi 2023 yılının ikinci yarısında, bu sene ikincisini gerçekleştirdikleri anket aracılığı ile Türkiye’deki ağırlıklı olarak halka açık ve aile şirketlerinde görev yapan 135 Yönetim Kurulu Üyesi ve CEO ile birlikte şirketlerin yönetim kurullarının etkinliklerini ve gündemlerini değerlendirdi. 

Çalışmada aynı zamanda güncel konuların yönetim kurullarının karar verme süreçlerine ve gündemlerine nasıl etki ettiği araştırıldı. Çalışma kapsamında, Türkiye’nin yönetim kurullarının etkinliğini ‘Geleceğe Hazır Yönetim Kurulu Gündemi’ ve ‘Yönetim Kurullarının İşletme Modeli’ başlıkları altında değerlendirerek, önceki sene olduğu gibi ‘Yönetim Kurulu Etkinlik Skoru’ tespit edildi.

Yönetim Kurulu Üyeleri Derneği Başkanı Mehmet Sami, YÜD ve Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023 hakkında şunları söyledi:

“YÜD’ü kurarken şirketlerin geleceğinin aktif, profesyonel ve sürdürülebilir yönetim kurullarının varlığına bağlı olduğuna duyduğumuz inançla yola çıktık. Geldiğimiz noktada sürdürülebilirlik gündemi ve ÇSY (çevre, sosyal, yönetişim – “ESG”) kriterleri kapsamında dünyada ve ülkemizde geliştirilen yeni standartlar, yönetim kurullarının şirketin devamlılığı ve büyümesi için doğru stratejiler geliştirmesi gerektiğini bizlere bir kez daha gösterdi. Şirketlerde hakim ortakların, bir kurumun kaderini belirleme yetkisine sahip yönetim kurullarının kompozisyonu, gündemi, komite oluşturma ve çalıştırma kabiliyeti, risk ve fırsatların değerlendirilme kapasitesi gibi konuları daha fazla sahiplenmesi gerektiğini de gözlemliyoruz. 

Bu yıl gerçekleştirdiğimiz çalışmada yönetim kurullarının etkinliklerinin yıllar içerisindeki değişimini göreceğimiz Yönetim Kurulları Etkinlik Skoru’nda geçtiğimiz yıla kıyasla bir artış oldu. Ankette 1 yılda gelişme sağlanan ve odaklanılması gereken alanları detayları ile görürken, yıllar içerisinde etkinlik skorunun gelişimi bizlere çok daha detaylı bir analiz yapma fırsatı verecek. Her sene düzenli olarak ölçeceğimiz skor ile şirketler, yönetim kurulları ve kamu otoriteleri ile yol haritaları geliştirmeyi hedefliyoruz.”

Bain & Company Türkiye Ortağı Volkan Kara, Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023 araştırması ile ilgili olarak şunları dile getirdi:

“Bu sene ivmesi küresel anlamda ciddi halde artan ÇSY konularına daha fazla odaklandığımız araştırmamızda, ‘çevresel sürdürülebilirlik’ konusuna kurul gündemlerinde geçtiğimiz yıla kıyasla daha fazla vakit ayrılmasına karşın, katılımcıların büyük çoğunluğunun bu konuya yine de yeterli zaman ayrılmadığını düşündüğünü görüyoruz. Aynı zamanda, ‘Avrupa Yeşil Mutabakatı ve karbon vergisi’ de yönetim kurullarında en az zaman harcanan konulardan olarak dikkat çekiyor. Gelişim alanı olarak karşımıza çıkan diğer konular ise yönetim kurullarının üye çeşitliliği ve performans değerlendirme mekanizmalarının etkinliği. Kurul üyelerinin demografi ve yetkinlikler açısından çeşitliliğinin artırılması ve efektif performans değerlendirme mekanizmalarının tesis edilmesi yoluyla yönetim kurullarının etkinliklerini artırabileceklerini öngörüyoruz. Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023’ün yönetim kurullarının etkinliğini ölçümleme ve gelecek vizyonunu belirlemede faydalı olmasını umuyor, bu vesileyle çalışmalarımıza katılan tüm yönetim kurulu üyelerine, YÜD yönetimine ve katkı sağlayan herkese teşekkür ediyoruz.”

YÖNETİM KURULLARININ ETKİNLİK SKORU YÜKSELİYOR

Yapılan çalışmanın sonuçlarına göre, 2022 yılında 1-5 arası skalada 3,6 olan Türkiye’deki Yönetim Kurulu Etkinlik Skoru, 2023 senesinde %8 artarak 3,9 düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu skor, geçtiğimiz sene içerisinde yönetim kurullarının etkinliğinin arttığını ortaya koyuyor. Katılımcıların en çok bulunduğu 10 sektörü baz alarak Yönetim Kurulu Etkinlik Skorlarını karşılaştırıldığında “Finansal Hizmetler" 4,2 ile en etkin yönetim kuruluna sahip sektör olurken, "Kimya, ilaç, petrol ve plastik imalatı" 3,5 ile en düşük skoru aldı.

EN ÇOK VE EN AZ ZAMAN HARCANAN KONULAR

Açıklanan çalışmada yönetim kurullarında en çok vakit harcanan konu olarak “şirket performansı – operasyonel ve finansal” başlığı %88 ile olarak öne çıkıyor (geçtiğimiz yıl %95 ile ilk sıradaydı). Bunu sırasıyla, %62 ile “şirket vizyon, misyon ve stratejisi” ve %61 ile “organizasyona değer yaratacak projelerin işleyişi” başlıkları takip ediyor. Geçtiğimiz yıl bu iki başlık %48 ile üçüncü ve dördüncü sırada yer aldı.

En az vakit harcanan konular arasında ise %54 ile “Avrupa Yeşil Mutabakatı ve karbon vergisi” (geçtiğimiz yıl %71 ile yine ilk sıradaydı) ve %49 ile “yönetim kurulu çeşitliliği” (geçtiğimiz yıl %38 ile 5. sıradaydı) ilk sıralarda yer alıyor. Katılımcıların yaklaşık %80’i bu konulara yeterince vakit ayrılmadığı görüşünde. Önümüzdeki dönemde iş yapış şekillerini önemli ölçüde etkileyecek olan bu konuların, yönetim kurulları gündeminin giderek daha büyük bir parçası olması bekleniyor.

YATIRIM İŞTAHI AZALIRKEN İSTİHDAM HEDEFLERİ YÜKSELİYOR 

“Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023” araştırmasının sonuçlarına göre şirketlerin yatırım iştahları bütün yatırım kategorilerinde önceki seneye göre kayda değer düzeyde düşüş gösterirken, “Teknoloji ve altyapı yatırımları” %61 ile bu düşüşten göreceli olarak daha az etkilenmiş durumda. Bunun sebebinin, yapay zekâ ve ilgili teknolojilere yükselen ilgi olduğu düşünülüyor.

İstihdam planlarında ise yatırım planlarının aksine görece olumlu bir görüntü olduğu gözlemleniyor. Bir önceki yıl %26 olan istihdamı artırmayı planlayan şirket oranı; 2023’te önemli bir yükselişle %39 seviyesine ulaşmış durumda. Yapılan analizler gelecek yıl için olumlu bir iş piyasası beklentisi olduğuna işaret ederken, yıl sonu enflasyon oranı ve asgari ücret artışının bu planlar üzerindeki etkilerinin takip edilmesi gerektiğine de dikkat çekiliyor.

ŞİRKETLERİ BEKLEYEN RİSKLER

2023 yılında Türkiye’deki şirketleri etkileyebilecek en önemli 3 risk olarak “iklim krizi ve sosyal riskler”, “finansman ve nakit yönetimi” ve “sektörel ve politik belirsizlikler” ön plana çıkıyor. Araştırmanın dikkat çekici sonuçlarından biri de geçtiğimiz yıl ilk 5 risk arasında yer almayan “iklim krizi ve sosyal riskler” kavramı, bu yıl en önemli risk olarak görülmesi. Çalışmada; yönetim kurulu üyelerinin belirtilen riskleri özenle değerlendirmeleri ve önceliklendirme yaparken şirketin genel hedeflerini ve piyasa koşullarını göz önünde bulundurmaları gerektiğine dikkat çekiliyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Dünya enerji dönüşüm sürecini teknolojik, sosyal ve jeopolitik gelişmeler ile birlikte deneyimlerken, Çevre, Sosyal ve Yönetişim (ÇSY) kavramı da hızla önem kazanıyor. Bu dönüşüm ve değişiklikler, şirketlerin ve yönetim kurullarının bakış açılarına, gündemlerine ve iş yapış şekillerine etki ediyor. Enerji dönüşümü, ÇSY'nin çevre yönünün ayrılmaz bir parçası olmakla birlikte, söz konusu kavram çeşitlilikten etiğe, işyeri güvenliğinden paydaş haklarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Bu kapsamlı perspektif, şirketlerin yönetim kurulları ve liderlerine, stratejik dönüşüm planlarına bu dönüşümün etkilerini yönetebilecek doğrultuda bir bakış açısı getirmek, bu yönde detaylı yol haritaları oluşturmak ve bu haritaları uygulamaya koymak ve sürdürülebilir iş modellerine geçişe liderlik etmek gibi yeni yükümlülükler getiriyor.

“Türkiye Yönetim Kurulu Barometresi 2023” araştırmasında yer alan katılımcıların %75’i, şirketlerinin sürdürülebilirlik stratejisi olarak sektöre göre önde olmayı planladıklarını, ayrıca şirketlerin yaklaşık %50’si hem nicel hem de nitel hedefler belirlediklerini belirtiyor. Ancak, şirketlerin yalnızca %37’sinin bir Net Sıfır hedefi olduğu ifade ediliyor. Bu durum hedeflerin yeterince hırslı olmadığına ve Paris Anlaşması’nın gereklerini karşılayamadığına işaret ediyor.

Yönetim kurullarının ÇSY farkındalığı açısından görece iyi bir seviyede iken, yetkinlik konusunda geride kaldıkları görülüyor. Çalışmada ortaya konan analizlere göre; önümüzdeki dönemde liderlerin dönüşüme öncülük ederek gerekli farkındalık ve yetkinliklerin oluşmasını desteklemeleri beklenmekte. Çalışmada ayrıca; bu dönüşüme liderlik edecek yönetim kurulu üyelerinin ÇSY kavramları, stratejisi ve bu stratejinin uygulanması konularında gereken eğitimleri almaları, dönüşüm sürecini daha hızlı ve verimli bir hale getireceği belirtiliyor.