Otomotiv piyasası sallanıyor

Otomotiv sektörü, hem 0 km hem de ikinci el piyasasında sürekli artan fiyatlar, krediye ulaşmada yaşanan zorluklar ve arz-talep dengesinin kurulamaması gibi birçok sorunla boğuşuyor. Hazırlanan yeni düzenlemede ise şirketler 0 km araçları 6 ay ve 6 bin kilometre dolmadan satamayacak.

Pandemiyle birlikte otomotiv sektöründe baş gösteren birkaç farklı kriz söz konusu. Hastalanan ya da karantinaya alınan işçiler nedeniyle üretim yapmakta zorlanan otomotiv üreticileri, kısa süre sonra yarı iletken kriziyle karşı karşıya geldi. Ukrayna-Rusya savaşı da bu krize tuz biber ekti. Çünkü yarı iletken üretiminde kullanılan neon gazının yaklaşık yüzde 90’ı bu iki ülke tarafından üretiliyor. Ayrıca, özellikle Alman markalara kablo demeti üretiminin Ukrayna’da yapılması da yeni bir krizin kapısını araladı. Hâlâ ihtiyaçtan az üretilebilen yarı iletkenler nedeniyle 2019’da 92 milyon adet seviyesindeki global üretim 2021’de 79.1 milyon adede düştü. Tabii kauçuk üretiminde yaşanan kriz, lojistikte yaşanan sıkıntılar, bazı hammaddelerin teminindeki sorunlar henüz tam olarak çözülebilmiş değil. Tüm bu krizlerle birlikte artan enflasyon, üretim maliyetlerinin de artmasına sebep oluyor.

Otomotivde yaşanan bu problemlerin Türkiye’ye yansıması da katmerli oluyor. TL’nin hızlı ve yüksek değer kaybı nedeniyle otomobil fiyatlarındaki artış sadece 2022’nin ilk yedi aylık döneminde bile yüzde 80 civarında gerçekleşti. Otomobil arzının talebin altında kalmasıyla birlikte ortaya çıkan fırsatçılar, satın aldıkları 0 km otomobilleri liste fiyatlarının çok üzerinde fiyatlarla satışa çıkardı. Yüksek enflasyon ve döviz kurunun hızlı yükselişi ile tüketiciler fahiş fiyatla da olsa bu otomobilleri satın almaya başladı. Mevduat faizlerinin getirisinin düşük kalması, borsa, kripto para ve altın gibi yatırım araçlarının taşıdığı riskler, otomobili yatırım aracı haline getirdi. 

ÖTV SORUNU

Liste fiyatlarının üzerinde satılan 0 km otomobiller nedeniyle ikinci el fiyatlarında da hızlı bir yükseliş yaşandı. Kredi musluklarının açık olduğu süreçte, piyasa sıkışmasa da özellikle son günlerde kredi konusunda sıkıntılar yaşandığına dair birçok şikâyet duyulmaya başlandı. ÖTV’nin indirilmesine yönelik beklenti de buna eklenince özellikle ikinci el piyasası çok yavaşladı. Ağustos ayı sonunda yeni bir matrah düzenlemesi de bekleniyor. 1.6 litreye kadar motorlu araçlarda uygulanan ÖTV sisteminde, yüzde 45, 50, 60, 70 ve 80 baremleri bulunuyor. Ancak artık birkaç model hariç 1.6 litreye kadar motorlu araçların tümü yüzde 80 ÖTV bareminde. Dolayısıyla bir matrah düzenlemesi de zorunluluk haline geldi. Bu beklenti de piyasanın yavaşlamasındaki etkenlerden biri. 

"FİYATLARI YÜKSELTECEK"

Ticaret Bakanı Mehmet Muş, otomobil fiyatlarının artışının önüne geçmek için yeni bir uygulamanın hayata geçeceğini açıkladı. Buna göre 0 km araç alan şirketler, galeriler, araç kiralama firmaları, 6 ay ve 6 bin kilometreyi geçmeden bu araçları satamayacak. Böylece şirketlerin piyasayı manipüle etmesinin önüne geçilmesi, fiyatların suni olarak artmasının engellenmesi hedefleniyor. Peki ya gerçek kişiler? Bu yönetmelik gerçek kişilerin 0 km araçlarını satışıyla ilgili bir kısıtlama getirmiyor. Dolayısıyla surda önemli bir gedik var. Galeriler ya da küçük kiralama şirketleri, gerçek kişiler üzerine aldıkları araçları rahatlıkla satışa sunabilecek. Bazı sektör yetkilileri de bu yeni kuralın ikinci el arzını azaltacağı için fiyatların yükselmesine sebep olabileceğini söylüyor.